Akdeniz Üniversitesi’nde hayvandan beşere nakil için laboratuvar çalışması yapılacak

AÜ, Türkiye Organ Nakli Kuruluşları Uyum Derneği (TONKKD), Türk Hepato Pankreato Bilier (HPB) Cerrahi Derneği ve Organ Nakli Koordinatörleri Derneği (ONKOD) tarafından 17-18 Aralık’ta Prof. Dr. Tuncer Karpuzoğlu anısına ‘Organ Nakli Günleri 40’ıncı Yıl Sempozyumu’ Antalya’da düzenleniyor.

Sempozyumun açılışına AÜ Rektörü Prof. Dr. Özlenen Özkan, Sıhhat Bakanlığı Doku, Organ Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Dairesi Lideri Dr. Fatih Kacıroğlu, Antalya Vilayet Sıhhat Müdürü İsmail Başıbüyük, AÜ Organ Nakli Merkez Müdürü Prof. Dr. Bülent Aydınlı, Türkiye’nin birinci yüz, kol ve rahim nakillerini yapan Prof. Dr. Ömer Özkan ve Türkiye genelinden bu alandaki uzmanlar katıldı.

AÜ Organ Nakli Merkez Müdürü Bülent Aydınlı, merkez olarak 1982-2022 yılları ortasında 5 bin 216 böbrek, 744 karaciğer, 113 kalp, 78 pankreas ve 12 kompozit doku nakli ve bu 40 yıllık süreçte 6 bin 163 hastaya organ ve doku nakli yapıldığını açıkladı. Prof. Dr. Aydınlı, bu yıl da 207 böbrek, 51 karaciğer nakli yaptıklarını kaydetti.

İl Sıhhat Müdürü İsmail Başıbüyük, Antalya’nın 2016 yılına kadar Türkiye’de en yüksek organ nakli gerçekleştirilen bölge uyum merkeziyken, biraz aşağı indiğini, pandemi sürecinde de organ nakillerinde önemli azalma yaşandığını anlattı. Başıbüyük, “Geçen yılki PNP oranlarımız 3,69’du. 2022’de ise durumun değerini anlatmaya çalıştık ve yalnızca bizim tarafımızla ilgili değil. Ailenin ikna edilmesi, bizle bir arada işin içinde Diyanet’in de yürüyor olması gerekiyor. Hocalarımızın aileyi ikna etme noktasındaki dayanağıyla bir arada şu anki PNP oranımız 5,54’e çıktı. Umarım, 2023 bu manada çok daha verimli bir yıl olur ve bekleyen hastalarımıza şifalar verecek daha âlâ noktalara taşıyabiliriz” dedi.

AÜ Rektörü Prof. Dr. Özlenen Özkan, AÜ Organ Nakli Merkezi’nin gerek birinci karaciğer ve kalp gerekse birinci kompozit doku nakilleriyle hem dünya hem Türkiye’de marka haline geldiğini belirterek, 40 yılda şu ana kadar 6 bin 163 organ ve doku nakline ulaşıldığını anlattı. Organ naklinin bundan sonraki süreçte tıbba çok önemli taraf vereceğini belirten Prof. Dr. Özkan, immünolojisiyle bilhassa ve kompozit doku nakilleriyle farklı mana içerdiğini kaydetti.

ABD’de gördüğü yeni araştırmalardan bahseden Prof. Dr. Özkan, “Biz hâlâ hizmet sunucusuyuz, hâlâ araştırmada olmamız gereken yerde değiliz. Ben neyi kıskandım, bundan sonraki süreç nereye gidiyor? Gördüğüm kadarıyla hayvanlardan insanlara olacak nakillere gidiyor. İmmünolojiyi nasıl ekarte edebiliriz, onlara gidiyor. Bunda biraz geri kaldığımızı düşünüyorum ve bu manada Ömer hocayla birkaç projemiz oldu. İki gündür Ankara’da en üst seviyede görüşmeler yaptık. Sıhhat Bakanlığı ve hükümetin dayanağı olmadan bunu yapmamız mümkün değil, çok teşekkür ediyorum destekleyeceklerini söz ettiler” dedi.

RAHİM NAKLİNE AĞIR TALEP

Türkiye’nin birinci yüz, çift kol ve dünyanın birinci rahim nakli ameliyatlarını gerçekleştiren AÜ Tıp Fakültesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Ömer Özkan, ‘Kompozit Doku Nakilleri’ başlığıyla kongredeki birinci sunumu yaptı. Şu ana kadar 12 kompozit doku nakli yaptıklarını ve bu ameliyatların süreçlerini anlatan Prof. Dr. Ömer Özkan, dünyada birinci olarak literatüre giren birinci rahim nakli ve akabinde ikincisi ve ikisinden de doğumu gerçekleştirilen bebeklerin son durumları hakkında da bilgiler verdi.

