Covid-19 sonrası koku kaybı unutkanlık riskini artırıyor
Türkiye ve Almanya’dan 6 bilim insanı tarafından gerçekleştirilen çalışmada, koku kaybı yaşayan ya da kokuları farklı algılama (parosmi) hastalığı olan 145 Türk hasta üzerinde işlevsel MR görüntüleme sistemiyle beyin bağlantısallık haritalamaları çıkarıldı.
Çalışmanın sonuçları, “Behavioral and Brain Functions” isimli memleketler arası hakemli mecmuada yayımlandı.
Araştırma takımında yer alan Kulak Burun Boğaz (KBB) ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, Covid-19’un kimi insanlarda neden yıllarca iz bıraktığını ve bilhassa de koku kaybı ve beyin sisi üzere problemlerle tesirini sürdürdüğünü anlamak maksadıyla çalışmayı gerçekleştirdiklerini söyledi.
Prof. Dr. Altundağ, “Covid-19 ile dünyada adeta bir koku kaybı salgınının da yaşandığını gördük. Yıllardır karşılaştığım hasta sayısının tahminen de 100 katını salgın sırasında gördüm. Salgın boyunca koku kaybı yaşayan ve yaşamayan hastalarda incelemeler yaptık ve kalıcı koku kaybının ‘tazı burun’ diye isimlendirilen, burundaki koku alanı geniş şahıslarda daha çok ortaya çıktığını gözlemledik” dedi.
Araştırma sonuçlarına nazaran, koku kaybı yaşayan ya da parosmi hastalığı olan hastalarda, beynin hafıza, karar verme ve koku merkezleri ortasında bilgi akışının azaldığı tespit edildi. Bu durum, hafızanın olumsuz etkilenmesine ve unutkanlık, dikkat dağınıklığı üzere sıkıntılara yol açıyor.
Prof. Dr. Altundağ, “Covid-19, ya burun-beyin ya da burun-akciğer yoluna hakikat gidiyor. Burun-beyin yoluna gittiğinde hastalığın daha hafif geçirildiği düşünülüyordu ama beyinsel uzun periyot tesirleri bilinmiyordu.
‘Long Covid’ kavramı bunu biraz açmış oldu. Lakin uzun devir koku kaybı olan hastaların beyin bağlantısallığına bakıldığında, hafızada, dikkatte, bilişsel işlevlerde azalmayı görünce dedik ki, ‘Covid’deki koku kaybı unutkanlığa, hafızada bozulmaya ve bilişsel işlevlerde azalmaya yol açıyor.’
Hafıza ve bilişsel işlevlerdeki azalma da Covid sonrası koku kaybının uzun periyot devam etmesine neden oluyor” diye konuştu.
Araştırma takımı, bulgularına dayanarak, bu tıp problemler yaşayan hastalara uygulanması gereken tedavi prosedürlerini şu halde sıraladı:
- Beyin ve koku alanındaki iltihabı azaltacak ilaç tedavileri
- Koku idmanları vererek beyni uyarmak
- Açık havada spor, idman yapmak
- Uyku tertibini sağlamak
- Akdeniz diyetinin modifiye edilmiş halini uygulamak
Prof. Dr. Altundağ, “Bunlar, hastalardaki nöron yenilenmesini ve beyindeki bağlantısallığı tekrar üst seviyeye çıkarıp, ileride demans, dikkat dağınıklığı, işlev bozukluğu üzere hastalıkların olmasını engelleyecektir” dedi.
Araştırmaların dünya tıp literatürüne girmesinin onur verici olduğunu belirten Prof. Dr. Altundağ, yeni yapacakları çalışmada da bu viral hastalıkların insan beyninde oluşturduğu tesirleri yapay zekayla araştıracaklarını söyledi.
Araştırmanın bulguları, Covid-19’un koku kaybının yanı sıra beyin sisi üzere uzun devirli tesirlerinin olabileceğini gösteriyor. Bu nedenle, Covid-19 geçiren şahısların koku kaybı yahut beyin sisi üzere şikayetleri varsa bir doktora başvurmaları kıymet taşıyor. (AA)
