Avrupa enerji krizinde kömüre yöneldi

BRÜKSEL (AA) – Uzun yıllardır çevre ve iklim değişikliğine yönelik politikalar uygulayan ve kömürden uzaklaşan Avrupa ülkeleri, Rusya-Ukrayna savaşının başlaması ve Rusya’dan uygun fiyatlı doğal gaz akışının kesilmesiyle bu yaklaşımını değiştirmek zorunda kaldı.

Savaşla yeni bir boyuta taşınan enerji krizi, Avrupa ülkelerinde kömür karşıtı olan çevreci kamuoyu baskısının azalmasına da neden oldu.

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yıllık yayımlanan “Kömür 2022” raporuna göre, 2022’de küresel kömür tüketimi önceki yıla göre yüzde 1,2 artarken, AB’deki artış yüzde 6,5’i buldu.

Böylece, 2021’de 449 milyon ton olan AB ülkelerinin kömür tüketimi, 2022’de 478 milyon tona ulaştı. Söz konusu yükselişte, elektrik üretiminde kullanılan kömür talebinin artması etkili oldu.

AB ülkelerinin 2021’de 332 milyon ton seviyesinde olan toplam kömür üretimi de 2022’de yüzde 7,3 artarak 357 milyon tona çıktı.

Kömür talebindeki düşüş eğilimi tersine döndü

AB’de 1990’da elektrik üretiminin yüzde 40’ını sağlayan termik santrallerin payı 30 yıl boyunca düşüş eğilimi gösterdi. Elektrik üretiminde kömürün payı 2020’de yüzde 13’e kadar geriledi.

Savaş öncesinde, Avrupa’da bulunan toplam 324 termik santralin yaklaşık yarısının 2030’a kadar tamamen kapatılması yönünde hazırlıklar yapılmıştı.

Düşünce kuruluşu Bruegel verilerine göre, AB ülkeleri ve İngiltere’de kömür santrallerinden elektrik üretimi 2015-2020 döneminde yüzde 40 geriledi.

Enerji krizinde kömür talebinin artmasıyla, kömürün elektrik üretimindeki payının 2022’de yüzde 20’yi bulduğu tahmin ediliyor.

Enerji krizine karşı çeşitli önlem arayışı içindeki bazı Avrupa ülkelerinde kömür ve madencilik faaliyetleri son dönemde hız kazandı. AB ülkelerinde mevcut kömür madenlerinden yapılan üretim artırılırken, İngiltere ve Polonya gibi bazı ülkeler de yeni kömür madenleri projeleri hazırladı.

Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda, İspanya, İtalya, Yunanistan, Macaristan ve Avusturya gibi ülkeler kömürle çalışan elektrik santrallerinin ömrünü uzatma, kapatılan santralleri yeniden devreye alma ve mevcut üretimleri artırma yönünde adımlar attı.

Almanya

Almanya, daha önce 2038’de kömür santrallerini kapatmayı hedeflediğini açıklamış ve 2021’de bazı santral işletmecileriyle anlaşma sağlayarak bu tarihi 2030’a çekmişti.

Kömür kullanımının sonlandırılması için hedeflenen tarihi 2038’den 2030’a çekmek, Alman koalisyon hükümetinin geçen yıl temel seçim vaatleri arasında yer alıyordu.

Rusya-Ukrayna savaşının Avrupa’da enerji krizini tetiklemesinden sonra Rusya’dan doğal gaza erişemeyen Almanya, alternatif bir enerji arzını güvence altına almak için çalışmalar yürütürken, yerli kömür endüstrisine geri dönme kararı aldı.

Ukrayna savaşı sonrası Rusya’ya bağımlılığı azaltmak amacıyla Alman hükümeti daha önce kapatacağını açıkladığı kömür santrallerinin kullanımına devam etmeye karar verdi.

Alman hükümeti bazı kömür santrallerini tekrar şebekeye bağlamak için harekete geçti ve kapatılması planlanan bazı santrallerin ömrünü uzattı.

Bu kapsamda, Almanya 6 gigavatsaat üzerinde üretim kapasitesi bulunan kömür santrallerinin acil durum rezervi olarak hazırda bekletilmesini kararlaştırdı.

