Yenilenebilir enerjide büyümenin yüzde 85’ini 31 ülke sağlıyor

LONDRA (AA) – Yenilenebilir enerjide 2028’e kadar beklenen “benzeri
görülmemiş” büyümenin yüzde 85’i Çin, ABD, Hindistan, Brezilya ve Avrupa
Birliği (AB) olmak üzere dünyadaki 200’ün üzerinde ülkeden sadece
31’inde yoğunlaşırken, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler zor
finansman koşulları nedeniyle temiz enerji dönüşümünde geride kalıyor.

AA
muhabirinin Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Yenilenebilir 2024
raporundan derlediği bilgilere göre, küresel yenilenebilir enerji
kapasitesi 2028’e kadar 3 bin 700 gigavat artışla 7 bin 300 gigavata
yükselecek. Bu artışın yüzde 73’ü tek başına güneş enerjisinden
sağlanırken, güneş enerjisindeki büyümenin yüzde 42’si ise çatılarda
kurulan güneş enerjisi santrallerinden gelecek.

Güneş
ve rüzgar enerjisi toplamda 2028’e kadar öngörülen büyümenin yüzde
95’ini oluşturacak. Yenilenebilir enerji kaynaklarının dünya elektrik
üretiminde 2022’de yüzde 29 olan payı 2028 itibarıyla yüzde 42’ye
yükselecek.

Dünyadaki yenilenebilir enerji
kapasitesinin 2030’a kadar 9 bin 130 gigavata ulaşacağı tahmin ediliyor.
Bu kapasite büyüklüğü ülkelerin geçen yıl Dubai’de düzenlenen Birleşmiş
Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar
Konferansı’nda küresel yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına
çıkararak 11 bin gigavata yükseltme hedefinin altında kalıyor.

Güneş enerjisinde büyümenin lokomotifi “çatı santralleri”

Raporun
başyazarı ve IEA Kıdemli Analisti Heymi Bahar, AA muhabirine, güneş
enerjisinde lisanslama ve izin süreçlerinin daha az olduğunu ve
projelerin daha kısa sürede yatırıma dönüştüğünü belirterek, şunları
kaydetti:

“Haneler dahil güneş enerjisi paneli
kurabildiği için güneşte yatırımcı profili çok farklı. Herkese hitap
eden bir yatırım olması nedeniyle, dünyada bu şekilde başka bir enerji
teknolojisi yok. Politikalar ve yatırım teşviklerinin yanı sıra, son
dönemde dünyada elektrik fiyatlarında çok ciddi artış oldu. Elektrik
fiyatları artarken, güneş enerjisi maliyetlerinin düşmesi insanları çatı
santrali kurulumlarına daha da teşvik etti. Çatı sektöründe ciddi bir
sıçrama beklediğimiz için, bizim öngörülerimizde de en fazla yukarı
yönlü revize ettiğimiz alan çatı kurulumları oldu.”

Bahar,
rüzgar enerjisi sektöründe ise izin süreçleri, tedarik zinciri
sorunları ve şirketlerin finansal sağlığı başta olmak üzere bazı
sorunların sürdürülebilir büyüme için risk oluşturduğunu söyledi.

Rüzgar
enerjisi ekipman üretiminin güneş enerjisi ekipmanının aksine dünyanın
birçok bölgesine yayıldığını aktaran Bahar, tedarik zinciri ve enflasyon
kaynaklı sorunlar nedeniyle türbin fiyatlarındaki artışın yüzde 30’u
bulduğunu dile getirdi.

Bahar, maliyet
artışlarının özellikle deniz üstü rüzgar enerjisi projelerini vurduğuna
dikkati çekerek, ABD ve İngiltere başta olmak üzere 15 gigavatlık deniz
üstü rüzgar enerjisi projesinin iptal edildiği veya ertelendiği
bilgisini paylaştı. Bu nedenlere bağlı olarak dünyada Çin dışında rüzgar
enerjisine yönelik büyüme öngörülerini aşağı yönlü revize ettiklerini
kaydeden Bahar, “Rüzgar enerjisi şirketleri finansal açıdan zaten kötü
durumda. Özellikle gelişmiş ekonomiler, sıfır faiz ortamına çok
alışmışlardı ve yenilenebilir enerjide hızlı büyümenin görüldüğü 10
yıllık dönemde faiz sıfırdı, enflasyon sıfıra yakındı. Ancak artık
ülkelerin de yeni makroekonomik duruma uyum sağlaması gerekiyor. Eğer
uyum sağlayamazlarsa, aynı şekilde bu alanlara yatırım gelmeyecek.”
değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’de çatı güneş santrallerinde büyüme beklentisi yüzde 15 arttı

