Rusya’nın tahıl muahedesini askıya alması Türkiye’yi nasıl etkileyecek?

Rusya’nın, ağustostan bu yana 9,2 milyon tondan fazla tahılın taşındığı muahedeyi askıya alması, iç piyasada besin fiyatlarında yeni riskler oluşturdu. Sozcu.com.tr’ye konuşan uzmanlar buğdaya dayalı tüm besin eserlerinde yeni artırımlar yaşanabileceğini, ayçiçeği, mısır ve arpada da sorunlu günlerin kapıda olduğunu anlattı.

Rusya’nın, Ukrayna hububatını dünya pazarına ulaştıran Karadeniz tahıl muahedesini askıya aldığını duyurması, Türkiye’nin ithalat faturasını kabartarak iç piyasada yeni artırımlara neden olabilir.

Bunun birinci işareti, Rusya’nın kararının akabinde global buğday fiyatlarının yüzde 5 artarak iki haftanın tepesine yükselmesi oldu. Buğday fiyatları bugün günün erken saatlerinde 8,9 dolara yükselerek 14 Ekim’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.

Yaklaşık 10 gün önce 470 bin ton buğday ithal eden Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kasım ayında 470 bin ton daha buğday ithal etmesi bekleniyor.

Sozcu.com.tr’ye konuşan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Lideri Baki Remzi Suiçmez, Rusya’nın kararı sonrası buğday fiyatlarındaki artışın sürmesinin beklendiğini söyledi ve bu durumun iç piyasada buğdaya dayalı tüm besin eserlerinde yeni fiyat artışları yaratma riski olduğunu anlattı.

Suiçmez, sadece buğday değil, gübre, ayçiçeği, mısır ve arpada da zahmetli günlerin kapıda olduğunu vurguladı.

Sozcu.com.tr’ye konuşan Ulusal Hububat Konseyi Başkanı Özkan Taşpınar ise, Türkiye’nin devreye girip mutabakatın tekrar sağlanacağı konusunda optimist.

BUĞDAYA DAYALI ESERLER İLE AYÇİÇEĞİNDE ALARM

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) üç gün evvel açıkladığı 2022 yılı bitkisel üretim ikinci varsayımlarına nazaran, buğday üretiminin bir evvelki yıla nazaran yüzde 11,9 artarak 19,8 milyon tona çıkması bekleniyor.

Türkiye’nin iç piyasadaki tüketim için gereksinim duyduğu buğday ölçüsü ise 20 milyon ton.

Açıklanan son dış ticaret bilgilerine nazaran ise, Türkiye’nin buğday ithalatı 2022 Ocak Eylül aralığında 2021’in birebir periyoduna nazaran yüzde 42 artışla 3,8 milyar dolara yükseldi.

ZMO Lideri Suiçmez, “Yani Rusya’nın tahıl muahedesini askıya alma kararı, ithalat faturasının epeyce kabarık bir periyoda denk geldi. Bu faturanın daha da kabaracağı açık. Bu türlü bir ortamda tahıl koridorunun sonlanması, Türkiye’nin buğday maliyetini artırarak buğdaya dayalı tüm besin eserlerinde artırımları gündeme getirecek” dedi.

Suiçmez, “Yaşanan sorun buğday ile sonlu kalmayacak. Ayçiçeği, mısır ve arpa tekrar Ukrayna’ya bağımlı olduğumuz eserler ve gübrede de bizi sorunlu günler bekliyor” diye konuştu.

‘İHTİYAÇ DUYULAN ÖLÇÜ DÜŞÜK AÇIKLANIYOR’

Rusya’nın kararının yanı sıra ABD’de yaşanan kuraklık nedeniyle rekoltenin azalmasının da buğday fiyatlarını üst istikametli baskıladığını anlatan Suiçmez, ne yapılması gerektiği konusunda ise şunları söylüyor:

“Yıllar boyunca artan nüfusa karşın, tüketim için gereksinim duyulan ölçü daima 20 milyon tonda sabit bırakılarak açıklandı. Tüketim için gereksinim duyulan ölçü çok daha yüksek, üretim ise resmi varsayımların çok gerisinde.

Şu kademede savaşın bitmesi en uygun tahlil. Lakin, her geçen gün artan ithalat maliyetleri yerine, o kaynağı çiftçiye vererek kendimize yeten hububatı üretebiliriz.

Dolayısıyla daima 20 milyon ton olarak açıklanan iç piyasadaki tüketim ölçüsü, kendimize yeterlilik ölçüsü tekrar gözden geçirilerek artırılmalı ve dışarıya bağımlılığı azaltmak için içeride üretimin desteklenmesi en somut tahlil.”

ULUSAL HUBUBAT KURULU: İÇ PİYASAYI ETKİLEMEZ

Ulusal Hububat Kurulu Lideri Özkan Taşpınar ise sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada, Türkiye’nin ithal ettiği buğdayın mamul husus haline getirilip ihraç edildiğini; Rusya’nın kararı sonrası global buğday fiyatlarında aşikâr bir hareketlenme yaşanacağını fakat iç piyasayı etkilemeyeceği öngörüsünde bulundu.

“Türkiye’nin tekrar devreye gireceğini, tarafların bir ortaya gelmesini sağlayacağını ve tahıl koridorunun yine açılacağını düşünüyorum” diyen Taşpınar, “Böyle olursa gübre fiyatlarında gerileme bile görebiliriz” diye konuştu.

9,2 MİLYON TON TAHILIN YÜZDE 16’SI TÜRKİYE’YE GELDİ

Öte yandan, global besin krizinin tahlili için Türkiye’nin uyumunda yürütülen Karadeniz Tahıl Teşebbüsü, 22 Temmuz’da İstanbul’da Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) ortasında imzalanmıştı.

Rusya’nın muahedesi askıya aldığını duyurmasının akabinde Birleşmiş Milletler, Türkiye ve Ukrayna tahıl mutabakatına devam edeceklerini ve bugün 16 geminin mutabakat kapsamında ilerlemesini sağlayacak bir hareket planı oluşturdu.

Tahıl koridorundan şimdiye kadar 408 gemi ile 9,2 milyon tondan fazla tahıl taşındığı belirtiliyor.

Sevkiyatı gerçekleştirilen tahılların yüzde 47’si Avrupa’ya, yüzde 20’si Asya’ya, yüzde 16’sı Türkiye’ye, yüzde 13’ü Afrika’ya ve yüzde 4’ü ise Orta Doğu’ya gitti.