Beyni en süratli yaşlandıran 10 neden

Zihinsel yaşlanmanın 60-65 yaşlarından itibaren başladığı düşünülür. Meğer beyin 30’lu yaşlarda yaşlanmayla ilgili değişiklikleri göstermeye başlar ve bu değişikliklerin kişinin günlük hayatına yansıması 40’lı yaşlarda olur. ‘’Ancak sağlıklı bir ömür şekli bilişsel gerileme suratını yavaşlatma ve bunamayı tedbire konusunda güçlü bir tesire sahiptir. Kimi alışkanlıklar, hastalıklar ve çevresel faktörler ise beyni süratli yaşlandırabilir’’ diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, bu faktörleri şöyle sıraladı:

1-Kalitesiz uyku

Uykunun sıhhatimiz için değeri artık bilimsel olarak da ispatlandı. Ne kadar uyuduğumuz kadar, ne vakit uyuduğunuz ve ne kadar derin uyuduğunuz da değerli. Gece 23.00’te uykuda olmak ve ortalama 7-9 saat uykunun akabinde sabah 08.00’de uyanmak en ülkü uyku tertibidir. Gece 23.00 civarında başlayan ve gece 04.00’e kadar devam eden derin uyku devri beyin ve beden sıhhatimiz için gerekli olan hormonların üretildiği saattir. Derin uyku sırasında beynimizde çalışmaya başlayan derin paklık sistemi -glimfatik sistem- beyinde tüm bedende biriken toksinleri ve ziyanlı hususları temizler. Bağışıklık sistemini güçlendiren hususlar, büyüme hormonu salgılanır ve tüm bedenimizin tamiri yapılır. Kaliteli bir uyku ile hafızamız güçlü kalır ve dikkat performansımız artar. Maalesef çoğumuz uykuyu gereksiz görüyor, yapılması gereken öteki şeyler daha değerli olduğu için uyku vaktinden çalmanın bir sorun yaratmayacağını düşünüyoruz. Halbuki sıhhatimizi geri kazanmamız ve onu müdafaamızın temel sırrı öncelikle uykuda kapalı. Bu nedenle âlâ bir uyku tertibi için kafein ve alkol alımınıza dikkat edin, elektronik kullanımınızı sınırlayın, geç saatlerde yemek yemekten kaçının ve sakinleştirici bir uyku ritüeline geçiş yapmaya çaba edin.

2-Yalnızlık

İnsanoğlu toplumsal bir varlıktır. Yalnızlık ruhumuzu karanlığa hapseder ve bir mühlet sonra sıhhatimizi olumsuz etkilemeye başlar. Depresyon, tasa ve gerilim riskini artırır. Kalbi, uyku tertibini ve bağışıklık sistemini bozabilir. Kalbimiz ve beynimiz toplumsal ilişkilerle beslenir. Beynin performansı artar ve Alzheimer riski azalır. Etrafımızda sevdiğimiz beşerlerle paylaştığımız anlar, sohbetler, kahkahalar ve birlikte olduğumuz hatta sessizlik bile ruhumuzun besinidir. Etrafımızda sevdiklerimizle bir gülümseme, bir samimi sohbet, dertleşme muhtaçlığı hisseden beşerlerle irtibat kurmak gerilimimizi azaltarak kortizol pahalarını düşürerek bizi rahatlatır. Toplumsal etkileşimler beyin aktivitesini artırıp, bilişsel yeteneklerin korunmasını ve genç kalmasını sağlar.

3-Sağlıksız beslenme

Beynimiz tüm bedenimizin yüzde 2’sini oluşturmasına karşın gücümüzün yüzde 20’sini kullanır. Beynin katı yapısı yüzde altmışı yağdan oluşur. Beynimiz aslında en yağlı organımızdır, hudut hücreleri iletkenliğini sağlamak, myelin dediğimiz hudut kılıfını yapmak için yağa gereksinimi vardır. Sağlıklı yağlar tüketmek yerine bol karbonhidratlı, hamur işi ve tatlı tüketmek beyefendisinin çalışma kapasitesini azaltır ve erken yaşlanmasına neden olur. Beyninizi Omega 3 ile zenginleştirin. Çok fazla karbonhidrat tüketiyorsanız insülin direnci gelişecek, kilo alacaksınız ve kronik hastalıklar devreye girecektir. İnsüllin direnci tıpkı vakitte nöronların beslenmesini engelleyecek ve beslenemeyen beyin hücre kaybına uğrayacaktır. Alzheimer hastalığının Tip 3 diyabet olarak vurgulandığı çalışmalar mevcut. Bu açıdan kan şekeri ve kolay karbonhidrat seviyelerine dikkat etmek ve sağlıklı beslenmeyi ön plana çıkarmak beyin sıhhati için kıymetlidir.

