ABD’de ‘kapanma’ krizi büyüyor

ABD’de, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe tasarısının hala yasalaşmaması nedeniyle hükümet pazar günü prestijiyle “kapanma” ihtimaline hazırlanırken, Temsilciler Meclisindeki bir küme muhafazakar Cumhuriyetçi ile Temsilciler Meclisi Lideri Kevin McCarthy ortasındaki kriz büyüyor.

Cumhuriyetçi Parti içinde mutabakat sağlanamaması nedeniyle ocak ayında yapılan ve 4 gün süren 15 tıp oylama sonucunda çok sağcılara verdiği birtakım ödünlerle fakat Temsilciler Meclisi Lideri seçilebilen McCarthy, halihazırda yeniden birebir kümeyle başa çıkmak zorunda.

Yeni mali yılda federal hükümete finansman sağlayacak bütçe tasarısının hala yasalaşmaması nedeniyle hükümet, pazar günü prestijiyle “kapanma” ihtimaline hazırlanırken, bütçeye ait harcamaların kesilmesi konusunda taleplerinde ısrarcı olan ve uzlaşıya yanaşmayan çok sağcı bir küme Cumhuriyetçi, McCarthy’i güç duruma soktu.

MECLİSTEN GEÇEMEDİ

Son olarak bugün Temsilciler Meclisinde yapılan oylamada muhafazakar Cumhuriyetçi kanat, kendi önderleri McCarthy’nin hükümetin “kapanmasını” önlemek emeliyle sunduğu süreksiz bütçe tasarısını reddetti. Yani Cumhuriyetçiler tarafından sunulan tasarı, çoğunlukta oldukları meclisten geçemedi.

Amerikan basınında tasarının reddedilmesinin McCarthy için “önemli ve utanç verici bir yenilgi” olduğu yorumlarına yer verildi.

KONGRE DAHA KARMAŞIK BİR HAL ALACAK

Diğer yandan medyaya yansıyan birtakım haberlere nazaran, Temsilciler Meclisindeki çok sağcı Cumhuriyetçiler, gelecek hafta McCarthy’nin vazifeden alınması için harekete geçmeyi planlıyor. Bu da muhtemel bir hükümetin kapanması durumunda Kongre için sürecin daha karmaşık bir hal alacağı manasına geliyor.

Washington Post gazetesinin bir haberine nazaran bu küme, McCarthy’i “başarılı bir formda devirebilirse” bir sonraki Temsilciler Meclisi Lideri olarak Tom Emmer’i aday göstermeyi düşünüyor.

Aşırı sağcı Cumhuriyetçilerin bu bahiste önemli mi olduğu yoksa McCarthy’e bir ikaz iletisi mı verdiği şimdi muhakkak olmasa da ocak ayından bugüne parti içinde huzursuzluk giderek artmış durumda.

ABD’de hükümetin kapanma ihtimali artarken, Kongre’de iki parti ortasındaki uyuşmazlığın üzerine Cumhuriyetçilerin parti içi hesaplaşmaları ülkeyi bir adım daha belirsizlik ve karmaşaya sürüklüyor.

KAPANMANIN SONUÇLARI NE OLUR?

Pazar günü başlamasına kesin gözüyle bakılan “kapanma” ülkede federal kurumlar tarafından sağlanan birçok hizmette yavaşlamaya ve aksamaya neden olacak.

Milyonlarca federal çalışanın etkileneceği bu süreçte ordu, güvenlik üniteleri ve hava yolları üzere “hayati” alanlarda çalışanlar faaliyetlerini sürdürebilecek lakin Kongre yeni bir bütçeyi geçirene kadar maaşlarını alamayacak.

Hükümetin kapanma sürecinde orduda yaklaşık 1,3 milyon askeri işçi, maaş almadan çalışmaya devam edecek. Pentagon’a bağlı 800 bin civarındaki sivil işçinin yaklaşık 200 bini zarurî mesai yapacak.

Federal çalışanları temsil eden sendikalardan biri olan Ulusal Federal Çalışanlar Federasyonu, 2,1 milyon sivil federal çalışanın maaşlarının gecikebileceğini, yaklaşık 4 milyon federal kontratlı çalışanın ise zarurî müsaadeye ayrılacağı için maaş alamayacağını öngörüyor.

Ulusal Halk Radyosu NPR’ye nazaran, Washington’daki Capital Area Food Bank, hükümetin kapanması halinde besin yardımına gereksinim duyabilecek 100 bin kadar federal emekçi için hazırlık yapıyor.

Hükümetin kapanması sürecinde federal hükümete bağlı havalimanlarındaki güvenlik ve hava denetim üniteleri taban kaidelerle çalışmaya devam edecek. Lakin bu alanlarda yeni alımlar, eğitimler ve zarurî olmayan projeler durdurulacak.

