Akrabalık bağları Avrupa’da kraliyet ailelerini şekillendiriyor

Avrupa’da 10’u miras yoluyla el değiştiren 12 krallık bulunurken bunların birçoklarının ortasında akrabalık bağları bulunuyor. Danimarka, Hollanda, Norveç ve Lüksemburg’da Alman kökenli, İsveç ve İspanya’da Fransız kökenli hanedanlar tahtta oturuyor.

Avrupa’da bugün karar süren kraliyet ailelerinin neredeyse hepsinde Alman ve Fransız kökenleri dikkati çekerken bunların birçoklarının ortasında akrabalık bağı bulunuyor.

Avrupa’da 10’u miras yoluyla el değiştiren, biri bir makamın vazife tarifi içinde yer alan, biri de seçimle belirlenen 12 taht bulunuyor.

Avrupa kraliyetleri içinde en büyüğü ve popüleri elbet İngiltere. Bilhassa 19. ve 20. yüzyıllardaki sömürgeleriyle “Üzerinde güneş batmayan İmparatorluk” unvanını alan Birleşik Krallık’ta hükümdarlar bugün dahi 15 farklı ülkenin devlet lideri olma özelliğini sürdürüyor. Geçen hafta hayatını kaybeden Kraliçe 2. Elizabeth, bu tahta en uzun mühlet oturan hükümdar unvanına sahip. Tarihin en uzun mühlet tahtta oturan hükümdarları ortasında yer alan Elizabeth’in akabinde bugün Avrupa’da en uzun mühlet tahtta oturan kişi ise yeniden bir kraliçe.

DANİMARKA KRALİÇESİ 50 YILDIR TAHTTA

Danimarka Kraliçesi 2. Margrethe, 1972’de çıktığı tahtta 50 yılı geride bıraktı. Alman kökenli Glücksburg Hanedanı’ndan olan Kraliçe Margrethe, Kraliçe Elizabeth’in geçen sene ölen kocası Prens Philip’in de uzaktan kuzeni.

Glücksburg Hanedanı’nın Danimarka tahtına geçişi ise periyodun hanedanı Oldenburg’un erkek soyunun tükenmesiyle oldu. Daha evvel İngiltere Kraliçesi Victoria ile evlenmek isteyip teklifi reddedilen Kral 9. Christian, 400 yıldan fazla Danimarka ve Norveç’i yöneten Oldenburg Hanedanı’na en yakın erkek akraba olarak tahta çıktı. Bu hanedandan gelen 5’inci hükümdar olan Kraliçe 2. Margrethe, Danimarka tarihinin birinci bayan hükümdarı olsa da ülke tarihinde bir de Kraliçe 1. Margaret bulunuyor. Lakin 1. Margaret, Danimarka’nın yanı sıra İsveç ve Norveç’in de kraliçesiydi.

Danimarka Kraliçesi 2. Margrethe

TAHT SAVAŞLARI

Finlandiya, İzlanda, Faroe Adaları, İsveç ve Norveç’in Danimarka bayrağı altında yönetildiği Kalmar Birliği, İsveç’in 1524’te bağımsızlığını kazanmasıyla sona erse de Norveç, yaklaşık 300 yıl daha Danimarka toprağı olarak kaldı.

Danimarka, Norveç’i 1814’te İsveç’e verdi. Böylelikle İsveç ve Norveç Krallığı kurulmuş oldu. Lakin birliğin kurulmasından 4 yıl sonra ülkede hanedan ailesi kimsenin kestirim etmeyeceği halde değişti. Birlik, 1809’da Rusya ile yapılan savaşta tüm Finlandiya’yı kaybetti ve o sırada tahtta oturan 13. Charles’ın ise çocuğu yoktu. Finlandiya’yı tekrar kazanmak isteyen ülke taht varisini seçmek için asker kökenli bir soylu ararken aradığını Fransa’da buldu.