İlk doğumdaki bebeğin 2,5 yaşında, haziran ayında 1700 gram doğan bebeğin de şu anda 4 kiloya ulaştığı ve her ikisinin de sağlıklı olduklarını lisana getirdi. Dünyada 5 bin bayanın birinde rahim olmadığını belirten Prof. Dr. Özkan, “Mutlu bir evlilikleri varsa çocuk istiyorlar. Fakat taşıyıcı annelik hem kültürümüzde hem maddelerimizde yasak. Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılıyor yahut evlat edineceksiniz. Listelerimize bakınca bununla ilgili dünyanın birçok yerinden, bilhassa de Avrupa ülkelerinden çok sayıda müracaat var. Binin üzerinde kaydımız var” dedi.

“KIKIRDAK DIŞINDA ÜRETİLEN DOKU ŞİMDİ YOK”

Organ nakli gereksinimine yönelik kök hücre ve organ üretimine yanlışsız gidildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Özkan, “Moleküler seviyede bizim de işin içine kesinlikle girmemiz gerekir. Giriyoruz fakat dışarısı kadar değil. O çok değerli, dünyada böbrek dokusu, mesane dokusu, kalp dokusu da birebir üretildi. Fakat bunları bizim bildiğimiz damarsal yapıların entegrasyonunda meseleler var. Kemik, kıkırdak üretildi lakin bizim nakledeceğimiz ölçüde kıkırdağın dışında bir doku şimdi üretilemedi. Sempozyumun ana temasının gelecekte ne olacak, ne yapacağız, geride kalmayalım, önde nasıl ilerleriz bahislerinde vurgulamaları yapmaya çalışıyoruz” diye konuştu.

“TRENİ KAÇIRMAYALIM DİYE UYARIYORUZ”

Hayvanlardan nakil gündemine ait konuşan Prof. Dr. Özkan, şöyle devam etti:

* “Treni kaçırmayalım diye uyarıyoruz. Laboratuvar çalışmalarına paha vermek gerekiyor. Bu nakillerin inançlı ilaçlarla yapılması ve insanların organ nakline muhtaçlığı. İki seçenek var. Organ havuzu az, ya canlıdan yapmak zorundayız ya da kadavra organları az sayıda. Bunları nasıl artırabiliriz, organ üretilebilir mi gelecekte? Yahut öbür canlılardan yahut diğer türlü bu organların ömrü uzatılabilir mi? Naklettiğiniz dokular için de ilaçları kullanıyorsunuz ve yan tesirleri var, bunları azaltabilirsiniz.

* Bunlarla ilgili çalışmalar yapmak gerekiyor. Bulduğunuz organı âlâ pahalandırmak, organ bulamıyorsanız da alternatifleri neler olabilir? Dünyada işte hayvanlardan insanlara organ nakli üzere bahisler var. Bununla ilgili daha çok erken periyot lakin bu araştırmalar yalnızca cerrahi, makro şeyler değil, mikro, nano şeylere yanlışsız inmek gerekiyor. Moleküler seviyede araştırma yapmak gerekiyor. Genetik ve immünolojik çalışmalar yapacağız.”

BİLİM VADİSİ’NDE ARAŞTIRILACAK

Bu çalışmaları yapmak için de AÜ kampüsü içinde kurulma çalışmalarına başlanan ‘Bilim Vadisi’ projesine işaret eden Prof. Dr. Özkan, “Bilimsel Vadi oluşturmaya çalışıyoruz. Bu mevzuda hem Sıhhat hem Maliye Bakanlıklarımız hem de Cumhurbaşkanımızın bilgisi ölçüsünde takviyelerimizi aldık. Görüşmelerimizi daima bu mevzuda yapıyoruz, bir ‘Bilim Vadisi’ oluşturmak üzere, hatta ihalesi oluşturuldu. Altyapı oluştururken, burada yer alacak insanları da oluşturmaya da çalışıyoruz hem yurt içi hem yurt dışından, bununla ilgili ağır formda çalışıyoruz. Ana teması araştırma üzerine, yani bir domuzun kalbini, karaciğerini alıp da nakledemiyorsunuz, bunu nasıl yapacaksınız ya da uyumlu olmayan bir dokuyu nasıl uyumlu hale getirebilirsiniz, bu çalışmalar laboratuvarda yapılacak. Bunun için altyapıyı oluşturmamız gerekiyor. Bilimin her kademesinde olduğu üzere bunu da ihmal etmemek gerekiyor” dedi. (DHA)