Besin zehirlenmelerine dikkat!

Besin (gıda) zehirlenmeleri iş, okul gibi toplu yemek yediğimiz kurumlarda olduğu gibi dışarıda gittiğimiz restaurant ve cafelerin de sorumluluğundadır. Evde başımıza gelmeyecek diye hiç güvenmeyin çünkü yanlış saklama koşulları, hijyen gibi kritikler nedeniyle kendi mutfağımızdaki besinler de zehirlenmelere yol açabilmektedir.

Dışarıda gittiğimiz cafe ve restaurantların güvenilir olmasına özen göstermekten başka çaremiz yok. Zira denetlenip denetlenmediğini sorgulamak ülkemiz şartlarında karmaşık bir konu. Siz yine de sormaktan çekinmeyin.

Okul ve işyerlerindeki denetimi sorgulamak daha kolay. En azından bilgilenme ve güvence isteme hakkımız var. Bilinçli ve farkında olmak toplum genelinde hayatı pratikleştirecektir.
Evde ise gıda alışverişini dikkatli yaparak sonrasında da aldığınız gıdaları usulüne uygun saklayarak ve pişirerek zehirlenmelerin önüne geçebilirsiniz. Alışverişi yine güvendiğiniz ve sürümü fazla olan market-dükkanlardan yapmanızı öneririz.

Alışveriş yaparken;
1-Balığın gözleri parlak ve lekesiz olsun
2-Tavuğu parça yerine bütün olarak alın
3-Hazır çekilmiş kıymalardan kaçının. İçinde ne olduğunu bilemezsiniz. Bozulmuş, rengi dönmüş et olabileceği gibi, tırnak, deri vs gibi atık maddeler de olabilir. Eti siz seçip, kasaba öyle kıyma çektirin. Biraz daha pahalı ama en azından gerçekten et yersiniz.
4-Sığır eti parlak kırmızı, koyun eti ise pembe olmalı
5-Yumurtayı kullanmadan hemen önce yıkayın. Kırdığınızda sarısı bütün kalmalı. Dağılıyorsa bayattır.
6-Taze tavukları en fazla bir hafta saklayın
7-Dondurduğunuz etleri önce buzluktan buzdolabı içine alın, yavaşa yavaş çözülmesini bekleyin. Akşamdan çıkarmanız gerekebilir.
8-Pastörize sütleri 2-3 günde tüketin. Zaten ambalajında “kapağı açıldıktan sonra 2 gün içinde tüketin” yazıyor.

9-Yemeği dışarıda en fazla 2 saat soğutun

Gıda zehirlenmelerine en çok yol açan bakteriler:

Listeria: Süt, yoğurt, peynir, kavun gibi taze ürünlerin yanı sıra bazı işlenmiş gıdalarda da görülen listeria bakterileri soğukta da yaşayabilir. Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa kolay etki eder. Özellikle çocuklar, yaşlılar, alkolikler ve hamileler risk altındadır. Etkisini hemen göstermeyen listeria bakterileri ancak maruz kalındıktan 2 ay sonra enfeksiyon ile ortaya çıkar. Belirtileri, ateş, mide ve kas ağrısı veya ishaldir. Nadiren menenjit gibi ağır durumlara da sebep olur.
Listeria bakterilerinden korunmak için gıdaları buzdolabında saklamalı, etiketli ürünlerin saklama koşullarına uyulmalı, son kullanma tarihlerine ve temizliğine çok dikkat edilmelidir.

Salmonella: Kümes hayvanlarının dışkısıyla temas eden her üründe bulunabilir. Dolayısıyla kümes hayvanları ve yumurtadan geçer. Ayrıca çiğ et de salmonella bakterisi içerebilir. Bakteriye maruz kaldıktan 12 – 72 saat sonra mide krampları, ateş ve ishalle kendini gösterir. Hastalık genellikle 4 ila 7 gün sürer.
Salmonella bakterisinden korunmak için, tavuk ve tavuk ürünlerini iyice pişirmeli, çiğ tavuğa dokunduktan sonra eller ve tavuğun temas ettiği kesme tahtası, bıçak, tezgah gibi alanlar çok iyi temizlenmelidir.

