ABD ile Çin ortasında derinleşen rekabet ticari bağları aşındırıyor

ABD ile Çin ortasındaki ticaret, uygulanan tarifeler ve bilhassa teknoloji alanında ağırlaşan kısıtlamalara karşın artışını sürdürürken Çin’in ABD’nin toplam ithalatından aldığı hisse ise düşüyor.

Çin’in 2001’de Dünya Ticaret Örgütüne katılmasından sonraki periyotta ABD-Çin ticaretinde patlama yaşandı. 2001’de yaklaşık 100 milyar dolar düzeyinde bulunan ABD’nin Çin’den yaptığı mal ithalatının pahası 2022’de 500 milyar doların üzerine çıktı.

ABD ile Çin birbirlerinin en büyük ticari partnerleri ortasında yer alırken, iki ülkenin birbirlerine bağımlılığı, jeopolitik gerginlikler ve tedarik zinciri kırılmaları vakit zaman ABD-Çin ticaretini risk altına soktu.

Devlet sübvansiyonlarıyla desteklenen Çinli şirketler memleketler arası rekabette değerli avantaj elde ederken, Çin’in süratle kalkınmasıyla ABD’nin global iktisattaki güçlü pozisyonu tehdit altına girdi.

Bir vakitler düşük fiyatlar ve yüksek kar nedeniyle hem ABD’li hem Çinli tüketicilerle şirketlere yarar sağlayan iki ülkenin ticareti, daha sonra ABD idaresinin, Çin’in kalkınmasının beraberinde getirdiği üretimde iş kayıpları, ulusal güvenlik ve döviz manipülasyonu üzere riskler konusunda giderek daha fazla telaş duymasına neden oldu.

ULUSAL GÜVENLİK KAYGILARI TESİRLİ OLDU

ABD Başkanlığı misyonunu 20 Ocak 2021’de Joe Biden’a devreden Donald Trump, başkanlık periyodunda Çin’e milyarlarca dolarlık ithalat tarifeleri koydu. Trump’ın halefi Biden da Çin’e karşı tarifeleri devam ettirirken yapay zeka çipleri üzere kimi teknolojik eserlerin Çin’e ihracatına da sınırlama getirildi.

ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, yaptığı açıklamada, ihracat kısıtlamalarıyla Çin’in ekonomik büyümesine ziyan vermeyi amaçlamadıklarını savundu.

Ulusal güvenliğin kıymetini vurgulayan Raimondo, maksadın, Çin’in, bilhassa askeri kullanımlarda, yapay zeka alanında atılımları tetikleyebilecek gelişmiş yarı iletkenlere erişimini engellemek olduğunu anlattı.

Hazine Bakanı Janet Yellen da Hint-Pasifik ülkelerinin ABD iktisadı için değerine dikkati çekerek, Biden idaresinin bölge ile ticaret ve yatırımı genişletmeye kararlı olduğunu bildirdi.

ABD’nin Çin’den ayrılmaya çalışmadığını söyleyen Yellen, “Ekonomilerimizin büsbütün ayrılması yahut Hint-Pasifik’tekiler de dahil olmak üzere ülkelerin taraf olmaya zorlandığı bir yaklaşımın global manada değerli olumsuz tesirleri olacaktır. Hint-Pasifik bölgesindeki ekonomik kontakların boyutu ve global tedarik zincirlerinin karmaşıklığı göz önüne alındığında, bu katiyetle pratik değildir.” tabirlerini kullandı.

TEDARİK ZİNCİRLERİ İÇ İÇE OLMAYA DEVAM EDİYOR

ABD ile Çin ortasındaki ikili ticaret, “ticaret savaşları”, pandemi, Rusya-Ukrayna Savaşı ve jeopolitik tansiyonlara karşın genişlemeyi sürdürdü. Yılın birinci 9 ayında da ABD’nin Çin’den gerçekleştirdiği ithalat, 316 milyar doları geçerken, iki ülke ortasındaki toplam ticaret hacmi 422 milyar dolara yaklaştı.

