ABD ile Avrupa ortasındaki ‘yeşil teşvik’ rekabeti ivme kazanıyor

Gelişmiş ekonomiler, güç güvenliklerini güçlendirmek gayesiyle pak güç teknolojilerine yatırımlarını ağırlaştırıyor.

ABD’nin Enflasyonu Düşürme Yasası (IRA) kapsamında öngördüğü yeşil güç teknolojilerine yönelik vergi indirimleri ve teşviklerin akabinde Avrupa Birliği (AB) de Amerikan korumacılığına kararlı bir biçimde reaksiyon vererek güç krizinin akabinde sanayi şirketlerinin ve yeşil teknoloji yatırımlarının ABD’ye kaçmasını engellemek hedefiyle kendi sanayi planını hayata geçirmeye hazırlanıyor.

Bunun yanı sıra Avrupa, ABD ile açık bir ticaret çatışması riskine girmekten çekinirken, şu ana kadar alınan kararların kâfi olmadığı söz ediliyor.

Yeşil teşvikler yeni bir “ticaret savaşını” akıllara getirirken uzmanlar, ticaret kurallarını ihlal etme kaygısına karşın ABD ile AB ortasındaki teşvik yarışının iklim değişikliğiyle gayrete yardımcı olabileceğini belirtiyor.

ABD’DEN ‘OYUN DEĞİŞTİRİCİ’ YASA

ABD Lideri Joe Biden’ın geçen yıl ağustos ayında onayladığı ve ABD tarihinin en büyük “iklim paketi” olarak da görülen “Enflasyonu Düşürme Yasası” bu kapsamda “oyun değiştirici” olarak görülüyor.

Enflasyonun düşürülmesine yönelik kapsamlı sıhhat, iklim ve vergi düzenlemelerini içeren maddeyle sera gazı emisyonunun azaltılması ve tüketicilerin yeşil güce yönlendirilmesi amaçlanırken, güç güvenliği ve iklim değişikliğiyle uğraşa yönelik yatırımlar için 369 milyar dolarlık kaynak ayrılıyor. Bu kaynağın 270 milyar dolarının ise vergi teşvikleri yoluyla sağlanacağı belirtiliyor.

Söz konusu yatırımlarla, ülkede güç faturalarının yılda 500 ila 1000 dolar ortasında düşürülmesi, karbon emisyonunun 2030’a kadar yüzde 40’a kadar azaltılması hedefleniyor.

Vergi indirimleriyle elektrikli araba satın almayı teşvik etmeyi de öngören yasa kapsamında, Kuzey Amerika’da üretilen bataryaların kullanıldığı ve bu bölgedeki madenlerden çıkan mineralleri içeren elektrikli araçlara 7 bin 500 dolara kadar vergi indirimi verilmesi üzere düzenlemeler yer alıyor.

Ayrıca kanunla ABD’nin bütçe açığının 20 yılda 2 trilyon dolara yakın azalacağı iddia ediliyor.

Uluslararası Güç Ajansı’na (IEA) nazaran, Enflasyonu Düşürme Yasası (IRA) 2015’te imzalanan Paris Anlaşması’ndan sonra gelen en değerli “iklim eylemi” olarak görülüyor.

Enflasyonu Düşürme Yasası, elektrikli araçların, bataryaların ve yenilenebilir güçlerin üretimine yönelik öngördüğü vergi indirimleri ve teşviklerle yeni bir sanayi stratejisi sunuyor.

Bu stratejinin yeşil güç alanına faaliyet gösteren global şirketlerin üretimlerini de ABD’ye taşımasını teşvik edeceği ve ülkeye daha fazla sermaye çekeceği belirtiliyor.

AB’DEN YEŞİL MUTABAKAT SANAYİ PLANI

ABD’nin Enflasyonu Düşürme Yasası, bilhassa güç krizinin akabinde AB’nin yeşil teknoloji sanayisi için değerli bir risk oluşturuyor. Yasanın ABD’ye kıyasla yeşil teşviklerin daha düşük ve güç faturalarının nispeten daha yüksek olduğu Avrupa’dan pak güç sermayesini çekme potansiyeline sahip olduğu belirtiliyor.

AB, vergi indirimlerini ABD’de üretilen içeriğe bağlı hale getiren yeni düzenlemenin Avrupa’daki araba şirketlerini ve batarya ile yenilenebilir güç ekipmanları dahil yeşil iktisat alanındaki üreticileri dezavantajlı hale getireceğinden tasa duyuyor.

Avrupa hükümetleri, Enflasyonu Düşürme Yasası’nın mahallî olarak üretilen içerikle ilgili kararlarının AB’deki şirketlere karşı ayrımcılık yaptığını ve hasebiyle Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarını ihlal ettiğini savunuyor.

Kanada ve Meksika, ABD’deki yasa kapsamından muaf tutulurken, AB de ABD’den bu yasa kapsamında kendi şirketlerine muafiyet talep ediyor. Bu hususta AB ve ABD’nin görüşmeleri ise sürüyor.

ABD’nin Kongre yoluyla Enflasyonu Düşürme Yasası’nda değişikliğe gitmesinin pek mümkün olmadığı lakin uygulama etabında ABD Hazine Bakanlığı tarafından kimi değişikliklerin yapılabileceği belirtiliyor.

