Yaklaşık 13 milyon kişinin yaşadığı bölgedeki büyük felaket için devlet kurumlarının hazırlıklı olmadığı ya da kurtarma çalışmalarındaki yetersizlikle ilgili hem bölge sakinleri hem de tüm ülke genelinde iktidara yönelik tenkitler artarken, sarsıntının bir hafta akabinde 2023 seçimi ve iktidar partilerine olan tesiri ehemmiyet kazandı.
Deprem öncesinde de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 20 yıllık iktidarının son 10 yılında refah düzeyinde gerçekleşen düşüş nedeniyle Erdoğan’ın popülerliğinin zedelendiği yorumları yapılıyordu.
Altılı Masa olarak bilinen muhalefet partilerinin ise, seçim öncesi ekonomik dayanaklarla seçmenini bir ortada tutan Erdoğan karşısında adayını belirlememiş oldukları için bir ölçü güç kaybettiği yorumları yapılıyordu.
Depremin akabinde ise gündem değişti. Dikkatler muhalefetten çok iktidarın yapamadıklarına ve yaptıklarının kâfi olup olmadığına çevrildi.
“SEÇİM KONUŞULACAK VAKİT DEĞİL”
Seçimlerin ertelenmesi konusunda AKP’den bir açıklama yapılmamış olsa da, AKP’li bir yetkilinin verdiği bilgi partinin seçimlere yaklaşımı hakkında bilgi veriyor.
Reuters’a bilgi veren AKP’li bir yetkili, parti teşkilatının vatandaş ile seçimleri konuşacak bir periyotta olunmadığını söz ederek, “Düşünsenize Urfa’ya, Hatay’a, öbür kentlere gidip sandık mı koyacaksınız? Bu mümkün mü? OHAL ortada, TBMM’nin de takviye vermesi lazım. Biraz erteleme olmalı” dedi.
Aynı yetkili, “(Ne vakit olacağı konusunda) ortak bir yol bulunur lakin Kasım en makul vakit üzere gözüküyor” dedi ve ekledi: “…sanki seçimden kaçıyormuşuz üzere bir hava da yaratılmasın. (Muhalefetin) meydan okumaya dönmesi halinde farklı bir durum da ortaya çıkabilir.”
Cumhur ittifakı açısından şu ortamda oy kaybının olacağını söyleyen birebir yetkili, “İnsanlarımız acılı, canlarını kaybetmiş, eşini, çocuğunu, anasını babasını, mal varlığını, meskenini hepsini kaybetmiş.
Bu ortamda birine bunun faturasını kesmek isteyecektir. Ancak dünyanın en büyük sarsıntılarından biri oldu bu. İki çok büyük zelzele saat farkıyla yaşandı.
O yüzden bunu anlamak lazım. İnsanların yarası sarılmalı, yeni bir ömür kurmaları lazım. Buna imkan tanıyacak bir makul vakit gerekiyor” diye konuştu.
“SEÇİM KOLAY DEĞİL”
Bir hükümet yetkilisi ise zelzelede yıkım yaşayan kentlerdeki fiziki altyapıya dikkat çekti. Yetkili, “Yani siyaseten bakmasak bile fiziki ortam bile buna uygun değil. Nereye sandıklar kurulacak, nereye seçmen listelerini asacaksınız, kim gelip denetim edecek.
Hayatın biraz nizama girmesi gerekiyor. Seçim ortamı mı kaldı ülkede? Nerede kim kampanya yapacak? ‘İktidarı bu türlü yakaladık’ mı diyecek muhalefet?” dedi.
Kısa mühlet içinde seçimlere gidilmesi halinde iktidarın oy kaybı olacağını söz eden tıpkı yetkili, “Kasım ayına kadar seçimin ertelenmesi yararlı olacaktır. Erdoğan ve Bahçeli’nin bir ortaya gelip kıymetlendirme yapması temelde son kelam için gerekli gibi” diye konuştu.
ARINÇ’TAN ÖNERİ
Erdoğan’ın önümüzdeki seçimlerde nasıl bir performans göstereceği sorularının gündeme geldiği sıralarda AKP’nin kurucularından Bülent Arınç, dün Twitter’daki paylaşımında, “Devlet bürokrasisinin vatandaşlarımızın yaralarına merhem olmasına odaklanması için seçimlerin acilen ertelenmesi lazım” dedi.
Arınç seçimlerin ertelenmesi için anayasa değişikliği teklifinde bulunarak, şu ifadeyi kullandı: “Anayasanın 78. unsuruna konulacak bir fıkra, mevcut karara ilaveten, adeta inanılmaz hal ilanındaki münasebete benzeri formda zelzele gibisi afetlerde de seçimlerin ertelenmesini karara bağlayabilir. Elbet anayasa kararı olacağı için tüm partilerin ve milletvekillerinin nitelikli çoğunlukta uzlaşması gerekmektedir.”
İktidarın seçimleri ertelemek için ısrarcı olması halinde nasıl bir yol izlenebileceği konusunda dün yazı yazan gazeteci Fatih Altaylı şu tabirleri kullandı:
*Önce bir seçim kararı alınacak. Sonra Yüksek Seçim Konseyi (YSK), 4 vilayette büsbütün 6 vilayette ise kısmen seçim sürecini yürütmesinin fiilen imkansız hale geldiğini bildirecek ve seçimlerin ertelenmesini isteyecek. Böylece seçimler en az 6 ay, muhtemelen bir yıl ertelenecek.
