Astım denetimi için 10 tavsiye

Astım ülkemizde ortalama olarak her 10 erişkin ve çocuktan birinde görülüyor. Üstelik son yıllarda hem çocuklarda hem de yetişkinlerde giderek artıyor. Teşhis almamış ve takipsiz hastalarda yıllar içerisinde akciğer işlev kaybına yol açan hastalığın hayat kalitesini de düşürdüğünü belirten Göğüs Hastalıları Uzmanı Dr. Seha Akduman, 2 Mayıs Dünya Astım Günü kapsamında şu açıklamaları yaptı:

Seha Akduman

İşte sebepleri

Astım hava yollarında, çok hassaslıkla karakterize kronik bir hastalıktır. Hava yollarındaki (bronşlar) çok hassaslık, inflamasyon (yangı) yani bedendeki iltihaplanmanın artması sonucunda hava yollarında daralmaya, artan balgam üretimine ve inatçı öksürüğe neden olur. Sigara içen ve tedavisiz kalan astım hastaları KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) özellikleri gösterir. Alerjenler; bedenimiz için zararsız olan lakin hassas şahıslarda bağışıklık sisteminin tepkisine neden olabilen hususlardır.

Çocuklarda astımın yüzde 80’i, erişkinlerde yüzde 50′ si alerji kaynaklıdır. En sık karşılaşılan alerjenler, polenler, konut tozu akarları, küf mantarı sporları, hamamböceği, hayvan tüyleri ve yumurta, fıstık, balık, buğday, soya üzere besinlerdir. Genetik yatkınlık, obezite, alerjik bünyeye sahip olma, mesleksel ziyanlı partiküllere maruziyet üzere birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bununla birlikte, hava kirliliği ve sigara, gerilim ya da duygusal değişiklikler, bilhassa denetimsiz astımlarda antrenman ve soğuk hava astım ataklarına neden olan etkenler ortasında yer almaktadır.

Hangi belirtilere yol açar?

Astım hastalarında şikayetler ekseriyetle nöbetler halinde gelir. En değerli belirtileri koku, toz, duman ve alerjen maruziyetinden sonra başlayan nefes darlığı, öksürük, göğüste baskı hissi, nefes açlığıdır. Mevsimlere bağlı olarak da değişim gösterebilecek bu belirtiler çoklukla gece yahut sabaha karşı ortaya çıktığı görülmektedir. Öksürükler sabaha karşı, inatçı ataklar halinde, bazen hırıltı ile ortaya çıkar. Nefesin yetmediği hissi de hastalar ortasında çok yaygındır.

Tedavinin önemi

Astım kronik bir hastalık olduğu için kesin tedavisi yoktur. Bununla birlikte uygun tedavi ile tam denetimi sağlamak mümkündür. Temel prensip basamaklı tedavidir. İlaçlar, tedavi edici ve kısa tesirli kurtarıcı ilaçlar olarak ayrılır. Tedavi edici casuslar doktor denetiminde karar verilmeli, kurtarıcı ilaçları hangi durumlarda kullanılması gerektiği hastaya anlatılmalıdır. Hasta eğitimi bilhassa atak tedavisinin erken başlaması için büyük değer taşımaktadır. İhmal edilen ve uzun yıllar tam denetim altında olmayan hastalarda yıllar içerisinde kalıcı hasarlar gelişeceği ve akciğer kapasitelerinin geri dönüşümsüz azalacağı unutulmamalıdır.

Hastalar nelere dikkat etmeli?

1 – Ataklara sebep olan etkenleri bilin ve bunlardan uzak durun.

2 – Astım heterojen bir hastalıktır ve ferdî farklılıklar çok fazladır. Münasebetiyle hastalığınızı tanıyın. Şikayetlerinizin ne vakit ve nasıl arttığını gözlemleyin  ve bu doğrultuda tedbir alın.

3 – Astım son derece dinamik bir hastalıktır. Mevsimle, haftayla günle değişir. Hatta yapılan seyahatler bile tesirler. Münasebetiyle bu kadar etkin bir hastalıkta ilaç kullanımının da dinamik olması gerekir. Tertipli muayenelerle ilaç dozları gözden geçirilmeli, düzenlenmelidir.. Özetle  hastanın hekimiyle tertipli bir halde irtibat halinde olması astımın denetiminde çok kıymetlidir. Bu nedenle denetimlerinizi aksatmayın

4 – İlaçlarınızı tertipli kullanın ve hekiminiz önermedikçe yarıda kesmeyin.

5 – Solunan havanın kalitesi çok kıymetlidir. Ziyanlı gazlardan, deterjanlardan, çamaşır suyundan, tozlardan, hava kirliliğinden, etkin ya da pasif içici olarak tütün ve tütün eserlerinden ve dumanından uzak durun.

6 – Üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının hayatı tehdit eden şiddetli atak ve zatürreye kadar gidebilen bir tabloya neden olabileceğini unutmayın. Bu enfeksiyonları ağır geçirebileceğiniz için zatürre ve grip aşılarınızı kesinlikle yaptırın.

7 – Obezite astım için çok büyük bir risk faktörüdür. Obezitede salgılanan hormonlar astımı tetikler. Bu nedenle kilo denetimini sağlamaya çalışın.

8 – Astım hastalarında reflünün varlığı atakları tetikleyebilir. Bu nedenle reflünüz varsa kesinlikle tedavi olun.

9 – Astım tam denetim edilmesine karşın öksürük devam ediyorsa ciddiye alınmalıdır. Zira hastaların yüzde 70’inde astıma alerjik rinik de eşlik edebilir. Denetim altına alınmamış alerjik rinit astımın tetiklenmesine neden olabileceği için inatçı öksürüğünüz varsa kesinlikle kulak burun boğaz muayenesi yaptırın.

10 – Bilhassa ilaçla tetiklenen astım kümelerinde denetimli ilaç kullanımı gerekir. Atakları tetikleyebilecek ağrı kesicileri ve grip ilaçlarını tabip denetiminde kullanın.