ABD ile Çin ortasında sıkışan Avrupa tarafını arıyor
İngiltere’nin eski Başbakanı Gordon Brown, Avrupa’daki idareleri endişelendirmeye başlayan bir bahis olan ABD ve Çin ortasındaki artan rekabeti eylül ayında Dünya Ticaret Örgütü’nün düzenlediği bir aktiflikte yüksek sesle lisana getirdi.
Brown, Çin ve ABD ortasındaki rekabetin iki düşman güçten oluşan bir dünyanın oluşumuna yol açabileceği senaryosuna yönelik olarak, “Avrupa, ABD ve Çin ortasında sıkışıp kalmak, Çin’in kolonisi ya da Amerikan kolonisi olmak istemiyor” dedi.
İngiltere’de başbakanlık vazifesini bıraktıktan sonra global bahislerde Birleşmiş Milletler’de üst seviyede vazifeler üstlenen Brown, “Avrupa her vakit güvenliğinin bağlı olduğu ABD’yi seçecek olsa bile, can damarının ABD için olandan çok daha fazla bir biçimde ticaret olduğunu da biliyor” dedi.
MARAKEŞ’TEKİ TOPLANTININ ANA MEVZULARINDAN BİRİ
“Jeo-ekonomik parçalanma” olarak bilinen ve global ekonomiyi birbirine bağlayan kuralların ve bağların parçalanması yalnızca birkaç yıl evvel imkansız görünürken, şu anda Memleketler arası Para Fonu’nun (IMF) önümüzdeki hafta Fas’ın Marakeş kentinde düzenleyeceği yıllık toplantının ana mevzularından biri.
Bu durum refahı her vakit ticarete dayalı olan Avrupa ülkelerini tüm ülkelerden daha fazla zorluyor.
AB DÜNYA DIŞ TİCARETİNİN YÜZDE 16’SINI OLUŞTURUYOR
Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülke dünya genelindeki ithalat ve ihracatın yüzde 16’sını yaparak dünyanın en büyük ticaret bloğunu oluşturuyor. Bu durum AB üyelerini kritik ham unsurlardan kan plazmasına kadar öbür ülkelerden gelen mallara son derece bağımlı kılıyor.
Ancak AB hükümetleri Çin’in global ticaret sistemine girişi de dahil olmak üzere yirmi yıllık süratli globalleşme nedeniyle zorluk yaşayanların oylarını alan popülist rakiplerine karşı koymaya çalışırken gümrük vergileri ve öteki ticaret kısıtlamaları artıyor.
ABD ve AB, Çin’e karşı tavırlarını sertleştirirken, global ticaret kurallarının adil bir halde uygulanması gerektiğini vurguluyor. Ama Washington’un şimdiden bu kuralların ne kadar esnetilebileceğini test ettiği gözlemleniyor.
Biden idaresine danışmanlık yapan ticaret uzmanı Brad Setser geçen ay Brüksel’de yaptığı açıklamada “Avrupa’nın, öteki iki büyük gücün Dünya Ticaret Örgütü prensiplerine pek de bağlı olmadığı bir dünyada bu prensiplere bağlı kalmaya çalışması, ABD ile iş birliği fırsatlarını sınırlıyor” dedi.
ANLAŞMAYA VARILMASI KOLAY OLMAYACAK
ABD’de 2020 yılında Joe Biden lider seçildiğinde Avrupa’daki birden fazla hükümet rahat bir nefes almıştı. Fakat artık ABD’nin hür ticaret konusundaki muahedesinin çoktan ortadan kalktığını ve 2024’teki ABD seçimlerinden evvel ahenk sağlamaları gerektiğini kabul ediyorlar.
AB maliye bakanlarına geçen ay sunulan “Avrupa’nın Ekonomik Güvensizliğiyle Mücadele” başlıklı dokümanda “(Avrupalı) şirketlerin ABD’nin kendilerini Çin’den ayrılmaya zorladığı senaryolara hazırlıklı olmaları gerekiyor” ikazında bulunuldu.
Çin’e yönelik bu biçim agresif yaptırım, ABD’nin mevcut siyaseti olmasa da, Reuters tarafından görülen AB evrakına nazaran AB “jeopolitik rekabet ve büyük güç rekabeti dünyasına makus bir biçimde hazırlandı.”
AB ülkelerinin önderleri bu hafta İspanya’da bir ortaya gelerek bölgenin kırılganlıklarına yönelik tahlil üretecek ekonomik güvenlik planının taslağını oluşturmaya başlayacaklar ve yıl sonuna kadar bir mutabakata varmayı hedefliyorlar.
Fakat kelam konusu muahedeye varılması kolay olmayacak.
MİLYARLARCA EURO, ÇİN’İN ÖFKESİ…
Bir yandan ülkeler hangi teknolojilerin daha güçlü ihracat denetimlerine tabi tutulması ve dış yatırımların taranması gerektiği konusunda mutabakata varmaları gerekirken, kimi durumlarda güvenlik çıkarlarının ulusal ticari yararlardan ağır basması gerekiyor.
Öte yandan AB hükümetleri, lokal endüstrinin şimdi onaylanmamış stratejik teknolojilerde gelişmesine yardımcı olmak için milyarlarca Euro para ayırmak zorunda kalabilir, bunu da Çin’in öfkesine yol açabileceğini bilerek yapacaklar.
Beijing merkezli Center for China and Globalization isimli niyet kuruluşunun lideri Wang Huiyao, Avrupa’nın siyasetini belirlerken Çin ile uzun yıllara dayanan kültürel bağlarını ve ticari çıkarlarını göz önünde bulundurması gerektiğini belirtti.
Wang, “AB elbette, Çin’e ABD’den farklı yaklaşmalı” dedi ve insan hakları ve ideoloji hususlarındaki uyuşmazlıklar üzerinde çalışılabileceğini öne sürdü.
Fakat en nihayetinde realist siyaset Avrupa’nın işini zorlaştırabilir.
IMF’nin bu yıl yaptığı bir tahlilde, global iktisadın ABD merkezli ve Çin odaklı eksenlere ayrılması hâlinde Avrupa’nın her ikisine de açık kalarak en âlâ sonucu alacağı sonucuna varıldı lakin “böyle bir yaklaşımın, ABD ile ortasında pürüz oluşması mümkünlüğünü önemli ölçüde artırması halinde ağır maliyetlerle karşı karşıya kalabileceğine” de dikkat çekildi.
Berlin’in Çin stratejisini hazırlayan Alman yetkili Petra Sigmund, Avrupa ve Washington’un Çin konusunda her vakit birebir görüşte olmadıklarını fakat Biden idaresinin “bu sorunu çözmek için epey istekli olduğunu” söyledi.
Sigmund “ABD’deki seçimlerden sonra bunun devam etmesini umuyoruz” dedi. (REUTERS)
