Halk Kiralık Ev derdinde “Millet” Konaklardan Çıkmıyor!

İstanbul Şişli Belediye Başkanı Muammer Keskin’in ifadesiyle, toplam değeri yaklaşık 500 milyon lira olan 8-9 taşınmazın geri alınması için selefi Hayri İnönü döneminde başlatılan hukuki ve idari mücadelenin sürdüğünü yazmıştım.

Söz konusu taşınmazlar, 2023 seçimlerinde CHP’den Erzincan Milletvekili seçilen Mustafa Sarıgül’ün 1999-2014 yılları arasında sürdürdüğü Şişli Belediye Başkanlığı döneminde yönetimine geçtiği İstanbul Şişli Vakfı’nın (İŞVAK) ticari işletmesi Şişli Meslek Yüksek Okulu’na (ŞMYO) bedelsiz ve ihalesiz devredilmişti.

Keskin, Şişli Belediyesi’ne ait taşınmazların kuruma iadesi için açılan kimi davaların kazanıldığını ancak kendilerine tesliminin gerçekleşmediğini söylemişti.

Hangi davalar kazanılmış, henüz kendilerine yönelttiğim bu sorunun yanıtını alamadım.

En saf haliyle “Şişli’nin malları Şişli halkınındır”; temel slogan bu. Aksi hukuki olarak bilemem ama etik olarak mümkün değil.

DSP ve CHP arasındaki rekabetle başlayıp, CHP’de genel başkanın değiştiği Kurultay’a yansıyan ve parti içi bir mesele gibi görünen bu konunun hukuki sonuçları tüm İstanbul’u ilgilendirecek.

Hatta Türkiye’yi…

Nedenini söyleyeyim: Şişli Belediyesi, vakıflar yoluyla gayrimenkul edinimi konusunda mahir olan AKP’nin iktidar ortaklarının eline su dökemez.

Sizi 2021 yılına götüreceğim.

Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) devraldığı Gezi Parkı arazisinin mülkiyetinin 19 Mart 2021 tarihinde, Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı’na geçtiğini açıkladı.

Aynı açıklamada “Topçular Kışlası olarak uzun süre hizmet verilen bu binalar daha sonra işlevini kaybetmiştir. O dönemde yürürlükte olan Ahkamü’l-Evkaf’a göre vakfına geçmesi gerekirken taşınmazlar belediye mülkiyetine geçmiştir.” denildi.

Devrin 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 30. Maddesi gereğince yapıldığı belirtildi.

Peşinden İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, gazeteci Cüneyt Özdemir‘in YouTube kanalına verdiği röportajda “Neredeyse 100 yıldır İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir parkı, ne olduğu belli olmayan bir vakfa devrediyor, hem de alelacele yazışmalarla… Taksim Gezi Parkı’nın devredildiği Sultan Beyazıt Hanı Veli Hazretleri Vakfı diye aktif bir vakıf şu anda bulunmuyor “ diyerek, karara itiraz etti.

Vakıflar Genel Müdürlüğü “meselenin” Taksim Gezi Parkı sınırlı olmadığını ortaya koyar nitelikte, Türkiye genelinde 1014 taşınmazın Vakıfları adına tescil edildiği belirtilen açıklamada bazı örnekler de aynen şöyle sıralandı:

“Kanun hükmü gereğince İstanbul özelinde ve Belediye Mülkleri ile sınırlı kalmaksızın Kuleli Zemin Vakfı’na ait Galata Kulesi, 3. Selim döneminde inşa edilen Selimiye Kışlası, Sultan 1. Mahmud Vakfı adına Adile Sultan Sarayı, Beyazıt Hanı Veli Vakfından Pera Palas Otel, Vefa Lisesi, Şişli Etfal Hastanesi, Sait Halim Paşa Yalısı.”

Mart 2021’de 76’sı İstanbul’da olmak üzere toplam 1014 taşınmaz arasında; Sultanahmet, Ayasofya, Süleymaniye, Fatih ve Teşvikiye camileri, Paşakapısı Cezaevi, Sansaryan Han, Sepetçiler Kasrı, Şişli Etfal Hastanesi, İstanbul Kadıköy Anadolu Lisesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Kandilli Kız Lisesi, Burhan Felek Lisesi, Mithatpaşa Meslek Lisesi, Şemsipaşa İlkokulu, Üsküdar Halil Rüştü İlköğretim Okulu, Üsküdar Bağlarbaşı İlkokulu da yer alıyordu.

Herkes mahallesine bir baksa “vakıfların” uzantılarını görebilir.

İstanbul ili Üsküdar ilçesinden örnek vereceğim.

Kasım 2023 tarihinde yayımlanan Sayıştay Başkanlığı’nın 2022 yılına ait “İstanbul Üsküdar Belediyesi Denetim Raporu” nda ifade aynen şu:

“Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan gerçek ve tüzel kişilere, derneklere, sivil toplum kuruluşlarına veya meslek kuruluşlarına süresi her ne olursa olsun tahsis işlemi gerçekleştiremezler. Bu tüzel kişiliklere ancak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak kiralama işlemi yapılabilir.”

Hatırlatılan yasal düzenlemeye dayanılarak, 5393 sayılı Belediye Kanunu’un 75’ inci maddesinin (d) fıkrasında taşınmaz tahsisine ilişkin koşullar, Kanunun 75’ inci maddesinin (c) fıkrasında ise hangi vakıf ve derneklerle ortak hizmet projesi gerçekleştirilebileceği vurgulanıyor.

Yapılan incelemede; “İdarenin üzerinde tasarruf sahibi olduğu 13 adet taşınmazın, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırı olarak ihalesiz bir şekilde, işbirliği protokolü ile çeşitli dernek ve vakıflara kullandırıldığı, 1 adet taşınmazın da bir derneğe tahsis edildiği tespit edilmiştir” notu düşülüyor.

