OMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Muhammet Bahadır ve AKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısmı Dr. Öğr. Üyesi ve İklim Bilimci Okan Bozyurt, 1979 yılında başlatılan çalışmayı 2012’de devralarak 11 yıldır leyleklerin göç tarihleri ile hava şartları ortasındaki ilişkiyi inceliyor.
İki akademisyen 44 yıldır toplanan datalarla değişik sonuçlara ulaştıklarını açıkladı. Leyleklerin çoklukla Türkiye’den Afrika’ya 26 Ağustos-3 Eylül periyodunda göç ettiklerini belirten Doç. Dr. Muhammet Bahadır şunları lisana getirdi:
“KIŞLAR SERT VE KAR YAĞIŞI FAZLA”
“Bazı yıllar leylekler bu tarihten 10 ila 12 gün daha erken göç ediyorlar. Bilhassa 1979-2012 yıllarını kapsayan çalışmada biz 1984, 2005, 2010 ve 2011 yıllarını referans alarak bu tarihlerle ilgili bir tahlil gerçekleştirdik.
Bu tarihlerde leyleklerin olağan geri dönüş tarihleri olan 26 Ağustos’tan evvel yani yaklaşık olarak 12-13 Ağustos’ta döndüklerini gördük.
Bu tarihlerden sonraki kış, çok derecede sert, kar yağışlı ve soğuk geçiyor. Bunu biz 2005, 2011 ve bilhassa 1985 kışlarında teyit ettik. Bu kışlar ülkemizin yaşamış olduğu en sert, tıpkı vakitte kar yağışının en fazla olduğu kışlar olarak karşımıza çıktı.”
Doç. Dr. Muhammet Bahadır
“YÜZDE 90’NIN ÜZERİNDE DOĞRULUK HİSSESİ VAR”
Özellikle 2021 yılının yazında leyleklerin erken bir formda Afrika’ya döndüklerini tespit ettiklerini anlatan Bahadır, “Devam eden yılın kışında da çok sert bir kış yaşadık. Hatırlarsanız Samsun bilhassa önemli manada bir kar almıştı. Bu yıl da leylekler erken göç etti. Biz bunu tahlillere tabi tuttuk. Yüzde 90’ın üzerinde bir doğruluk oranı var. Bu doğruluk oranına baktığımızda ise bilimsel bir geçerliliği olduğunu bize gösteriyor. Tekrar bu yıl yaklaşık on gün leylekler erken göç etti. Pekala bu sene ne bekliyoruz? Öngörümüz ne? Bu öngörü illa tutacak diye bir şey yoktur lakin bu sene kışın sert geçme ihtimalinin epey yüksek olduğunu düşünüyoruz.” diye konuştu.
“ANADOLU İNSANI ÜZERE MÜŞAHEDE YAPTIK”
Anadolu’da insanların iklime dair müşahede yaptığına ve bunu da takvimlendirdiğine işaret eden Bahadır, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Mesela hepimizin bildiği bir kavram ‘kocakarı soğukları’ var. ‘Ayva çiçek açtı yaz mı gelecek’ şarkılarımıza, türkülerimize mevzu olmuştur. Ayvanın çiçek açmasının esprisi burada, ayva sıcaklığı tam hissettiği vakit çiçek açar. Yani aslında son çiçek açan meyvelerden birisidir. Artık bu yazın bize geldiğini teyit eder.
Bunları daima halkımız gözlemlemiştir. Bizim yaptığımız çalışma da gözleme dayalı bir çalışma. Bozyurt hocam ile birlikte leyleklerin göç etme vakitlerini gözlemleyerek bu çalışmayı yaptık ve bunu sürdüreceğiz.
Leyleklerin erken göçü sert kışın habercisi…
“BİZ OLAYA COĞRAFİK AÇIDAN BAKIYORUZ”
İklimin her şeyi, insanın ömrünü direkt ve dolaylı yoldan etkilemektedir. Mesela çok kar yağışı tıpkı vakitte bir rahmettir. Karın çok yağması bir rahmet ancak toplumsal hayatı da etkileyen bir olumsuzluktur. Onun için tedbirinizi alırsanız, önlemlerinizi alırsanız, olumsuzluğu az yaşarsınız.
Biz olaya coğrafik açıdan bakıyoruz. Biz hayvan gözlemcisi değiliz ancak bunu disiplinler ortası bir ortaya gelerek yapabilirsek çok daha farklı sonuçlar, çok daha hoş projeler ortaya çıkabileceğine de inanıyoruz.” (AA)
