Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde uzmanlar, 3 fay sınırının kesiştiği ve geçmiş periyotlarda yıkıcı sarsıntıların yaşandığı Bingöl’e dikkat çekti.
Bingöl Üniversitesi Güç, Etraf ve Doğal Afet Araştırma Merkezi Müdürü, İnşaat Mühendisliği Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Kenan Akbayram, incelemelerinde, Bingöl’de zelzele riskinin her vakit var olacağını söyledi.
Kentte 30 yıllık ortalarla yıkıcı zelzelelerin yaşandığını söz eden Akbayram, şöyle konuştu:
*Bingöl çok fazla fayın bir ortaya geldiği bir bölgedir. Burada üç tane değerli fay sınırı var. Bunlardan biri Doğu Anadolu fay zonu, başkaları kuzey Anadolu ve Varto fay zonlarıdır.
*Bunun dışında, Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu fay zonu ortasındaki bölgede oluşmuş bir sürü fay var. Bingöl, bu yüzden birçok zelzele tehlikesi taşıyor.
*Bingöl 1971 ve 2003 yıllarında iki büyük yıkıcı sarsıntı yaşadı. Bu zelzelelerde önemli can ve mal kaybı oldu. Bingöl’de 30 yılda bir yıkıcı bir sarsıntı oluyor.
‘250 YILLIK, ELİ KULAĞINDA SARSINTI OLABİLİR’
Yedisu fay zonunun zelzele tekrarlama aralığının, Kuzey Anadolu Fay zonu ile tıpkı olduğunu tabir eden Akbayram, şöyle konuştu:
*Türkiye’nin genelinde de faylar harekete geçti, diyebiliriz. Bunun değerli bir nedeni, 2 tane büyük sarsıntının, Doğu Anadolu fay zonunun Kahramanmaraş ile Malatya güneyi ile Hatay ortasındaki kesişiminin kırılmış olmasıdır.
*Bunun dışında, Malatya’dan batı istikametine yanlışsız öbür bir fayın kırılmış olması ve bunların çok büyük sarsıntılarla kırılmış olması, yani 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki büyük sarsıntıyla kırılmış olmasıdır.
*Anadolu bloğunun çabucak hemen her yerindeki faylarda, küçük ve orta seviyede sarsıntıların oluşmasına neden oldu.
*Aynı halde bizde de yani Bingöl’de de faal faylar değişti. Natürel bu aktivite bir müddet sonra tahminen duracaktır fakat Bingöl’ün kendine ilişkin tehlikeleri var. Yedisu fay zorunda, çok uzun müddettir zelzele bekliyoruz.
*Yedisu zelzelesi en son 1784 yılında gerçekleşmiş. Bunun üzerine 250 yıl koymamız gerekiyor. Zira Kuzey Anadolu fay zonuna ilişkin olan Yedisu fay zonunda sarsıntı tekrarlanma aralığı Kuzey Anadolu fay zonu ile tıpkı.
*Yani sarsıntı tekrarlanma aralığını düşündüğümüz vakit 250 yıllık, eli kulağında büyük bir zelzele olabilir.
‘DEPREM OLACAK, KIYMETLİ OLAN MÜHENDİSLİK OLARAK HAZIR MIYIZ?’
Yedisu fayında oluşacak büyük sarsıntıda en az 7 ilin etkileneceğini belirten Akbayram, şunları söyledi:
*Erzurum, Diyarbakır, Elazığ, Bingöl, Muş, Erzincan ve Tunceli bu vilayetlerin etkileneceği kesin lakin hangi oranda etkilenecek? Kentin hazırlanıp hazırlanmadığı değerlidir.
*Bingöl’ün tehlikeleri yüksektir. Alışılmış tehlike yerinde duruyor lakin risk alıp almadığımız da kıymetlidir. Bingöl’ün yerine uygun binalar yapıyor muyuz? Tekrarlanma dönemine uygun binalar yapıyor muyuz? Tabanı yeterli araştırıyor muyuz? Biz ona bakmalıyız.
*Çünkü illaki bir sarsıntı olacak. Yani yarın da olabilir, tahminen 15 yıl, 20 yıl sonra da olabilir. Değerli olan mühendislik olarak hazır mıyız? Artık etraf vilayetler manasında birtakım yaklaşımlar var. Zelzelenin merkez üssünden 100 kilometre civarındaki vilayetlerin ziyan gördüğü söyleniyor.
*Fakat bu çok yanlışsız değil, etraf vilayetlerin her birinde yeri düzgün araştırılmamış, yere uygun yapılmamış binaların bulunduğu alanların hepsi tehlike altında lakin şu var; bütün bir ilin tehlike altında olduğunu diyemeyiz.
*Hatta bunun daha ötesinde de vilayetler etkilenebilir. Taban yumuşaksa ve o tabana uygun yapınız yoksa o tabanda, 150 kilometreye tahminen 200 kilometre, hatta Meksika zelzelesini örnek verirsek, 400 kilometre aralıkta bile olsanız ziyan görebiliyorsunuz. (DHA)