Sonuç olarak söz konusu 13 adet taşınmaz ile ilgili olarak 75’inci maddenin (c) ve (d) fıkraları birlikte değerlendirildiğinde; belediyenin, dernek ve vakıflarla ortak hizmet projesi geliştirebileceği, ancak mülkiyetindeki taşınmazları bunlara tahsis edebileceğine ilişkin herhangi bir hükmün yer almadığı belirtiliyor.

Ve yapılması gereken de işaret ediliyor: “İdarenin mülkiyetindeki taşınmazların, dernek ve vakıflara 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak kiralama işlemi yapılarak kullandırılması gerekmektedir.”

Sayıştay raporunda yer alan “İdare Taşınmazlarının İhale Yapılmaksızın İşbirliği Protokolleri ile Çeşitli Dernek ve Vakıflara Kullandırılması -Bulgu 20” çerçevesinde; “İdare tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre ihale edilmek suretiyle kiralanması gereken bazı taşınmazların taşınmaz tahsisi niteliğinde işbirliği protokolleri ile çeşitli dernek ve vakıflara kira bedeli karşılığında kullandırıldığı görülmüştür” saptaması, belediyeler tarafından vakıflara devredilen mülklerle ilgili uyuşmazlıkların konusu olabiliyor.

Şişli Belediyesi’nde olduğu gibi.

Sayıştay raporunda rakam olarak ifade edilen “13 taşınmazın” hangi kuruluşlara ait olduğu yazılmamış. Üsküdar Belediyesi’ne en fazla kira borcu olan taşınmaza bakıyorum; Üsküdar Mimar Sinan Mahallesi’ndeki 2651 nolu adada 1989 yılında ihale edilen taşınmaz dikkatimi çekiyor.

Başkanlığı’nı Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın yaptığı “İnsani Değerler ve Ruh Sağlığı Vakfı” nın 2010 yılında ticari işletmesi olarak kurulan Üsküdar Üniversitesi’nin de yer aldığı adada, hangi binaya ait olduğunu bilmediğim kira borcu 812 bin 860 TL’ye ulaşmış.

Kandilli mahallesinde de ilginç bir odaklanma yürüyor. Daha önceki yazılarımı okuyanlar anımsayacaklar…

Kandilli’nin tek çocuk parkı ve deprem toplanma sahası, içindeki 2. derece tarihi eserle birlikte Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 2021 yılında açtığı ihaleyle AKP’den milletvekili aday adaylığı ile dikkatleri çeken Alpay Tarhan’ın şirketi Sürgü Gayrimenkul Yatırım şirketine verildi.

Mahalleliler son 2 yıldır ihalenin iptali için hem hukuki mücadele veriyorlar, hem de aralıksız her Pazar günü parkın önünde “Parkımı geri ver” eylemi yapıyorlar.

Kandilli, Vaniköy, Kanlıca, Anadolu Hisarı ve Beylerbeyi hattında tarihi “sembol binalar” restore eden Tarhan’ın Kandilli İskele Caddesi’ndeki “mütevazi” yönetim binası; 2019 yılında Hz. Hatice Vakfı ve Kandilli Pastanesi, 2020’de Kandilli Holding olarak da hizmet vermeye başlamıştı.

Üsküdar Belediyesi de Kandilli sırtlarına demir attı.

Üsküdar Belediyesi, restore ettiği tarihi bir konağı 15 Eylül 2023 günü Kandilli Nevmekan Kütüphanesi ve Kafe olarak hizmete açtı.

Toplu ulaşımı olmayan denize nazır tepedeki kütüphane-kafe’ye otobüslerle taşınan yol yorgunu öğrencilere ücretsiz çay-kahve ikramı yapılıyor.

Buraya kütüphane-kafe demek aslında ayıp olur; saray ihtişamını yansıtan bir konak! Kaç paraya restore edildiğini tahmin etmek kolay değil.

Konağın bulunduğu arsanın yanındaki Vakıflar’a ait yeşil alan ise bir mahalle sakini tarafından kiralanmıştı. Bu alana dikilen 65 adet ağacın kesildiğini söyleyen mahalle sakinleri, aynı yerde otopark yapılacağını söylüyorlar.

Üsküdar Belediyesi’nin “cömertliği” bununla sınırlı değil.

Yine Kandilli sırtlarında restore edilen metruk tarihi bir konak Üsküdar Belediyesi tarafından “El Sanatları Enstitüsü” olarak açılmıştı.

Üzerinden 3-5 ay geçti; aynı konak Fatih Sultan Mehmet (FSM) Vakıf Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’ne devredildi.

Bugünlerde o tabela da yerinden indirilmiş.

FSM Üniversitesi’nin sayfasından öğreniyoruz ki, Kandilli Yerleşkesi Boğaz’ın öte yakasına geçmiş:

“Gülhane’de yer alan tarihi yapı, Osmanlı Dönemi’nde Soğukçeşme Askerî Rüştiyesi olarak inşa edilmiştir. İnşa edildiği 1875 yılından beri farklı amaçlara hizmet eden yapı Üniversitemize tahsis edilerek 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılında eğitime kazandırılmıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyon süreci tamamlanan yapı, Üniversitemiz Güzel Sanatlar Fakültesi ile Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Enstitüsü’ne ev sahipliği yapmaktadır.”

Rivayet o ki; FSM Üniversitesi’nin Kandilli Yerleşkesi’ne, Cumhurbaşkanı Tayyip Recep Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan himayesinde kurulan “Sıfır Atık Vakfı” yerleşiyor.

Sayıştay 2023 Raporu’na kadar bir mola alalım.