Alman enerji şirketi RWE, Neurath ve NiederauBem’de 3 linyit ünitesini tekrar açacağını açıkladı.

Fransa

Fransız devletinin talebiyle ülkedeki elektrik üretim ve dağıtım şirketi GazelEnerji, Moselle’de bulunan kömür santralini tekrar hizmete soktu. Toplam 600 megavatsaat elektrik üretim kapasiteli santral enerji krizi nedeniyle bir süre daha faaliyete devam edecek.

İtalya

İtalya’da hükümet, 2025’te kapatılması öngörülen 6 kömür santralinin kapatılmasını erteleme, hizmetten çıkarılan bir santralin de acil durumda tekrar açılmasına yönelik hazırlıklar yaptı.

İspanya

İspanya’da, enerji firması Endesa’nın As Portes kömür santralini kapatmasının ertelenmesi istendi.

İngiltere

İngiltere, bazı kömür santrallerinin faaliyet süresini uzatıldı.

Drax ve EDF şirketleri ile 2 farklı kömür santralinin faaliyet süresinin uzatılması için sözleşme yapıldı.

Hükümet ile Uniper arasında 2022’de kapatılacak Ratcliffe kömür santralinin çalışmaya devam etmesi konusunda da anlaşma sağlandı.

Avrupa’da yaşanan enerji krizi, İngiltere’de geçmişte çevrecilerin tepkileri nedeniyle rafa kaldırılan kömür yatırımlarını ve buna yaklaşımı değiştirdi.

Ayrıca, İngiltere 30 yıl sonra ilk kez yeni bir kömür madeni projesine onay verdi. Ülkenin kuzeybatısında yer alan Cumbria bölgesindeki projeden üretilecek madenin çelik üretiminde kullanılacağı, elektrik üretim amaçlı olmayacağı belirtildi.

Polonya

AB’nin en büyük kömür üretici ve tüketicilerinden Polonya temiz enerjiye yönelme planları yapsa da Rusya-Ukrayna savaşından sonra kömür tüketimini artırdı.

Rusya’dan doğal gaz ve kömür almayı durduran Polonya’nın Kolombiya, Kazakistan, Güney Afrika, Avustralya ve Endonezya’dan kömür ithalatını yükseltti.

Hükümet, evleri ısıtmak için linyit kullanımına yönelik yasağı askıya alma kararı alırken, madenlerden termal kömür üretiminin artırılmasına karar verildi.

Avusturya

Avusturya’da hükümet, Verbund şirketinden faaliyeti 2020’de durdurulan kömür santralini arz darboğazları veya arzın tamamen kesilmesi durumunda yeniden kullanıma hazır hale getirmesini istedi.

Danimarka

Ülkede, elektrik arz güvenliğine geçici olarak katkıda bulunmak üzere 2’si kömür olmak üzere 3 elektrik santralinin planlanan kapanış tarihlerini erteleme kararı alındı.

Yunanistan

Hükümet, linyit üretimini yüzde 50 artırma kararı aldı. Mevcut enerji krizi nedeniyle 7 kömür santralinin planlanandan daha uzun süre faal tutulmasına karar verildi.

Macaristan

Hükümet, 2025 yılına kadar kömürü aşamalı olarak kaldırma taahhüdünden vazgeçti.

Kömür madenciliğinin artırılması ve Matra’da çevrim dışı bir linyit santralinin restore edilmesi kararı alındı.

Hollanda

Hollanda, geçmişte yüzde 35’in altında kapasiteyle çalışmak zorunda olan kömür santrallerindeki üretim sınırını kaldırdı. Ülkede, kömür santrallerinin tam kapasite üretim yapmasına izin verildi.

Romanya

Romanya’da 2022 sonunda devre dışı bırakılacak Rovinari ve Turceni termik santral ünitelerinin kapatılması ertelendi. Hükümet, kömürden tamamen çıkış taahhüdünden geri adım attı.​​​​​​​

Muhabir: Ata Ufuk Şeker,Bahattin Gönültaş,Murat Temizer,Nuran Erkul Kaya