Napolyon Savaşları’nda üstün muvaffakiyet göstererek Mareşal unvanı alan Fransız General Jean Bernadotte, hem askeri muvaffakiyetleri hem de Almanya’nın kuzeyindeki Hansa Birliği’nde yaptığı valilik sırasında İsveçli esir ve tüccarlara karşı tavrı nedeniyle tanınıyordu. Finlandiya’yı geri alabileceği ve Fransa İmparatoru Napolyon’la İsveç ortasında âlâ bağlar kuracağı üzere fikirlerle Bernadotte’ye taht varisliği teklif edildi. Bernadotte, Katoliklikten Lüteryenliğe de geçmeyi kabul etmesiyle İsveç tahtının varisi oldu.

1818’de kurulan Bernadotte Hanedanı hala İsveç’i yönetirken 1905’te Norveç, bir plebisitle hem birlikten hem de hanedandan ayrılmaya karar verdi.

Norveç tahtına ise bu tarihten sonra devrin Danimarka Kralı’nın oğlu Carl, Noveççe bir isim alarak 7. Haakon ismiyle geçti. Böylece Norveç’te bugün de devam eden Alman kökenli Glücksburg Hanedanı devri başladı.

Danimarka maddelerince listeden çıkarılana kadar Danimarka tahtının da varisleri ortasında yer alan Norveç hükümdarları bugünkü İngiltere tahtının da varisleri ortasında yer alıyor. Bugünkü Norveç Hükümdarı 5. Harald, büyük halası Alexandra’nın İngiltere Hükümdarı 7. Edward’la evlenmesi nedeniyle İngiliz tahtının 85. sıradaki varisi pozisyonunda.

İSPANYA’DA DARBELERLE KESİNTİYE UĞRAYAN KRALLIK

İspanya da Avrupa’da krallığın uzun müddettir devam ettiği ülkelerden biri. Farklı ülkelerle tek taht altında ya da darbelerle kesintiye uğrasa da bugün devam eden krallığın başında General Franco periyodunun akabinde tahta çıkan Juan Carlos’un oğlu 6. Felipe bulunuyor.

Bourbon-Anjou hanedanı tarafından yönetilen İspanya, bu özelliğiyle bugün hala karar süren Lüksemburg hanedanının da akrabası. Geçmişte Fransa ve İtalya’yı yöneten Bourbon Hanedanı’nın alt kolu sayılan Bourbon-Anjou Hanedanı, yaptığı evliliklerle ise öbür Avrupa hanedanlarının akrabası sayılıyor.

Kral 6. Felipe’nin annesi Kraliçe Sophia, son Yunanistan Hükümdarı 2. Konstantin’in kız kardeşi. Kraliçe Sophia’nın annesi Kraliçe Frederica ise hem Alman İmparatoru 2. Wilhelm’in torunu hem de İngiltere Kraliçesi Victoria’nın torununun torunu. Danimarka krallığına da akrabalık bağı bulunan 6. Felipe, bu nedenle İngiltere Kraliçesi ve Danimarka Kraliçesine “hala” diye hitap ediyor.

HOLLANDA’DA YILLAR SONRA ERKEK HÜKÜMDAR

Avrupa’da nüfusu büyük ülkelerin yanında küçük nüfuslu krallıklar, prenslikler ve dükalıklar da bulunurken bunların ortasında Hollanda, büyüklüğünün bilakis tarihiyle dikkati çekiyor.

Yaklaşık 120 yıl bayan hükümdarlar tarafından yönetildikten sonra 2013’te tahta Kral Willem Alexander’ın geçtiği Hollanda’da Orange-Nassau Hanedanı karar sürüyor.

Babası Claus von Amsberg’in gençliğinde Nazilerin Alman Gençliği örgütünde yer alması nedeniyle bir devir annesi ve kendisinin taht varisleri ortasından çıkarılması gündeme gelen Willem Alexander, periyodun Kraliçesi Juliana ve parlamentonun onayıyla tekrar tahtın varisleri ortasına girdi. Annesi Kraliçe Beatrix’in 2013’te tahttan çekilmesiyle kral olan Willem Alexander’ın taht varisinin de kızları olmasıyla Hollanda gelecekte tekrar bayanların yönettiği bir krallık olacak.

