Ankara 20. Ağır Ceza Mahkemesi, “devletin güvenliğine yahut anayasal sisteme karşı hata işlemek için anlaşma” kabahatinden açılan davanın 20 Aralık 2022’deki karar duruşmasında, ortalarında eski Deniz Kuvvetleri kumandanları Bülent Bostanoğlu, Eşref Oğuz Yiğit ve Murat Bilgel’in de bulunduğu 103 sanık hakkında “suçun yasal ögelerinin oluşmadığı” gerekçesiyle beraat kararı vermişti.
Gerekçeli kararını açıklayan mahkeme, kabahatin maddi ögelerinin oluşmadığını vurguladı. Kabahatin maddi ögesinin gerçekleşmesi için “elverişli vasıtalarla” işlenmesi konusunda failler ortasında mutabakat olması gerektiği belirtilen kararda, şu tabirlere yer verildi:
“Anlaşmaya katılan şahıslar ortasında fikir uygunluğunun makul, programlı bir hale girmiş olması, vasıtaların tespit edilmesi ve gayeye yakın önemli ve tehlikeli olma kaidesi bulunmaktadır. Hatanın maddi ögesinin gerçekleşmesi için failler ortasında belirlenen cürmün ‘elverişli vasıtalarla’ işlenmesi konusunda mutabakat olmalıdır. Kabahat için devletin ülkesine, egemenliğine, birliğine ve Anayasa tertibine karşı hatalardan rastgele birini işlemek üzere anlaşılması gerektiğinden burada elverişli vasıtanın cebir ve şiddet kullanımına uygun tartı ve kuvvette silah, işçi, askeri araç ve teçhizat olması gerekmektedir. Muahedeye bahis edilen hatanın işlenebilmesi için elverişli vasıta bulunmuyorsa kabahatin maddi ögesinin gerçekleştiği söylenemez.”
“BU CÜRÜM LAKİN KASITLA İŞLENEBİLİR”
Suçun maddi ögesinin gerçekleşmesi için, en az iki yahut daha fazla kişinin anlaştığının maddi olgularla tespiti gerektiğine değinilen gerekçeli kararda, maddedeki “maddi olgularla belirlenen bir biçimde olması” ibaresinin, hatanın oluştuğunu kabul edebilmek için bulunması gerekli kanıtların niteliğine işaret ettiği, kabahatin manevi ögesinin ise kasıt olduğu, bu cürmün lakin kasıtla işlenebileceği belirtildi.
Söz konusu kararda, savcılık iddianamesinde, metnin kaleme alınış şekli, açıklanma saati ve biçimi prestijiyle “muhtıra” formunda değerlendirildiğinin ve farklı bölümlerde rahatsızlık doğurduğunun öne sürüldüğü belirtilerek, şunlar kaydedildi:
“Metne ait toplumsal reaksiyon gelişmesi, aleyhine görüşler açıklanması demokratik hukuk devleti olmanın gereği açısından ne kadar hakikat ise içeriğinin kabahat oluşturup oluşturmadığına dair hukuksal kıymetlendirme yapılmadan iddianamede belirtildiği üzere sadece metnin kaleme alınış biçiminin, açıklanma saatinin, hali prestijiyle ‘muhtıra’ halinde değerlendirilmesinin, metnin başlangıç cümlesinin gayeli olarak ‘Yüce Türk Milleti’ biçiminde başlatılmasının, soruşturma etabında ulaşan ihbar, cürüm duyurusu ve şikayet dilekçelerine nazaran farklı bölümlerde önemli bir rahatsızlık doğurmasının sanıkların üzerlerine atılı hatanın sübutu tarafından maddi kanıt niteliğinde kabul edilmesi ceza hukuku bağlamında hakikat değildir.”
“İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ DEMOKRASİLERİN EN TEMEL TAŞI”
“Gerek Montrö Boğazlar Kontratı gerekse de kamusal tartışmaya açılan muvazzaf bir amiralin sarık ve cübbeyle görüntülenmesi konusunda sanıkların yapmış olduğu açıklama bir fikir yahut fikir açıklaması olarak nitelendirilebilir.” denilen birebir kararda, söz özgürlüğünün çağdaş demokrasilerin en temel yapı taşlarından birisi olduğu vurgulandı.
Gerekçeli kararda, söz özgürlüğünün genel olarak Anayasa, kanunlar ve memleketler arası mukaveleler ile bilhassa de bağımsız ve tarafsız mahkemelerin müdafaası altında olduğuna işaret edilerek, şunlar kaydedildi:
“Vatandaşların bu haklarını kullanarak açıkladıkları görüş ve niyetlerinden ötürü kamusal otorite yahut toplumun öteki kişi, kısım yahut gruplarca baskılanmamaları hakkın kullanımı açısından hayli kıymetlidir. Açıklanan her bir görüş yahut niyetin toplumun tamamı yahut kamusal otorite tarafından kabul görmesi mümkün yahut sağlıklı değildir. Anayasal demokrasi için önemli olan, bireylerin hukuken kabahat olarak kabul edilmeyen görüş ve kanılarını açıklama hürriyetlerini tek tek yahut toplu olarak toplumsal yahut kamusal baskı altında kalmaksızın kullanabilmeleridir. Bir görüş yahut fikir açısından mutlak hakikate lakin niyet ve fikirlerin serbestçe tabir edilebilmesi, bunlara karşı varsa anti tezlerin ileri sürülmesi sonucunda yapılabilecek sentezle ulaşılabilir.”
Sanıkların yayınladığı iletinin niyet açıklanması olduğu, metnin tek başına kabahatin oluşmasına kâfi maddi kanıt niteliğinde bulunmadığı vurgulanan bu kararda, “Sanıkların üzerine atılı ‘suç için anlaşma’ cürmüne ait maddi ögelerin hiçbirinin somut olayda oluşmadığı, maddi ögeleri prestijiyle oluşmamış cürüm açısından sanıkların kastından kelam edilmesinin mümkün olmadığı, bu haliyle atılı kabahatin yasal ögelerinin oluşmaması nedeniyle sanıkların tamamının başka ayrı beraatlerine karar verilmesi gerekmiş ve karar kurulmuştur.” tabirine yer verildi.
DAVANIN GEÇMİŞİ
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, 4 Nisan 2021’de, birtakım emekli amirallerin yayımladığı “Montrö bildirisi”ne ait soruşturma başlatmıştı.
Başsavcılık, 6 Aralık 2021’de 103 sanık hakkında “devletin güvenliğine yahut anayasal nizama karşı hata işlemek için anlaşma” kabahatinden 3’er yıldan 12’şer yıla kadar mahpus cezası talebiyle iddianame düzenlemişti.
Ankara 20. Ağır Ceza Mahkemesi 20 Aralık 2022’deki kararında, sanıkların tamamın beraatine hükmetmişti. (AA)
