Afrika’da arka arda darbe: Güç uğraşı büyüyor
Ekonomik krizler, siyasi istikrarsızlıklar ve terör örgütlerinin faaliyetleri Afrika ülkelerini olumsuz etkilerken, Batı Afrika’daki insani krizin de büyümesine neden oluyor.
2020’den bu yana Mali, Çad, Gine ve Burkina Faso’da yaşanan askeri darbelerin son adresi Nijer oldu. Nijer’de 2021 seçimlerini kazanan Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, kendilerine “Vatanı Muhafaza Ulusal Kurulu (CNSP)” ismini veren bir küme asker tarafından 26 Temmuz’da darbe sonucu devrildi.
Nijer’deki darbe Batı Afrika’da büyüyen istikrarsızlığın son halkası oldu.
Darbenin ardında yaklaşık 10 yıldır Cumhurbaşkanı Muhafız Alayı kumandanı olarak vazife yapan General Omar Tchiani’nin olduğu ortaya çıktı.
TERÖR BİNLERCE CAN ALDI
Batı Afrika ülkelerinde siyasi istikrarsızlık, kıta dışı aktörlerin güç rekabeti, bölge rejimlerinin zayıflaması ve Libya’da Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesi güvenlik açığını derinleştirdi.
Terör örgütü El Kural ve IŞİD ilişkili kümeler, Çad Gölü Havzası, Nijerya, Mali, Nijer ve Burkina Faso’nun ortak hudut çizgisinde yüzlerce insanın ömrünü yitirdiği hücumlar düzenliyor. Nijerya, Nijer, Mali ve Burkina Faso başta, bölgedeki 15 ülkede terör hücumlarının artması nedeniyle ocak ile haziran ayları ortasında yaklaşık 4 bin 600 kişi hayatını kaybetti.
RUSYA-ABD-FRANSA ORTASINDA REKABET BÜYÜYOR
Geçmişte sömürge güçlerinin rekabet merkezi olan Afrika kıtası, bugün özelikle Rusya, Fransa ve ABD üzere global aktörlerin güç uğraşına sahne olmaya devam ediyor. Eski sömürgelerinde hakimiyetini sürdürmeye çalışan Fransa, öbür ülkelerin Afrika’da artan varlığından rahatsız olan ABD ve askeri bağlarla kıtada hakimiyetini derinleştirmeye çalışan Rusya bu rekabette öne çıkan ülkeler ortasında yer alıyor.
Rusya, ham unsur kaynakları ve güç üretimi ile altyapı projelerine hakim olmaya çalışıyor. Bu adımlarıyla Rusya, Afrika’nın toplam silah ithalatının yüzde 35’ini karşılıyor.
Kıtanın eski sömürge güçlerinden ve hala farklı alanlarda Afrika’da nüfuz sahibi olan Fransa ise Rusya’nın Afrika’daki adımlarından rahatsızlığını muhakkak eden ülkelerin başında geliyor. Fransa eski sömürgelerinde nüfuzunu devam ettirmeye çalışırken Rusya ise Wagner, Patriot, Sewa Security Service ve RSB üzere Rus güvenlik şirketleri tesirini artırmaya çalışıyor.
Wagner’in halihazırda Orta Afrika Cumhuriyeti, Mali, Sudan, Mozambik ve Madagaskar’da eğitim ve muhafaza faaliyetleri bulunuyor.
ABD, RUSYA VE ÇİN’E KARŞI AFRİKA’DA
ABD, Rusya ve Çin’in Afrika kıtasıyla askeri, ekonomik ve diplomatik münasebetlerinin ilerlediği bir periyotta, geçen sene yaklaşık 50 Afrikalı önderi Washington’da ağırladı.
1980’li yıllardan itibaren “Afrikalı sıkıntılara Afrikalı çözümler” stratejisiyle siyaset üreten ABD, son yıllarda kıtada askeri varlığını artıran bir dış siyaset geliştirdi.
ABD Lideri Biden, geçen yıl Afrikalı başkanları Washington’da ağırlamıştı.
Kıtadaki en fazla askeri üsse sahip ülkelerden biri olan ABD’nin Kenya, Nijer, Burkina Faso, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC), Cibuti, Çad, Somali ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) üzere ülkelerde kalıcı ve süreksiz askeri üsleri bulunuyor. Afrika’daki askeri varlığını 2007’de kurulan ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) bünyesinde birleştiren ABD’nin, Afrika’daki 54 ülkenin 50’sinde askeri işçisi bulunuyor.
KITADA ÇİN’İN YÜKSELİŞİ
Afrika ülkeleriyle Soğuk Savaş periyodundan beri alakalarını geliştiren Çin ise Afrika ülkeleriyle ekonomik münasebetlerini derinleştiriyor. Güç güvenliği için bölge ülkeleriyle işbirliği yapan ve ürettiği eserler için Afrika’da pazar oluşturmayı amaçlayan Çin, Afrika ülkelerindeki güvenlikle ilgili sorunlardan uzak duran bir siyaset yürütüyor.
Afrika’da ABD’den sonra en fazla askeri üsse sahip ülke ise Fransa. Fransa’nın Cibuti, Çad, Gabon, Fildişi Kıyısı, Nijer ve Senegal’de askeri üssü bulunuyor.
İngiltere’nin Kenya’da ve Almanya’nın da Nijer’de askeri üssü mevcut. İtalya, Japonya, Çin, Suudi Arabistan’ın Cibuti’de, Birleşik Arap Emirlikleri’nin Somaliland’da askeri üsleri bulunuyor. Hindistan’ın ise Seyşeller’deki askeri üssü dikkati çekiyor.
Rusya’nın kıtada askeri üssü bulunmazken, 6 ülkede üs kurmayı planladığı ileri sürülüyor. (AA)
