Babası için yaptı dünya birincisi oldu

Lise  öğrencisi Elifnaz Şentürk, doktor olan babasının aşı muhafazasında yaşadığı  sorunlara çözüm bulmak için geliştirdiği cihazla, “Bilimsel Proje Yarışması”nda  21 ülkeden 400 Lise öğrencisi Elifnaz Şentürk, aile hekimi  olan babasının aşı muhafazasında yaşadığı sorunlara çözüm bulmak için  geliştirdiği “ısıtma ve soğutma sistemlerini bir arada kullanarak sıcaklığı  sabitleyen çoklu odalı cihaz” projesiyle “Bilimsel Proje Yarışması”nda dünya  birincisi oldu.

Brezilya’da ekim ayının son haftasında düzenlenen ve 21 ülkeden 400  civarında çalışmanın katıldığı Mostratec Bilimsel Proje Yarışması’nda, Karşıyaka  Anadolu Lisesinin 11. sınıf öğrencisi Şentürk, “materyal mühendisliği” dalında  dünya birinciliğini Türkiye’ye kazandırdı.

Şentürk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, babasının doktor olduğunu,  bu nedenle mesleği sırasında yaşadığı sorunlara küçük yaştan beri tanıklık  ettiğini belirtti.

Babasından, insan sağlığı için hayati önem taşıyan kan ve kan  ürünleri, aşı, ilaç, serum ile nakil için alınan organların muhafaza edildiği  yerlerin sıcaklığının doğru ayarlanması gerektiğini, aksi takdirde kullanılmaz  hale gelebildiklerini öğrendiğini aktaran Şentürk, bu nedenle babasının aşıların  bulunduğu dolaplardaki sıcaklık değişimi nedeniyle zaman zaman geceleri iş yerine  gittiğini, bazen il dışında olmasına rağmen tatilini yarıda keserek aşıları  kurtarmak için dönmek zorunda kaldığını anlattı.

Şentürk, sağlık sektöründe kullanılan cihazların sıcaklığı sabit tutma  gibi bir özelliğinin bulunmamasından yakınan babasına çözüm sunmak için yola  çıktığını, aklındaki proje için ısıtma ve soğutma sisteminde çalışan ustalar ve  bilgisayar yazılımcılarından destek aldığını ifade ederek, “Hastanelerde, kan  merkezlerinde, eczanelerde kullanılan buzdolaplarında sadece soğutma sistemi  olduğundan sıcaklık sabit tutulamıyor. Dolayısıyla belli bir ısıdan sonra soğutma  sistemi duruyor. Sistemin tekrar çalışmaya başlaması için gereken sürede  ortamdaki sıcaklık düştüğünden, 10 dereceye kadar farklılık gösterebiliyor. Bu  durum hassas sıcaklık gerektiren, farklı ısı değerlerinde kullanılmaz hale  gelebilen başta nakil için bekletilen organlar olmak üzere, kan, kan ürünleri,  aşı, ilaç ve serumları kullanılmaz hale getirebiliyor.” diye konuştu.

Bu durumların sağlık çalışanlarının motivasyonunu da olumsuz  etkilediğini aktaran Şentürk, “Mevcut sistemde organ, taşınırken özel  solüsyonuyla birlikte nakil kabına konuluyor, buz ve buz aküleri ile soğutuluyor.  Her organ farklı sıcaklık değerine ihtiyaç duyuyor. Mesela kornea 2 ila 4, böbrek  sıfırın altında 3 ila 0 ancak nakil kabında bu kesin sıcaklık değerlerini  sağlayacak bir cihaz yok. Bunun dezavantajı var, sıfırın altında 3 derece altında  taşınan böbrekte damarlar büzüştüğü için artık nakile uygunluğu kayboluyor. Bir  organ kaybedildiği zaman bir hastanın hayatı riske giriyor. Aşılar, serumlar, kan  ve kan ürünleri için de geçerli bu. Mali kayıplara, zaman kaybına  sebep oluyor.  Sağlık personelinde moral kaybına yol açıyor.” ifadelerini kullandı.

 AYNI CİHAZDA FARKLI SICAKLIK

Şentürk, yaklaşık 10 ay süren çalışmayla, amacına uygun bir prototip  cihazı 4 bin 116 lira maliyetle tamamladığını belirtti.

Cihazında ısıtma ve soğutmanın aynı anda kullanılmasıyla ısının  sabitlendiğini anlatan Şentürk, şu bilgileri verdi:

“İki amacı var cihazın. Isıtma ve soğutmayı dönüşümlü kullanarak  sıcaklığı sabitlemek. Bu sayede kan ve ürünleri, organlar, aşı ve serumların  korunması. Mesela 4 derecelik bir sıcaklık hedeflediğinde cihaz, sıcaklık 5  dereceye ulaşana kadar ısıtma sistemini çalıştırıyor. 5 derecede ısıtma kendini  kesiyor, soğutma devreye gidiyor. 3 dereceye kadar soğutma çalışıyor. 3’e gelince  tekrar ısıtma aktifleşiyor. 3 ila 5 arasında, 4 küsurlu bir değerle ısı  sabitlenmiş oluyor. Oysa mevcut sistemlerde ısı farkı 10 dereceye çıkıyor.

İkinci amaç da aynı cihaz üzerindeki bölmelerde farklı sıcaklık  değerlerini sabitleyebilmek. Bu nedenle de prototipte 3 bölme oluşturdum.  Bunların her birine farklı sıcaklık veren bir sistem kurdum. Her biri için ayrı  yapılan kontrol panelinde istediğiniz sıcaklık değerini belirliyorsunuz. Tek  ısıtma ve soğutma sistemi, farklı yazılımları sayesinde 3 bölmeye de farklı  sıcaklık verilmesini sağlıyor. Bu bölmelerden birini soğuturken diğerini  ısıtabiliyoruz. Cihazın bir bölümünde sıfırın altında 18 derece gerektiren bir  maddeyi koruyabilir, aynı anda yandaki bölümde 4, diğer bölümünde ise 24  derecelik bir ortam oluşturabilirsiniz. Geliştirdiğim cihaz, hem ortam  sıcaklığını sabitliyor, hem de üzerindeki farklı bölmeleri ayrı sıcaklık  değerlerinde tutabiliyor.”

AKÜYLE DE ÇALIŞIYOR

Cihazı tasarlarken organ naklinde kullanılmasına imkan vermesini de  istediğini ifade eden Şentürk, bunun için cihazın hem 220 volt ile hem de  araçlardaki 12 voltluk akülerle çalışabildiğini söyledi.

Şentürk, cihaz için patent başvurusunda bulunacağını sözlerine ekledi.

milliyet