Bahar,
dünyada güneş enerjisindeki hızlı büyüme eğiliminin Türkiye’de de
görüldüğünü ifade ederek, “Türkiye’de yenilenebilir enerji kapasitesinin
2023-2028 döneminde 34,8 gigavat artacağını öngörüyoruz. Bunun yüzde
85’ini güneş ve rüzgar enerjisi santralleri oluşturuyor.” diye konuştu.

Çatı
tipi kurulumları dahil olmak üzere dağıtık güneş enerjisi
santrallerinin öngörülen büyümenin 12,3 gigavatını oluşturduğunu dile
getiren Bahar, Türkiye’de çatı tipi güneş enerjisi santrali
kurulumlarına ilişkin büyüme öngörülerini yüzde 15 yukarı yönlü revize
ettiklerini söyledi.

Potansiyeli ve ihtiyacı yüksek ülkelerde temiz enerji dönüşümü yavaş

Bahar,
küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin büyümesinde en önemli
konunun finansman olduğunu ve finansmanın gelişmekte olan veya az
gelişmiş ülkelerdeki yenilenebilir enerji projeleri için sağlanması
gerektiğini anlattı.

Yenilenebilir enerjide
2028’e kadar öngördükleri 3 bin 700 gigavatlık büyümenin yüzde 85’inin
AB ülkeleri, Çin, Hindistan, ABD ve Brezilya’da görüleceği bilgisini
veren Bahar, şöyle devam etti:

“Yenilenebilir
enerji potansiyeli yüksek çok sayıda ülke var ve bu ülkelerin
karbonsuzlaşma ihtiyacı da oldukça fazla. Bu ülkelerde finansman
maliyetleri gelişmiş ülkelere göre çok yüksek, Çin’e göre neredeyse 8
kat fazla. ASEAN, Latin Amerika’daki bazı ülkeler, Avrasya’daki bazı
ülkeler ve tabii ki Afrika. Bütün Afrika’nın güneş enerjisi kapasitesi
Hollanda’nın 2023’te ulaştığı güneş enerjisi kapasitesinden daha düşük.
COP28’de anlaşılamayan en büyük konu da bu. Yenilenebilir enerji
kurulumları 31 ülkeden 200 ülkeye yayılabilirse 11 bin gigavat hedefi
çok daha farklı bir noktaya gelir. AB’nin yenilenebilir enerji
kapasitesinin üç katına çıkma şansı yok ama Afrika’nın kapasitesi 10
katına bile çıkabilir. Bu nedenle, küresel yenilenebilir enerji
kapasitesinin üç katına çıkarılması hedefinde hangi ülke ne yapacak çok
önemli. Çin zaten bunun yaklaşık yüzde 50’sini tek başına karşılıyor.”

Bahar’ın
paylaştığı verilere göre yenilenebilir enerjide 2028’e kadar öngörülen 3
bin 700 gigavatlık büyümenin yüzde 56’sını Çin, yüzde 12’sini AB, yüzde
9’unu ABD, yüzde 5’ini Hindistan ve yüzde 3’ünü Brezilya olmak üzere 31
ülke karşılıyor. Büyümenin yüzde 15’lik kısmının ise kalan 175 ülkede
görülmesi bekleniyor.

Yenilenebilir enerji
kapasitesinin bu büyümeyle 2028’de 7 bin 300 gigavata yükselmesiyle
Çin’in toplam yenilenebilir enerji kapasitesindeki payı yüzde 46’ya,
AB’nin yüzde 14’e, ABD’nin yüzde 10’a, Hindistan’ın yüzde 5’e ve
Brezilya’nın yüzde 3’e yükselecek.

Böylece,
2028’de dünyadaki yenilenebilir enerji kapasitesinin yüzde 77’si 31
ülkede toplanmış olacak. Yüzde 23’lük kısmını kalan 175 ülke
oluşturacak.

Dünya nüfusunun yaklaşık yarısına denk gelen 3,8 milyar insan, söz konusu 31 ülkede yaşıyor.

Muhabir: Nuran Erkul Kaya