BÖLGEDEKİ SEÇMEN PROFİLİ
AKP ve ittifak kurduğu MHP, Haziran 2018’de yapılan son milletvekilliği ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde güçlü bir performans gösterirken bu performans sarsıntıda yıkım yaşayan 10 vilayette daha baskındı.
Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan kelam konusu 10 vilayette oyların %55’ini aldı. Erdoğan böylelikle bu 10 vilayette, ülkenin geri kalanında aldığı %52 oy oranına kıyasla daha âlâ performans göstermiş oldu.
Milletvekilliği seçiminde ise sarsıntıdan etkilenen 10 aldı. Milletvekili dağılımına bakıldığında ise ittifak, oy oranlarının işaret ettiğinden de âlâ performans göstererek 10 ile ayrılan 91 sandalyenin 56’sını kazandı.
MUHALEFETTEN ERTELEMEYE TEPKİ
İktidar kanadından seçimin ertelenmesine yönelik görüşlerin ortaya atılmasının akabinde muhalefet kanadından ertelemeye yönelik yansılar gelmeye başladı.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Ehil Report’a yaptığı açıklamada, AKP’lilerin 18 Haziran seçimlerinin ertelenmesi taleplerinin altında seçimden kaçma iradesi olduğunu söz ederek, anayasaya nazaran seçimin lakin savaş halinde erteletileceğini belirtti.
Kılıçdaroğlu, “Savaş olmadığına nazaran seçim ertelenemez” dedi. Anayasanın 78. unsurunda seçimlerin ertelenmesine imkan veren şu tabir yer alıyor: Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmezse, Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.Geri bırakma sebebi ortadan kalkmamışsa, erteleme kararındaki yola nazaran bu süreç tekrarlanabilir.”
Seçimlerin zelzele nedeniyle ertelenip ertelenemeyeceği gündemini “talihsiz” olarak niteleyen anayasa profesörü ve CHP’nin İstanbul vekili İbrahim Kaboğlu, Reuters’ın soruları üzerine anayasa ile belirlenen 18 Haziran tarihinin seçim hazırlığı için kâfi bir vakit tanıdığını belirtti.
Kaboğlu, “Makul bir mühlet var. O da dört ay dört günlük bir müddet. Aslında seçim 18 Haziran’da öngörülmüştür anayasal açıdan. Ve 18 Haziran’a odaklanıp YSK’nın da bu halde bir hazırlık yapması gerekiyor” dedi.
KİŞİYE ÖZEL HUKUK
Hukukun rastgele bir kişi, zümre ve sınıfa özel uygulanamayacağını söyleyen Kılıçdaroğlu, yapılması gerekenin acilen seçim tarihinin belirlenmesi olduğunu belirtti.
Reuters’in görüştüğü YETERLİ Parti yetkilisi de muhalefet partilerine yönelik rastgele bir yoklama olmadığını belirterek, “Ortada çok ağır bir zelzele var, yaraların sarılması lazım. Fakat hükümet duruma bakıp ertelemeye girişebilecek durumda değil. Biz Altılı Masa olarak durumu daha değerlendirmedik… Lakin bir erteleme teşebbüsü için hukuksal yer yok” dedi. YSK’nın seçimleri erteleyebileceği üzere fikirleri “tuhaf iddialar” olarak nitelendiren tıpkı ÂLÂ Parti yetkilisi kelamlarını, “Olur da YSK bu türlü garip bir şeye tevessül ederse onlar da bir gün kendini yargının önünde bulur. Hiçbir YSK üyesinin bu türlü bir teşebbüse tamam diyeceğini hayal bile edemiyorum” dedi.
MUHALEFETİN ADAYI AÇIKLANMADI
Muhalefetin cumhurbaşkanı adayını şimdi açıklamamış olması da belirsizlik yaratan bir husus olurken Şubat ortasında açıklanması beklenen adaylık açıklaması ile ilgili şu ana kadar gündeme bir şey gelmedi.
İYİ Parti yetkilisi adaylık konusu ile ilgili olarak, “Evet biz daha aday belirleyemedik. Ne vakit olur bilmiyorum, vakte muhtaçlık var. 18 Haziran’da yapılır seçimler yani vaktinde. Biz de gelecek haftalarda aday konusuna bakarız” dedi.
DEVA Partisi sözcüsü İdris Şahin ise, “Seçimi YSK da erteleyemez, sayın cumhurbaşkanı da. Ortada anayasa varken, YSK’nın yahut rastgele bir diğer yapının iradesinin hiçbir kararı yoktur” dedi.
Seçimin ertelenmesine karşı çıkan bir CHP yetkilisi de şimdi muhalefetin adayını belirlememiş olması konusunda ise, “Biz adayımızı belirleyeceğiz. Sarsıntı nedeniyle mümkün olmadı fakat yapacağız bu seçimi daima birlikte. Hükümet buradan da kendine mağdur edebiyatı çıkarıp fırsat kollamasın artık” dedi. (Reuters)