4-Kapalı ortamlar

İçerde olmak çok sağlıklı değildir. Açık havada, tabiatta olmak tedavi edicidir. Şayet gereğince doğal gün ışığı almazsanız depresyona girebilirsiniz ve bu da beyninizi yavaşlatabilir. Araştırmalar ayrıyeten güneş ışığının beyninizin serotonin (mutluluk ve güç hormonu) salgılamasına yardımcı olduğunu ve beyni genç tuttuğunu gösteriyor. Beraberinde antioksidan özellik sergileyen melatonin üretimini dayanaklar. Güneş ışığından elde edilen melatonin glutatyondan daha güçlü bir antioksidandır.

5-Kronik hastalıklar

Kolesterol yüksekliği, kalp ritim ve kapak bozuklukları, hipertansiyon ve diyabet beyni yıpratan hastalıklar ortasında yer alır. Uygun denetim edilemeyen şeker ve kan basıncı seviyeleri, kalp ritmini etkileyen durumlar ve damar sertliğine neden olabilen kolesterol yükseklikleri, beynin kanlanmasını bozarak yavaş yahut ani gelişen beyin hasarına yol açabilir. Münasebetiyle bu hastalıklar denetim altında tutulmalıdır.

6-Toksik ilgiler

Arkadaşlık, aile ve ikili alakalarda sorun yaşıyorsanız kendinizi bir defa daha sorgulayın. Dostlarınızla bağınızda daima verici taraf sizseniz, daima siz özür dileyen iseniz, teklifleriniz tavsiyeleriniz dikkate alınmıyorsa, size takviye olmak yerine bencilce davranılıyorsa, daima arayan sizseniz yaşadığınız bağlantı toksiktir. Bu durum size uzun vadede ziyan verecektir. Bir arada olduğunuz tüm insanların uzun bir listesini almak ve toksik olduğunu düşündüklerinizle ilginizi sınırlamak, size düzgün gelen insanlara daha fazla vakit ayırmak beyninizi de rahatlatacaktır.

7-Hareketsizlik

8-Stres

İş yoğunluğu, boşanmak, bir yakınını kaybetmek üzere gerilimli hayat olayları beyni yaşlandırır. Gerilim ne kadar artar ve kronikleşirse bilişsel fonksiyonlar de o kadar fazla etkilenir. Uzun vadeli gerilim Alzheimer için risk olarak kabul edilir.

9-Obezite

Araştırmacılar, obez bireylerin beyninin anatomik olarak 10 yıl daha yaşlı göründüğünü buldu. Ayrıyeten, çok kilolularda olağan kilolulara nazaran beyin dejenerasyonu çok daha fazladır. Bu da beyin dokusu kaybı, beynin fonksiyonlarını görememesine neden olur.

10-Kötü haberler

Bazı haberlerde çoklukla makûs, kasvetli, dehşete düşürecek hususlardan bahsedilir. Bu yüzden her şey berbat gidecek, hayatın sonu geliyor, başımıza makus şeyler gelecek üzere makûs hisleri beynimizde depolarız. Duygusal durumumuzu olumsuz etkileyen bu duruma beynimiz ne kadar dayanabilir, bir vakitler optimist ve olumluyken, tüm bu haberlere maruz kalan beynimiz bizi negatif ve umutsuz hissettirir. Dert moduna geçer, hatta buna depresyon eşlik edebilir. Bedeninizin fizyolojik fonksiyonunu olumsuz tesirler, beyin hücresi nöronlarınızı öldürür. Makûs haberlere maruz kalmayı denetim etmeniz gerekiyor. Sizi üzecek gerilime sokacak haberlerden uzak durun. Yalnızca bu da değil size makûs haberler veren insanlardan, negatif düşünen size olumsuz güç yayan insanlardan da uzak durmaya çaba edin.