ABD-Meksika Savaşı’ndan İç Savaş’a, düzensiz göçmen problemiyle gündeme gelen Texas

ANKARA (AA) – Meksika sınırında yaşanan gerginlikle son dönemlerde gündeme gelen Texas eyaleti, Meksika’ya bağlıydı.

Texas, Meksika’dan ayrılarak 2 Mart 1836’da bağımsızlığını ilan etti, fakat ABD, Texas Cumhuriyeti’ni 1837’de tanıdı.

Aralık 1845’te ABD’ye katılana kadar Meksika, Texas’ı “asi eyaleti” olarak görüyordu.

Eyaletin ABD’ye resmen katılımı ise 19 Şubat 1846’da düzenlenen tören ile oldu.

AA muhabiri, Texas eyaletinin kuruluşundan bu yana eyaletteki öne çıkan tarihi gelişmeleri derledi.

ABD-Meksika Savaşı

Meksika Dışişleri Bakanlığı, 1843’te dönemin ABD’nin Meksika Olağanüstü Elçisi ve Tam Yetkili Bakanı Waddy Thompson’a, Texas Cumhuriyeti’nin ABD’ye katılmasının “savaş sebebi” olabileceği uyarısı yaptı.

Texas’ın, ABD’ye 28’inci eyalet olarak katılmasının ardından Meksika askerleri iki ülkenin hak iddia ettikleri topraklarda ABD askerleri ile çatıştı. Bunun üzerine, ABD Kongresi, Mayıs 1846’da Meksika’ya savaş ilan eden yasa çıkardı.

Nisan 1846-Şubat 1848 döneminde yaşanan ABD-Meksika Savaşı, Rio Grande ve Gila nehirlerini iki ülkenin sınırı kabul eden Guadalupe-Hidalgo Antlaşması’nın imzalanmasıyla sona erdi.

Savaşın sonunda ABD, yaklaşık 1 milyon 300 bin kilometre karelik alanı topraklarına kattı. Bu, Meksika’nın savaş öncesinde sahip olduğu topraklarının yarısından fazlasına tekabül ediyordu.

Amerikan İç Savaşı ve Texas

Texas’ta, bağımsızlığın ilanının ardından getirilen yasalar gereği köle sahipleri daha çok nüfuz sahibi olmuştu.

Ülkede köleliğin kaldırılmasını savunan ABD’nin kuzey eyaletleri ile buna karşı çıkan güney eyaletleri arasında 1861-1865 yılları arasında Amerikan İç Savaşı yaşandı.

ABD’nin güneydoğu bölgelerinde tarıma dayalı bir ekonomi hakimdi. Çiftliklerdeki iş gücü de Afrika kökenli siyahi kölelerden sağlanıyordu. Ülkenin diğer bölgelerinde ise sanayiye yönelen ekonominin gerektirdiği serbest iş gücü için kölelik ortadan kaldırılmıştı. Ülkenin batı kesiminde kurulmaya devam eden eyaletlerde de kölelik yasaklanıyordu.

Köleliğin güneyde de yasaklanacağından endişe eden Texas, South Carolina, Mississippi, Florida, Alabama, Georgia ve Lousiana’nın oluşturduğu 7 güney eyaleti, köleliği kaldırmaya söz veren Abraham Lincoln’ün seçimi kazanmasının ardından ABD’den bağımsızlığını ilan etti. Bu eyaletler, Jefferson Davis’in başkanlığında Amerikan Konfedere Devletleri’ni kurdu.

Virginia, Arkansas, Kuzey Carolina ve Tennessee eyaletlerinin de katılmasıyla toplam 11 eyalet, Amerikan İç Savaşı’nda güneyli “konfederasyon” tarafını oluşturdu. Ülkenin geri kalan kısmı, kuzeyli “birlik” olarak anıldı.

Texas, 1861’de konfederasyona katılmasının ardından iç savaş için 100 bine yakın asker sağladı.

Eyalet topraklarının genişliği, eldeki kaynaklar ve Meksika Körfezi’ne erişim gibi imkanlar nedeniyle Texas, konfederasyon için savaş sürecinde ekonomik destek açısından da önemli rol oynadı.