VATANDAŞLARI DA ETKİLEYECEK

Kapanma, ülkede federal hükümet ile işi olan vatandaşları direkt etkileyecek. Pasaport, ateşli silah alımı, klinik deneyler üzere alanlarda hizmetler yavaşlayacak yahut duracak.

Aynı formda federal hükümet ile çalışan kontratlı kurumlar ve şirketler kepenk indirecek; müzeler, ulusal parklar, kamp alanları başta olmak üzere turizm kesimi de kapanmadan etkilenen alanlardan biri olacak.

ABD Seyahat Sanayisi Birliği’ne nazaran turizm kesimi, kapanma durumunda günlük 140 milyon dolarlık ziyana uğrayacak.

Sağlık alanında da temel hizmetlerin sağlanmasına devam edilecek. Medicare ve Medicaid denilen federal sıhhat sigortasının kasasında en az 3 ay yetecek bütçesinin bulunduğu, bu program kapsamındaki yaklaşık 90 milyon düşük gelirli insanın etkilenmesinin beklenmediği söz ediliyor.

Fonlarını federal hibelerden alan toplum sıhhati merkezlerinin kapanma nedeniyle kesintiye uğrayacağı, kimi kliniklerin, muhtemel kapanmanın mühletine bağlı olarak hizmetleri yahut işçisi azaltmaları gerekebileceği ikazları yapılıyor.

Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığının hazırladığı bir raporda, bu süreçte kurum işçisinin yüzde 42’sinin, Ulusal Sıhhat Enstitüleri işçisinin de yaklaşık yüzde 80’inin fiyatsız müsaadeye çıkarılmasının planlandığı belirtiliyor.

SON 47 YILDA 21 SEFER BÜTÇESİZLİKTEN ‘KEPENK KAPATTI’

Son 47 yılda 21 defa hükümetin bütçesizlikten “kepenk kapattığı” ülkede, Kongre’nin federal hükümete finansman sağlayacak yeni bütçe tasarısı üzerinde muahedeye varmak ve yeni bir kapanmayı engellemek için 30 Eylül ABD lokal saatiyle gece yarısına kadar vakti bulunuyor.

ABD Kongresi’nin Demokratların denetimindeki Senato ile Cumhuriyetçilerin idaresindeki Temsilciler Meclisi ortasında bölünmüş olması ve Cumhuriyetçi çok sağcı muhafazakarların hükümetin kapanmasını bütçede harcama kesintileri için bir koz olarak kullanmak istemesi işleri zorlaştırıyor.

Herhangi bir bütçenin yasalaşması için tasarının Temsilciler Meclisi ve Senato’da onaylanması ve ABD Lideri Joe Biden tarafından imzalanması gerekiyor.

Amerikan kanunlarına nazaran, Kongre, 1 Ekim’de başlayıp 30 Eylül’de sona eren mali yıl için kalıcı bütçeyi onaylaması gerekiyor. Bütçenin onaylanamadığı periyotlarda harcama yetkisini kaybeden federal kurumlar, süreksiz olarak faaliyetlerini durduruyor.

‘FEDERAL HÜKÜMETİN KAPANMASI’ NE DEMEK?

Amerikan kanunlarına nazaran, Kongre her yıl 1 Ekim’de başlayıp 30 Eylül’de sona eren mali yılın tümüne ait bütçeyi vaktinde onaylayamazsa, bu gerçekleşene kadar geçen müddetin süreksiz bütçelerle kapatılması gerekiyor.

Geçici bir bütçenin de onaylanamadığı periyotlarda harcama yetkisini kaybeden federal hükümet, hayati hizmetler dışındaki tüm faaliyetlerine orta vermek zorunda kalıyor.

Bu süreçte, hayati olmayan hizmetlerde misyonlu kamu çalışanları zarurî müsaadeye çıkarılırken, ABD ordusu, istihbarat kurumları, kamu hastanelerinde çalışan hekim ve hemşireler, havaalanları ve hapishanelerdeki güvenlik vazifelileri üzere kamu çalışanları misyonlarına devam ediyor. “Hayati personel” kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma devirlerindeki maaşlarını ekseriyetle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.

EN SON TRUMP PERİYODUNDA KAPANMIŞTI

ABD Kongresi’nde cumartesi gece yarısına kadar rastgele bir muahede sağlanamaması halinde hükümet 2019’dan bu yana birinci kere kapanacak.

Ülkede federal hükümet en son Eski ABD Lideri Donald Trump devrinde kapanmış ve Aralık 2018’de başlayarak Ocak 2019’da biten 35 günlük kapanma ABD tarihinin en uzun müddetli kapanması olmuştu.

Hükümetin kapanması durumunda yüz binlerce federal çalışan fiyatsız müsaadeye çıkarılacak ve ekonomik dataların açıklanmasından toplumsal yardımlara kadar geniş yelpazedeki hizmetler aksayacak.

(AA)