ABD’de grevci personellerden büyük kazanımlar

ABD’de sendikaların ve emekçilerin grevlerle elde ettiği kazanımlar, son devirde artış göstermeye devam ediyor.

Pek çok bölüme yayılan grev dalgasının akabinde son olarak Birleşik Otomotiv Çalışanları Sendikası (UAW) üyesi personeller, üretimi ve kârlılığı kısıtlayan bir grevin akabinde bu hafta Ford ve Stellantis’ten yüklü bir maaş artışı aldı.

Grevin 40. gününde Ford ile “tarihi” bir mutabakata vardıklarını söyleyen UAW Lideri Shawn Fain, “Ayağa Kalk” olarak isimlendirdikleri grevde “büyük bir zafer” kazandıklarını duyurmuştu.

Grevin 40. gününde Ford ile mutabakata varan sendika gelecek 4,5 yılda son 22 yılın toplamından daha fazla ve genel fiyat artışı elde ederken muahede onaylandıktan çabucak sonra ise çalışanların fiyatları yüzde 11 yükselecek.

Sendika Ford’un akabinde grevin 44’üncü gününde de Stellantis ile süreksiz bir muahede sağlandığı açıkladı. Ford ile yapılan mutabakat üzere Stellantis ile yapılan mutabakatın da sendikanın 2019’daki mukavelede elde edilen kazanımların “dört katından daha kıymetli kazanımları” içerdiği aktarıldı.

Anlaşma, Stellantis çalışanlarının son 22 yılda aldığı taban fiyat artışlarından daha fazlası sağlarken, Nisan 2028’e kadar taban fiyatın yüzde 25 oranında artırılmasını içeriyor.

UAW Sendikası’nın Ford, General Motors ve Stellantis ile yaklaşık 150 bin çalışanın yeni kontratına yönelik görüşmelerinden, mevcut mukavelenin bitiş tarihi olan 14 Eylül prestijiyle muahede çıkmaması sonrasında greve gitme kararı almıştı.

Böylece 3 büyük araba üreticisini maksat alan otomotiv çalışanlarının grevi, 15 Eylül’de başlamış ve sendikanın 88 yıllık tarihinde birinci kez 3 araba fabrikasının personelleri birlikte greve gitmişti. Ford ve Stellantis’te muahedeye varılırken General Motors’ta grevler sürüyor.

SENDİKALI ÇALIŞANLARIN DİKKAT ÇEKEN FİYAT ARTIŞLARI

Pandeminin akabinde personel hareketlerinin tekrar canlandığı ABD’de, havayollarından demiryollarına kadar pek çok patron fiyat artışlarını içeren yeni mukaveleleri kabul etti.

Çalışma İstatistikleri Bürosu’na nazaran, sendika üyeleri için yıllık fiyat artışı ikinci çeyrekte yüzde 4,6’ya ulaşarak 2021’den bu yana sendikasız çalışanların yararlandığı daha yüksek fiyat artışlarını yakaladı.

Bloomberg Law’a nazaran, bu yılın birinci iki çeyreğinde onaylanan sendika mukavelelerinde, fiyat artışları sırasıyla yüzde 7 ve yüzde 6,1’e ulaşarak evvelki 10 yıldaki ortalama yüzde 3’lük artışın çok üzerinde oldu.

California Los Angeles Üniversitesi’nde kontrat müzakerelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının akabinde altı haftalık greve katılan 48 bin öğretim vazifelisi, geçen yıl vergiler hariç aylık 2 bin 600 dolar maaş alırken sendikasının yeni kontratının yürürlüğe girmesiyle ayda 4 bin dolar kazanıyor.

Ağustos ayında, UPS kargo kümesindeki 340 bin emekçiyi temsil eden Teamsters sendikası da, şofölerin yıllık brüt maaşlarının 145 bin dolardan 170 bin dolara çıkaran bir muahedeyi onaylamıştı.

KAMOUOYUNUN SENDİKALARA TAKVİYESİ ARTTI

W E Upjohn İstihdam Araştırmaları Enstitüsü ekonomisti Aaron Sojourner, emek örgütlenmesi şartlarının “on yıllardır hiç olmadığı kadar iyi” olduğunu söyledi.

