Zelzele güç dalında 11,2 milyar liralık hasara yol açtı
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca Kahramanmaraş ve Hatay merkezli zelzeleler sonrası hazırlanan raporda, birinci tespitlere nazaran güç bölümünde 11 milyar 243 milyon lira hasar oluştuğu hesaplandı.
Başkanlığın Kahramanmaraş ve Hatay Zelzeleleri Raporu’na nazaran, sarsıntı felaketi nedeniyle güç bölümünde, 2,3 milyar lirası kamuya ve 8,9 milyar lirası özel kesime ilişkin olmak üzere toplam 11 milyar 243 milyon lira hasar oluştuğu kestirim ediliyor.
Rapora nazaran, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman vilayetleri başta olmak üzere bölgedeki elektrik dağıtım çizgi ve trafo merkezlerinde büyük ölçüde hasar oluştu.
Deprem sonucunda Türkiye Elektrik Anonim Şirketi’ne (TEİAŞ) ilişkin 1128 kilometre uzunluğundaki elektrik iletim çizgisini birbirine bağlayan 11 direk yıkıldı, toplam 4 bin 88 megavoltamper güce sahip trafo merkezi ve ekipmanında hasar meydana geldi.
6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen iki zelzele ile 20 Şubat’ta Hatay’ın Yayladağı ilçesinde yaşanan sarsıntılar sonrası yapılan ön çalışmalar sonucunda 11 vilayette TEİAŞ’a ilişkin elektrik iletim tesislerinde toplam 717 milyon lira, özel dala ilişkin elektrik dağıtım tesislerinde ise toplam 7 milyar 867 milyon lira hasar oluştu.
BOTAŞ İLETİM NOKTALARINDA 20 PATLAMA VE ARIZA
Yaşanan sarsıntılar nedeniyle Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ’nin (BOTAŞ) doğal gaz iletim çizgilerinde, yaklaşık 20 farklı noktada patlama ve arıza meydana gelirken, bölgedeki doğal gaz dağıtım çizgileri ve tesislerinde de hasarlar tespit edildi.
BOTAŞ ve bölgede faaliyet gösteren ilgili dağıtım şirketlerinin hasar tespit çalışmaları sonucunda, doğal gaz iletim çizgileri ve tesislerinde 180,5 milyon lira, doğal gaz dağıtım çizgilerinde 646,4 milyon lira hasar meydana geldiği iddia edildi. Bölgedeki ham petrol boru çizgilerinde ise küçük ölçekli hasarlar belirlendi.
AKARYAKIT TESİSLERİNDE 355 MİLYON TL’LİK HASAR
Elektrik Üretim AŞ’ye (EÜAŞ) ilişkin elektrik üretim tesislerinde santrallere ilişkin kimi bina, trafo ve şalt alanlarındaki hasarın kestirimi büyüklüğü 517,5 milyon lira olarak hesaplandı.
Özel bölüm tarafından işletilen elektrik üretim tesislerindeki hasar ise 52,5 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Bölgedeki kimi akaryakıt istasyonları ve depolama tesislerindeki hasarların yaklaşık 355 milyon lira olduğu saptandı.
Raporda, sarsıntı bölgesinde 732 maden işletme müsaadeli ruhsat bulunduğu, bunun 68’inin yer altı maden işletme sistemiyle çalıştığı ve bölge genelinde madencilik faaliyetlerinde süreksiz duraklamalar kelam konusu olduğu belirtildi.
Türkiye Petrolleri Anonim İştirakine ilişkin Adıyaman’da bulunan petrol üretim tesisindeki yapılarda ise 2,7 milyon lira hasar oluştuğu bildirildi.
Böylece, birinci tespitlere nazaran güç kesiminde toplam 11 milyar 243 milyon lira hasar oluştuğu hesaplandı.
POLİTİKA ÖNERİLERİ
Raporda, kısa vadede sarsıntı bölgesinde çizgi ve tesislerin hasar ve performans değerlendirmesi yapılarak uygunluklarının acilen tespit edilmesi, gereksinim duyulan bakım ve tamirlerin yapılması, elektrik üretim santrallerinde, gaz iletim ve dağıtım çizgileri ile tesislerinde ve akaryakıt istasyonlarında gerekli incelemelerde bulunulması, muhtaçlık duyulan bakım ve tamiratların yapılması üzere siyaset tekliflerine yer verildi.
Orta vadede ise afet riski olan bölgelerde şebekeden bağımsız ve batarya depolama sistemi entegre edilmiş taşınabilir güneş güç santrallerinin tasarlanarak yapılandırılması gerektiği söz edildi.
Doğal gaz arzının sürekliliğinin sağlanması gayesiyle yer altı depolama tesisleri ile FSRU iskele ve temas sınırı yatırımlarının yapılması, afet bölgelerinde sıkıştırılmış doğal gaz tedarik altyapısının güçlendirilmesi ve gerekli altyapının yapılması, yer altı akaryakıt depoları ve temas noktalarının sarsıntıya karşı dayanıklılıklarının artırılması, acil durumlarda afetlerden etkilenen bölgelere akaryakıt tedarikinin sağlanmasına ait plan ve program hazırlanması, potansiyel afet bölgelerinde gelecekte kurulması mümkün elektrik üretim santrallerinin kıymetlendirilmesi sırasında bu santrallerin afetlerden etkilenme olasılıklarının ve fay çizgilerinde olan uzaklıklarının dikkate alınması, barajların tipine, pozisyonuna ve sismik özelliklerine nazaran ölçüm aygıtlarıyla periyodik incelemelerinin artırılması, barajların havadan ve karadan gözlemlenmesi de orta vadeli teklifler ortasında yer aldı.
Uzun vadede ise raporda, sarsıntı bölgeleri için uzun devirli afet güç tedarik planlarının hazırlanması, bu planlarda taşınabilir yenilenebilir güç santralleri ve entegre batarya depolama tesislerini yer almasına ehemmiyet verilmesi, güç paha zincirinde tüketiciler başta olmaz üzere tüm ögelerin dijitalleştirilmesi ve güç altyapısının siber güvenlik akınlarına dayanıklılığının artırılması üzere siyaset tekliflerine yer verildi. (AA)