Ancak, ABD’nin toplam ithalatında, 2016’da yaklaşık yüzde 22 düzeyinde bulunan Çin’in hissesi Eylül 2023 prestijiyle yüzde 14’e geriledi. Bu düşüşün, tarife getirilen mallarda ağırlaşması dikkati çekti.

ABD ile Çin, ticarette birbirlerine daha az bağımlı hale geliyor üzere görünse de bilhassa stratejik eserler için tedarik zincirleri iç içe olmaya devam etti.

Bu yıl eylül prestijiyle ihracat ve ithalatın toplam hacmi dikkate alındığında Meksika, yaklaşık 600 milyar dolarla ABD’nin bir numaralı ticaret ortağı olurken, bu ülkeyi 582 milyar dolarla Kanada takip etti. Böylece Çin, toplam ithalat ve ihracat hacminde ABD’nin ticari ortakları ortasında üçüncü sırayı aldı.

Yılın 9 ayında Meksika’nın, ABD’nin gerçekleştirdiği toplam ithalattaki hissesi yüzde 15,5 ile Çin’in önüne geçti.

İLETİŞİM GÜÇLENDİ

ABD Lideri Biden’ın geçen yıl Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile yaptığı görüşmede, makroekonomi, iklim ve borç zahmeti üzere hususlarda işbirliğini artırma konusunda anlaşıldı.

Çin’e ilişkin yüksek irtifa balonunun şubatta ABD hava alanına girmesinin yol açtığı kriz nedeniyle durma noktasına gelen Washington-Pekin bağlantılarında, hazirandan bu yana üst seviye temaslar da ağırlaştı.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın balon krizi nedeniyle iptal ettiği Çin ziyaretini haziranda yapmasının akabinde temmuzda Yellen ve İklim Değişikliği Özel Temsilcisi John Kerry, ağustosta ise Raimondo ülkeyi ziyaret etti.

Ayrıca, Kongre’ye sunulan, “ABD’nin Esas Ticari Ortaklarının Makroekonomik ve Döviz Siyasetleri Raporu”nda, ABD Hazine Bakanlığı, Hazine’nin Çin’e şeffaflığı artırma davetini yineledi.

Çin’in döviz müdahalesini yayınlamadaki başarısızlığı ve döviz kuru düzeneğinin temel özellikleri hakkında daha geniş şeffaflık eksikliğinin ülkeyi büyük ekonomiler ortasında ters bir pozisyona getirdiğine işaret edilen raporda, bu durumun Hazine’nin Çin’i yakından izlemesini gerektirdiği belirtildi.

İSTİKRAR AMAÇLANIYOR

Öte yandan, Hazine Bakanlığından yapılan açıklamada, Bakan Yellen’ın Çin’in ekonomik ilgilerden sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng ile 9-10 Kasım’da San Francisco’da bir ortaya geleceği bildirildi.

Görüşmelerin, iki ülke ortasında diplomasi trafiğinin ağırlaştığı bir devirde yapılacağı vurgulanan açıklamada, Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Maliye Bakanları Toplantısı’nın çabucak öncesinde bugün ve yarın gerçekleştirilecek toplantılarda, ABD ile Çin ortasındaki ikili ekonomik ilgileri istikrara kavuşturulması ve temel ekonomik hususlarda ilerleme kaydedilmesinin amaçlandığı aktarıldı.

Çin ile yapan ve adil bir ekonomik münasebet arayışında olduklarını her fırsatta vurgulayan Yellen ise Lifıng ile piyasa dışı araçların büyük ölçekli kullanımı, pazara erişim önündeki pürüzler ve Çin’deki ABD’li firmalara karşı zorlayıcı aksiyonlar de dahil olmak üzere Pekin’in “adil olmayan ekonomik uygulamalarına” ait önemli telaşları hakkında görüşeceğini tabir etti. (AA)