Koli basili: İnsan ve tüm hayvanların bağırsaklarında yaşayan bir bakteri türüdür. Kesim sırasında bağırsağın zedelenmesiyle hayvanın bütün vücuduna yayılabilir. Ayrıca pastörize edilmemiş sütlerde ve gübre kullanılan yeşil yapraklı sebzelerde de bulunabilir. Koli basilinin sebep olduğu enfeksiyon şiddetli karın krampları, sulu ishal ve kusma ile ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ağır geçen hastalık genellikle birkaç gün içinde iyileşmeye başlasa da yaklaşık bir hafta sürer.
Korunmak için, kırmızı etin değdiği kesme tahtası, bıçak, tezgah gibi her alan iyice temizlenmeli ve et iyi pişmiş olarak tüketilmelidir. Pastörize edilmiş sütler tercih edilmeli ya da pastörize olmayan süt iyice kaynatılmalıdır. Meyve ve sebzeler bol su ile yeşil yapraklı sebzeleri ise yaprakları tek tek ayrılarak yıkanmalı, mümkünse çiğ tüketilmemelidir.

Botulizm: Konservelerde oluşan ve yanlış saklama koşulları nedeniyle ortaya çıkan tehlikeli bir hastalıktır. Evde yapılmış konserveler, bal, salamuralar ve fermente, füme ya da tuzlu balık gibi ürünler özellikle riskli gruptandır. Bu hastalıktan en çok bebekler etkilenir. Bu nedenle 1 yaşından küçük çocuklara bal verilmemelidir. Hastalık, kramp, kusma, solunum problemleri, yutma güçlüğü, çift görme ve halsizlik veya felç gibi ciddi belirtilerle ortaya çıkar. Sızıntı yapan, deforme olmuş ambalajlardaki konserveler kesinlikle kullanılmamalıdır.

Stafilokok: Krema dolgulu hamur işleri, ekler pastalar, yaş pastalar, pudingler, sandviçler, salatalar (patates salatası, makarna salatası, ton balığı – yumurta eklenen salatalar), hamur işlerinde oluşan bakterilerden kaynaklanan enfeksiyondur. Kusma, kramp, ishal gibi yarım saat içerisinde kendisini gösteren belirtiler yaklaşık 3 gün sürer.
Korunmak için, yiyeceklere dokunmadan önce ellerini iyice yıkanmalıdır. El, bilek, burun, göz enfeksiyonu ya da açık yarası olanlar yiyeceklere dokunmamalıdır.

Hepatit A: Karaciğere saldıran Hepatit A; ateş, yorgunluk, bulantı, kilo kaybı ve sarılığa neden olan bir virüstür. Enfeksiyonların çoğu hafiftir. Hastanın kendi hijyenine dikkat etmesi gerekmektedir. Aksi halde dokunduğu her yere bu virüsü yayabilir. Korunmanın en baş şartı yiyeceklere dokunmadan önce mutlaka elleri yıkamaktır.

Campylobacter: Kümes hayvanlarından bulaşan bir bakteri türüdür. Ateş, kramplar, ishal ve kusmayla kendini gösterir. Çoğu insan bir hafta içinde iyileşir ama Guillain-Barre sendromu gibi çok nadir görülen, ciddi bir hastalığa neden olabilir. Korunmanın ilk şartı el hijyenidir. Çiğ tavuğa dokunduktan sonra eller titizlikle yıkanmalı ve tavuğun temas ettiği kesme tahtası, bıçak, tezgah gibi alanlar çok iyi temizlenmelidir.

Noro Virüs: Kusma ve ishalle kendini gösteren hastalık halk arasında mide gribi olarak da adlandırılır. Virüse maruz kaldıktan 24 – 48 saat içerisinde ortaya çıkar.
Korunmak için tuvalet sonrası el temizliği çok önemlidir. Tuvaletten sonra ve çocuk bezini değiştirdikten sonra en az 30 saniye süreyle sıcak, sabunlu suyla eller yıkanmalıdır. Özellikle yiyeceklere dokunmadan önce el hijyeninden emin olunmalıdır.