Birlik ile konfederasyon arasında çıkan iç savaş 4 yılın sonunda kuzeyin galibiyetiyle sona erdi. Yenilginin ardından dağılan konfederasyondaki eyaletlerde “yeniden yapılanma” dönemiyle devlet ve toplum yapısında düzenlemeler yapıldı.

Savaşın ardından ABD Kongresinin çıkardığı yasayla Aralık 1865’te kölelik ABD’de tamamen yasaklandı.

Meksika sınırında göçmen problemi

ABD’nin Meksika sınırında bulunması itibariyle Texas, uzun yıllardır Meksika’dan düzensiz göç problemiyle mücadele ediyor.

Eyalet yönetiminde Cumhuriyetçilerin bulunduğu Texas, Demokrat hükümetin göç yaklaşımlarından en çok etkilenen bölgelerden biri haline geldi.

Mevcut Texas Valisi Greg Abbott’ın düzensiz göçmenlerin ülkeye girmesini önlemek için sınıra dikenli tel çekilmesine onay vermesinin ardından sınırda düzensiz göçmenlere yapılan kötü muamele, ülkenin Demokrat kanadından büyük tepki gördü.

ABD Yüksek Mahkemesinin Meksika sınırında Rio Grande Nehri boyunca çekilen dikenli tellerin kaldırılması kararının ardından Texas Valisi Abbot ile Biden yönetimi arasındaki anlaşmazlık tırmandı.

Texas’a bir destek de halen Cumhuriyetçilerin en güçlü başkan aday adayı konumundaki, eski ABD Başkanı Donald Trump’tan geldi. Trump, tüm eyaletlere çağrı yaparak ulusal muhafızlarını Texas’a göndermeleri ve ABD’nin güney sınırını yasa dışı göçmenlerden korumaları gerektiğini belirtti.

Bunun üzerine 25 Cumhuriyetçi vali ortak bir bildiriyle, Biden yönetimini sınır krizi karşısında “halkı terk etmekle” suçlayarak Texas Valisi Abbott’a desteğini açıkladı.

Texas’ta tartışmalara yol açan yasalar

Eyalette mart ayında da tartışmalı göç yasasının yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yeni göç yasası, eyalet yetkililerine yasa dışı giriş yapanların durdurulması, gözaltına alınması ve hapse atılması konularında yetki tanıyor.

Texas eyaletinde tartışmalı bir diğer yasa da “anayasaya aykırı” olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor. Bu yasa, işverenlerin çalışanlarına ücretli hastalık izni vermesini gerektiren yerel yönetmelikler çıkarmasını engelliyor; sıcak hava dalgalarının etkili olduğu eyalette inşaat işçilerine getirilen zorunlu su molalarını ortadan kaldırıyor.

Eyalette Kovid-19 salgını döneminde de özel işletmelerin, çalışanlarıyla tedarikçilerine aşıyı zorunlu kılmasının önüne geçen bir yasa çıkarılmıştı.

Texas’ta Eylül 2023’te yürürlüğe giren bir yasayla da kişinin, uyuşturucu fentanil maddesinin tedariği ve dağıtımıyla bir başkasının ölümüne sebep olması halinde “cinayetle” suçlanabilmesinin önü açıldı.

Texas eyaletinden ünlü isimler

Texas eyaleti, NATO’nun ilk başkomutanı olan eski ABD başkanlarından Dwight Eisenhower’ın da memleketi.

Texas’ta doğan Eisenhower, 1953-1961 döneminde ABD başkanlığı yapmıştı.

ABD’de 2001-2009 döneminde başkanlık görevini üstlenen George Walker Bush da Texas’ta büyümüş, 1995-2000 döneminde de Texas Valisi olarak görev yapmıştı.

Ünlü şarkıcılar Beyonce, Selena Gomez’in yanı sıra Oscar ödüllü “Interstellar” filminin başrolündeki Matthew McConaughey de Texas’ta doğan ünlü isimlerden.

Muhabir: Aynur Şeyma Asan