İspanya Hükümdarı 6. Felipe ve ailesi

Karayipler ve Avrupa’da bulunan toprakları nedeniyle resmi ismi Hollanda Birleşik Krallığı olan Hollanda’nın Avrupa’da kaybettiği topraklardan Belçika’da ise 1831’de Belçika Krallığı kuruldu. Alman kökenli Saxe-Coburg ve Gotha Hanedanı’ndan Leopold, İngiltere Hükümdarı 4. George’un kızıyla evliydi. Bu nedenle 1830’da birinci kurulan Yunanistan Krallığı kendisine teklif edilse de Leopold bunu kabul etmeyerek İngiltere’de yaşamayı tercih etti.

Ancak bir yıl sonra kurulan Belçika Krallığı teklifini reddetmeyerek 1. Leopold ismiyle taç giydi ve Belçika tahtına çıktı. Bu hanedan da İngiltere’de tahtta oturan Saxe-Coburg ve Gotha Hanedanı üzere yükselen Alman düşmanlığı nedeniyle ismini değiştirdi ve Belçika ismini aldı.

Bugün tahtta oturan Kral Philippe’nin varisi ise kızı 2001 yılında doğan Prenses Elisabeth. Şayet Elisabeth tahta geçerse Belçika’nın birinci bayan hükümdarı olacak.

ANDORRA PRENSİ MACRON

Avrupa’da Lihtenştayn, Andorra ve Monaco prenslik, Lüksemburg ise büyük dükalık isimleriyle monarşinin hakim olduğu ülkelerden. Bunlardan Lüksemburg, Hollanda Kralı’nın büyük dük kabul edildiği bağımsız bir devletken 1800’lerin sonunda Hollanda Kralı’nın erkek bir varis bırakmadan ölmesiyle tam bağımsızlığını kazandı.

Yalnızca bir erkeğin büyük dük olmasını öngören Lüksemburg kanunları, ülkede bulunan Nassau ailesinin başı Adolphe’yi 1890’da büyük dük ilan etti. O tarihten bu yana Adolphe’nin torunlarının yönettiği Lüksemburg, erkek düklerle ilgili maddeyi ilerleyen yıllarda değiştirdi. Bu değişiklikle ülkeyi, 1912-1964 yıllarında iki bayan büyük düşes yönetti.

Andorra Prensliği’nde ise “eş prenslik” idaresi kelam konusu. 1200’lerin sonunda Urgel Başpiskoposuna bağlanan ülke, biri İspanyol biri Fransız iki prens tarafından yönetilecek halde kuruldu. Fransız İhtilalinden sonra Foix Kontu’nun yürüttüğü eş prenslik misyonu Fransa imparatoruna, İspanyol prenslerin misyonu ise Urgel Başpiskoposu’na devredildi.

Bu nedenle Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Andorra’nın eş prensi olarak kraliyet vazifelerini de yürütüyor.

Avrupa’daki mutlak monarşiyle yönetilen lakin hükümdarı seçimle başa gelen tek bir ülke bulunuyor. Teokrasiyle yönetilen Vatikan kent devletinin başkanlığını yürüten papayı, kardinaller kendi ortalarında seçiyor.

SİYAHİ KRALİYET ÜYELERİ

Tamamı Avrupa kökenli kraliyet aileleri içinde evlilikler ya da gayrimeşru münasebetler nedeniyle siyahi üyeler de bulunuyor.

Lihtenştayn Prensi’nin ikinci oğlu ile Panamalı bir anneden doğarak tahtının 6. sıradaki varisi konumuna yükselen Alfons, Avrupa’da taht varisi tek siyahi kraliyet üyesi.

Monako Prensi 2. Albert’in en büyük oğlu Alexandre Grimaldi-Costa ise evlilik dışı münasebetten doğduğu için veraset listesinde birinci sırada yer alan durumunu 5 yaşındaki kardeşine bıraktı. Şu anda bir ülkeyi yönetmeyen Habsburg Hanedanı’nın iki üyesi ise hanedan reisi Otto von Habsburg’un müsaade vermesiyle iki Afrikalı bayanla evlendi.

İngiltere’de Kral 3. Charles’ın oğlu Sussex Dükü Harry’nin eşi Meghan Markle ile Weymouth Viskontesi Emma McQuiston ise kraliyet ailelerine evlilik yoluyla giren ve ebeveynleri ortasında siyahiler bulunan, dünya magazininin gözdeleri durumunda. (AA)