Araştırma: Uzun yaşam için yeni kriter ‘uyku yaşı’

ABD’deki Stanford Üniversitesi’nin tıp fakültesinden araştırmacılar, uzun ve sağlıklı bir yaşam için ‘uyku yaşı’nın önemine dikkat çekti Araştırmacılar, ölüm riski hesaplamasına bu kriteri de dahil etti. 

Diken gazetesinde yer alan habere göre; kişinin uyku kalitesine bağlı olarak sağlığıyla ilişkili olan tahmini yaşa ‘uyku yaşı’ deniyor. Örneğin, 55 yaşındaki çok sayıda kişinin uyku özellikleri inceleniyor ve ortalaması alındığında, ‘o yaştaki insanların uykusunun nasıl olduğuna dair’ bir fikir sahibi olunuyor. Bu ‘ortalama 55 yaş uyku kalitesi’ne göre daha iyi uyuyanlar, 55 yaşında olsalar bile uyku yaşları ’45’ çıkabiliyor.

Uyku uzmanı Dr. Emmanuel Mignot ve meslektaşları, 12 bin kişiden toplanan veriyi ‘çene ve bacak hareketi’, ‘nefes alma ve kalp atışı’ gibi uyku özelliklerine göre analiz etti. Uzmanların amacı, kişinin uyku yaşını belirlemek ve yapay öğrenmeyi kullanarak ‘ölümle en yakından ilişkili uyku şekillerini tanımlayan bir sistem’ geliştirmekti. 

Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde uyku tıbbı alanında çalışan Profesörü Dr. Mignot’ın yönettiği çalışma, Digital Medicine’de makale olarak yayınlandı. 30 yıldır konuyu araştıran Mignot uyku yaşının neden önemli olduğu, nasıl hesaplandığı ve çalışmanın bulgularının sağlık için ne ifade ettiğini üniversitenin web sitesinde anlattı. 

“Uyku, genel iyilik halinin önemli bir bileşeni”

Makalede, şu ifadelere yer verildi:

“Uyku sırasında, bireylerin duyusal girdilerle bağlantıları kesilir. Uyku esnasında, otomatik bir programdan geçen sadece beyin değildir, aynı zamanda kalp atış hızı ve solunum da değişir ve bunlardaki değişiklikler bir sağlık bozukluğunun erken habercisi olabilir. İnsanlar, hayatlarının yaklaşık üçte birini uyuyarak geçiriyor. Bu nedenle uyku, genel iyilik halinin önemli bir bileşeni. 

Araştırmada elde edilen ana bulgu; uyku bölünmelerinin (insanların gece boyunca bir dakikadan daha kısa bir süre boyunca hatırlamadan uyanmaları) ölüm oranının en güçlü habercisi olduğu. Verilerde bağlantı olmasına rağmen, bunun ölümle neden ve nasıl ilişkili olduğu bilinmiyor. Bu durum, uykusuzluk yaşayan ve uyandığını fark eden bir kişinin yaşadığından farklı. 

“Uyku yaşınız kronolojik yaşınızdan daha büyük olsa bile bu ölüm riskinizin daha yüksek olacağı anlamına gelmez

Doktorlar ve araştırmacılar, uyku yaşı ölçümünü yazılımlar sayesinde yapabiliyor ancak ortalama bir kişi muhtemelen o kodu çalıştırmakta zorlanır. Ancak ne olursa olsun, deterministik değil. Muazzam bir varyasyon var. Uyku yaşınız kronolojik yaşınızdan daha büyük olsa bile bu ölüm riskinizin daha yüksek olacağı anlamına gelmez. 90 yaşında yoğun sigara ve içki içen insanlar var, “Bu insan nasıl bu kadar uzun süre hayatta kalıyor” diye sormadan edemiyorsunuz.  Düzenli saatlerde yatmak ve uyanmak, uykunuzu iyileştirmenin anahtarı. İyi uyku, fazla uyumak değil, tamamen dinlenmiş olarak kalkmak anlamına geliyor. Miktarı da herkese göre bir miktar değişebiliyor. 

“Gece kuşları ve erkenci kuşlar var”

Bir de ‘gece kuşları’ ve ‘erkenci kuşlar’ var. Gün boyunca, tercihen doğal ışığa sürekli maruz kalmak, geceleri uyku ortamını karanlık tutmak, düzenli egzersiz yapmak, yatmadan önce içki ve kafein tüketmemek, gece hafif beslenmek… Bunların hepsi hem genel sağlığa hem de uyku kalitesine katkı sağlar.

Uyku yaşını tahmin etmek için uyku çalışması verilerini ve her kişinin yaşını vererek bir makine öğrenimi programı kullanıldı. Bu bize belirli bir yaşta ortalama bir uykunun nasıl olduğunu gösterdi. Algoritma, verilerdeki kalıpları tanıdı ve bu bilgiyi uyku yaşını tahmin etmek için kullandık. Algoritma oluşturduk.

“Yaşlı uyku yaşı, bir sağlık sorununun göstergesi”

Bazı insanlar için uyku yaşlarının kronolojik yaşlarından çok daha büyük olabildiği görüldü. Yaşlı uyku yaşının bir sağlık sorununun göstergesi olduğu fikrine dayanarak, kronolojik yaşlarıyla uyku yaşları arasındaki fark, ölüm oranını tahmin etmek için kullanılabilir. 

Gerçek yaşlarına kıyasla uyku yaşı daha yüksek olan kişilerin, yüksek ölüm riski altında olduğu ortaya kondu. Diğer çalışmalardan, uyku apnesi, nörodejenerasyon, obezite ve kronik ağrı gibi çeşitli durumlarla düşük uyku kalitesi arasında ilişki bulunduğunu biliyoruz. Yetersiz uykunun bu koşullara ne kadar yol açtığı, şiddetlendirdiği veya bunlardan nasıl kaynaklandığı bilinmiyor.

Araştırmanın bir sonraki adımında; hastalığı ölüme dönüşmeden önce daha iyi tahmin etmek ve tedavi etmek için uyku çalışmalarını kullanmayı umuyorum. Bu çalışma sadece 12 bin kişiyi içeriyordu. Gelecekte, ölüme neden olan kalp krizi, felç ve Alzheimer hastalığını oluşmadan tahmin etmeye çalışacağız.

250 bin uyku çalışması toplamak için Harvard Üniversitesi’nden bilim insanlarıyla birlikte çalışıyoruz. Bu daha büyük kümedeki verilerin çoğu 10 yıl önce toplandı ve daha iyi ölüm tahminleri yapmamızı sağladı.”