Global araştırma şirketi Gallup’un ağustos ayında yayınlanan bir anketine nazaran, kamuoyunun sendikalara takviyesi 2009’daki yüzde 48’lik düşük düzeyden geçen yıl yüzde 71’e çıktı. Bu yıl bu oran yüzde 67’ye düştü lakin uzun vadeli ortalamaların üzerinde kaldı.

Anket ayrıyeten, Amerikalıların dörtte üçünden fazlasının sendikaların çoğunlukla sendika üyelerine ziyan vermediğini ve yardım ettiğine inandığı sonucunu ortaya çıkardı.

Diğer bir yandan rekor seviyedeki yüzde 47’lik kesim ise sendikaların sendikasız personellere ziyan vermek yerine yardım ettiğini düşündüğünü belirtti.

GREV SAYISINDA 20 YILIN REKORU

Bloomberg Law tarafından derlenen datalara nazaran geçen yıl ABD’de düzenlenen grev sayısı 317’ye ulaşarak son 20 yılın en yüksek sayısına ulaştı. 2023’te ise 250’den fazla grev ilan edildi.

Bloomberg Hukuk analisti Robert Combs hususa ait yaptığı açıklamada, “2020’deki ekonomik kapanmadan bu yana çalışanlar müzakere masasında sahip oldukları gücün farkına vardılar” dedi.

Ekonomistler, emekçilerin patronlar üzerindeki baskısını güçlendiren çeşitli faktörlerin rol oynadığını söylüyor. Kârların tarihi olarak yüksek düzeylerde kalması da emekçi önderlerinin patronlara daha fazla fiyat baskısı yapmasında tesirli oluyor. Öteki bir yandan yüksek enflasyon da emekçilerin yüksek maaş talebinde değerli tesire sahip.

AKP İKTİDARINDA 20 YILDA 20 GREV ERTELENDİ

Diğer bir yandan Türkiye datalarına bakıldığında sendikalaşma oranının düşüklüğü ve grevlerin engellenmesi dikkat çekiyor.

Çalışma Bakanlığı datalarına nazaran Türkiye’de kayıtlı personellerin yüzde 85’i sendikasız çalışırken yüzlerce sendika işkolu barajı yüzünden toplu kontrat imzalayamıyor.

Türkiye’de 20 iş kolunda toplam 227 sendika bulunuyor. Lakin yüzde 1’lik işkolu barajını geçebilen sendika sayısı sadece 59. Ülkede faaliyet gösteren 168 sendika ise işkolu barajının altında. Bu datalara bakıldığında yalnızca bu 59 sendikaya üye çalışanların toplu iş kontratı yapabilme hakkı bulunuyor.

AKP’nin iktidara gelmesinin akabinde Ocak 2003’te 4 milyon 686 bin 618 kayıtlı çalışandan 2 milyon 717 bin 326 çalışanın sendika üyeliği bulunuyordu. Bir öbür değişle sendikaya üyelik oranı yüzde 58’di. Ortadan geçen 20 yılda bu oran dramatik bir halde düşerek yüzde 15’e kadar geriledi.

Öte yandan AKP periyodunda toplamda 20 grev ulusal güvenlik münasebeti ile yasaklandı. Son olarak Ocak 2023’te Kocaeli’de metal bölümünde engellenen grevle birlikte 20 yılda 20 grev engellenmiş oldu.

Bu yasakla birlikte AKP idaresinde geçen 20 yılda yaklaşık 195 bin personelin grev hakkı elinden alındı. AKP periyodunda en çok grev yasağı metal dalında gerçekleşirken grevi en çok yasaklanan sendika ise Birleşik Metal İş oldu.

167 ülkedeki sendikaları temsil eden Memleketler arası Sendikalar Konfederasyonu tarafından yayımlanan raporda Türkiye’de grevlerin bastırıldığı, sendikacıların tutuklandığı ve sendikal faaliyetlerin engellendiği belirtilmişti. Ayrıyeten raporda çeşitli şirketlerde emekçilerin sendikal faaliyet yüzünden işten atıldığı da kaydedilmişti.