AYM’den hızlandırılmış tren kazasında tokat üzere karar

Anayasa Mahkemesi, 41 kişinin öldüğü 80’den fazla kişinin yaralandığı hızlandırılmış tren kazasında, kusurlu oldukları tespit edilmesine karşın hiçbir devlet görevlisinin ceza almamasını ağır lisanla eleştirdi. Yüksek Mahkeme, “Kamu görevlilerine açılan hiçbir dava yok. Yetkili makamların yansısı yetersiz” dedi.

AKP iktidarının, Binali Yıldırım’ın Ulaştırma Bakanlığı devrinde büyük proje olarak ortaya koymaya çalıştığı lakin daha birinci seferlerden birinde 41 kişinin vefatına 80’den fazla kişinin vefatına neden olan “hızlandırılmış tren” kazasıyla ilgili kıymetli bir gelişme yaşandı.

Anayasa Mahkemesi, Pamukova’da meydana gelen kazadan 18 yıl sonra verdiği kararla, eksper raporlarıyla sorumluların tespit edilmesine karşın hiçbir devlet görevlisinin ceza almamasını çarpıcı bir lisanla eleştirdi.

Yüksek Mahkeme kazada annelerini kaybeden Burcu ve Yücel Demirkaya’nın, “Tren kazasının meydana gelmesinde TCDD yetkililerinin kusurları bulunduğu sabit olduğu hâlde bu şahıslar hakkında hiçbir süreç yapılmamıştır” teziyle bir kere daha yaptığı başvuruyu inceledikten sonra, bir sefer daha hayat hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Aile üyelerinin her birine 90 bin TL tazminat ödenmesine hükmeden AYM karar metninde şu değerlendirmelere yer verdi:

SON DERECE VAHİM: Somut müracaata mevzu tren kazası 38 kişinin öldüğü, 80’den fazla kişinin yaralandığı son derece vahim bir hadisedir.

MÜSAMAHA GÖSTERİLDİĞİ… :Adli süreçler sonucunda sorumlulukları tespit edilen şahısların cezasız bırakılmaması, hukukun üstünlüğüne olan inancın korunması ve hukuka muhalif hareketlere müsamaha gösterildiği yahut kayıtsız kalındığı görünümü verilmemesi açısından kritik bir kıymete sahiptir.

SORUMLULAR BELİRLİ: Müracaata mevzu kazanın akabinde derhâl başlatılan soruşturmada kanıtların de hızla toplanarak olayın meydana geldiği kaidelerin ortaya çıkarıldığı ve sorumluların tespit edildiği görülmüştür.

KAMU GÖREVLİLERİNE AÇILAN DAVA YOK: Buna karşılık demir yolunun inançlı bir biçimde işletilmesi için gerekli üstyapı, teknik donanımı sağlama ve kontrol bahislerinde kusurları olduğu bedellendirilen kamu vazifelileri hakkında açılan bir ceza davası bulunmamaktadır.

MAKİNİSTLER ZAMANAŞIMINDAN KURTULDU: Kusur ve sorumlulukları yargı sürecine katılan tüm isimli üniteler tarafından kabul edilen makinistler hakkındaki ceza davası ise zamanaşımı nedeniyle düşmüştür.

CEZA ALAN KİMSE OLMADI: Sonuçta bu derece vahim sonuçları olan bir olayda kusurlu oldukları eksper raporlarıyla tespit edilmesine karşılık cezai sorumluluğuna yargı organlarınca kesin olarak karar verilen kimse bulunmamaktadır.

YETKİLİ MAKAMLARIN YANSISI YETERSİZ: Bu durumda somut olayda yargı sisteminin hayat hakkı ihlallerinin önlenmesindeki caydırıcı rolünü yerine getirdiği söylenemeyeceği üzere olayın ciddiyeti karşısında yetkili makamlar tarafından gösterilen reaksiyonun derecesinin de kâfi olmadığı değerlendirilmiştir.

Açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 17. hususunda teminat altına alınan hayat hakkının yordam boyutunun ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

HÜKÜM: ÖMÜR HAKKI İHLAL EDİLDİ

Anayasa Mahkemesi şu kararı kurdu:

Açıklanan münasebetlerle;

• Yaşam hakkının maddi boyutunun ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

• Yaşam hakkının yol boyutunun ihlal edildiğine ait tezin KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

• Anayasa’nın 17. hususunda teminat altına alınan hayat hakkının maddi boyutunun İHLAL EDİLDİĞİNE,

• Anayasa’nın 17. unsurunda teminat altına alınan ömür hakkının metot boyutunun İHLAL EDİLDİĞİNE,

• Başvuruculara net 90 bin TL manevi tazminatın FARKLI AYRI ÖDENMESİNE,
• Kararın bir örneğinin bilgi edinmesi için Sakarya 2. Ağır Ceza Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,

• Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 26/7/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.

Dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım,  TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman hakkında soruşturma açılmasına müsaade vermedi. Yıllar süren yargılamanın akabinde davanın zamanaşımından düşmesine karar verdi. Karaman daha sonra AKP’den milletvekili yapıldı. 

TCDD İDARESİ 8’DE 4 SORUMLU 

Anayasa Mahkemesi kararında, uzman raporlarına nazaran sorumlulukları bulunanlar açıkça bir sefer daha şöyle ortaya konuldu:

• Raydan çıkan trenin tarife kitapçığında (livre) olay yerinde yapılabilecek sürat 80 km/h olarak yazılıdır. Tren raydan çıktığında suratının 130 km/h olduğu tespit edilmiştir. Münasebetiyle sorumlu makinistler trenin suratını kitapçığa nazaran ayarlamamıştır.

• Trenin raydan çıktığı yer bir dönemeç (kurba) bölümüdür. Olay yerinde, rayların eski ve yıpranmış olduğu, traverslerin taşıma gücünün olması gerekenden az olduğunu gösteren deray izleri görülmüştür. Üstyapının çizgi işletim-proje suratında yerine getirmesi gereken şartname şartlarına tam uyumlu olmadığı, münasebetiyle statik ve dinamik yüklere karşı tam güvenliği sağlamadığı gözlenmiştir. Raydan çıkmanın meydana gelmesinde dönemeç kısmına yüksek süratle girilmesinin yanı sıra bu bölüme ilişkin üstyapının (ray, travers, balast, küçük materyaller, balast altı katmanlar ve makaslar, kruazman vb. üzere üstyapı tesisleri) statik ve dinamik dayanımının yetersizliğinin, bir öteki deyişle fizikî ve muhtemelen geometrik bozukluğunun tesirinin olduğu kanaatine varılmıştır.

• Özellikle Arifiye-Eskişehir ortasında küçük dönemeç yarıçapları nedeniyle suratların sık aralıklarla değiştiği görülmüştür. Bu kadar değişik sürat uygulamaları seyir denetimini zorlaştırıcı tesir yaratarak seyir güvenliğini değerli ölçüde azaltır. Küçük yarıçaplı dönemeçler nedeniyle suratın sadece insan denetimine bırakılması risk yaratacağından makinistlere yardımcı olacak bilgisayar takviyeli otomatik-yarı otomatik denetim sistemleri üzere önlemler alınmalıdır. Sistemin bu cinsten denetim düzenekleri ile donatılmamış olmasının olayın meydana gelmesine tesiri bulunmaktadır.

• Bu tespitlere nazaran kazanın meydana gelmesinde 1. tren makinisti F.K., trenin suratını gerektiği üzere ayarlamayarak seyir denetimi için gerekli dikkat ve ihtimamı göstermemesi nedeniyle 3/8 oranında kusurludur. 2. tren makinisti R.S. ise 1. makinisti sürat konusunda uyarmaması nedeniyle 1/8 oranında kusurludur. Tren şefi K.C.nin ilgili mevzuat uyarınca seyir denetimi ile ilgili misyonu bulunmadığından kusuru olmadığı kanaatine varılmıştır.

• Olay yerindeki üstyapının kâfi bakım ve tamiratının yapılmamış olması ve değişik yarıçaplı dönemeçler nedeniyle ortaya çıkan sık aralıklı sürat değişimini inançlı bir seyir denetimi ile gerçekleyecek sistemlerin bulunmaması kazanın oluşumunda 4/8 oranında tesirlidir.