ABD’nin endüstriyel rekabet gücünü artırmaya yönelik adımları karşında AB de kamu teşvik kurallarını kolaylaştırmak için birtakım iyileştirmeler açıklayarak yasanın rekabet edebilirlik üzerindeki tesirini hafifletmeye çalışıyor.

Son olarak şubat ayı başında tanıtılan Avrupa Yeşil Mutabakat Sanayi Planı ile AB’nin net sıfır emisyon alanındaki endüstrisinin rekabet gücünün artırılması ve iklim dostu dönüşümün desteklenmesi hedefleniyor.

Söz konusu plan, AB kamu dayanak kurallarının gevşetilmesini, mevcut AB fonlarının yine yönlendirilmesini, yeşil projelere onayların hızlandırılmasını, çalışanların maharetlerinin bu alanlara yönlendirilmesini ve kritik ham hususlarda arz güvenliğini sağlamak hedefiyle yeni ticaret mutabakatlarının yapılmasını içeriyor.

Plan kapsamında, AB’yi güçte bağımsız hale getirmek üzere kurulan “RepowerEU” fonunun yaklaşık 250 milyar avroluk ek finansmanın net sıfır bölümlerine tekrar yönlendirilme imkanından kelam ediliyor. Bu kaynağa ek 100 milyar avroluk ahenk fonun da bulunduğuna işaret eden AB yetkilileri, üye ülkelerin bu kaynakları net sıfır endüstriye vergi indirimleri ve teşviklerde kullanabileceklerini belirtiyor.

ÇİN YEŞİL TEKNOLOJİLERDE LİDER

ABD ve AB ortasında yeşil üretimi destekleme yarışının fitili ateşlenirken, Çin bu alanda hakimiyete sahip.

Stratejik ve Milletlerarası Çalışmalar Merkezi’nin (CSIS) araştırmasına nazaran, yerli endüstrisini geliştirmek için büyük ölçüde kaynak harcayan Çin’in sanayi siyaseti harcamalarının 2019’da 240 milyar doları aştığı varsayım ediliyor.

IEA’nın bilgileri de Çin’in yeşil teknoloji üretiminde değerli olan birçok mineralin işlenmesine hakim olduğunu ortaya koyuyor. Çin, kobaltın işlenmesindeki global hissesinin yüzde 70, lityum ve nikelde yüzde 60’ına sahip olduğu kaydediliyor.

Çin iktisadı, global güneş panelleri ve batarya üretim kapasitesinin de yüzde 70’inden fazlasını oluşturuyor.

IEA’nın Güç Teknolojisi Perspektifleri Raporu’nda da tek başına Çin’in 2030’da güneş gücü modülleri için global pazarın tamamını, elektrolizörler için global pazarın üçte birini ve dünyadaki elektrikli araç bataryalarının yüzde 90’ını tedarik edebileceği belirtiliyor.

‘AB SİYASETİ CEZALARA DAYANIYOR’

S&P Küresel Ratings Analisti Nora Wittstruck, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ABD’nin Enflasyonu Düşürme Yasası’nın itici gücü olarak Biden idaresinin sera gazı emisyonlarını azaltmaya yardımcı olacak ve güç dalıyla bağlantılı teknolojileri destekleyecek pak güç ve yenilenebilir kalkınmayı ilerletme gayeleri üzerinde durulduğunu söyledi.

Yasanın tıpkı vakitte tüketicilere daha güç verimli aygıtlar almaları için indirimler sağladığını belirten Wittstruck, yasanın öngördüğü vergi avantajlarının şirketlerin üretimlerinin ABD’ye kaymasına yol açması halinde imalat bölümünde daha fazla istihdamı da destekleyebileceğini kaydetti.

Wittstruck, AB tarafında ise temel telaşın ülkeler ortasındaki siyaset stratejisindeki farklılık olduğuna işaret ederek, “ABD’nin Enflasyonu Düşürme Yasası şirketlere net sıfıra ve dönüşüme yatırım yapmaları için teşvikler ve sübvansiyonlar sağlarken, Yeşil Mutabakat (Green Deal) ve 55’e Ahenk (Fit For 55) paketindeki AB siyaseti temel olarak sera gazı emisyonunun azaltılmasına uymayan şirketlere yönelik cezalara dayanıyor.” dedi.

Nora Wittstruck, lakin AB’nin rekabet gücünü korumak için kimi siyaset değişiklikleri yapmayı düşündüğünü de kelamlarına ekledi.

ABD’nin Enflasyonu Düşürme Yasası’nın global iktisada tesirini de pahalandıran Wittstruck, bunun şu kademede biraz belgisiz olduğunu, yasa kapsamındaki tüm düzenleyici çerçeve uygulandığında bunun muhtemelen bariz hale geleceğini ve uygulamanın da gelecek 30 ila 45 gün içinde gerçekleşeceğini düşündüklerini aktardı.

Wittstruck, ABD ile AB ortasındaki yeşil teşvik rekabetinin global iktisada tesirlerinin de belgisiz olduğunu belirterek, AB’nin halihazırda uyguladığı mevcut siyasetlerinden kimilerini ABD karşısında rekabet gücünü koruyacak halde değiştirmesini beklediklerini tabir etti. (AA)