Başkanlık sisteminde emeğin hissesinde büyük düşüş
TÜİK Bağımsız Yıllık Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH), 2022 datalarını açıkladı. Emeğin ulusal gelirden aldığı hissede gerçekleşen düşüş Bağımsız GSYH bilgilerine de yansıdı.
Dönemsel GSYH iddialarından bağımsız olarak hesaplanan bağımsız yıllık gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), zincirlenmiş hacim endeksiyle 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 5,5 arttı.
Ancak emeğin bu büyümeden aldığı hisse son 5 yılda olduğu üzere 2022’de de azalmaya devam etti.
İşgücüne yapılan ödemelerin cari gayrisafi katma paha içindeki hissesi incelendiğinde emeğin ve sermayenin aldığı hissede dramatik değişiklik gözlendi.
EMEK HİSSESİNDE DÜŞÜŞ
İşgücüne yapılan ödemelerin hissesi 2018 yılında yüzde 33,5 iken bu oran 2022 yılında yüzde 26,3 oldu. Böylelikle başkanlık rejiminden bu yana işgücü ödemeleri hissesi 7,2 puan geriledi. Emeğin ulusal gelirden aldığı hisse 2021 yılında yüzde 30 iken bu oran 2022 yılında yüzde 26,3’e geriledi.
İşgücüne yapılan ödemelerin hissesindeki yıllık gerileme ise 2022’de 3,7 puan oldu. Bilgiler incelendiğinde emeğin ulusal gelirden aldığı hisse 2018’de yüzde 33,5, 2019’da yüzde 34,7, 2020’de yüzde 32,9, 2021’de yüzde 30 oldu.
SERMAYE HİSSESİ ARTTI
Öte yandan sermayenin ulusal gelirden aldığı hisse olan ‘net işletme artığı/karma gelirin payı’ ise 2021 yılında yüzde 52,3 iken 2022 yılında yüzde 53,7’e yükseldi. Bu hisse 2018’de yüzde 19,5, 2019’da yüzde 47,4, 2020’de yüzde 49,3, 2021’de yüzde 50,3 olmuştu.
2018 kur krizinin akabinde emeğin hissesi 2019’da tekrar yükselse de 2020’de corona virüsü pandemisi ile başlayan bölüşüm şoku 2021’de yaşanan kur krizi ile hızlandı. Bu eğilim 2022’de de sürdü.
EMEK VE SERMAYENİN HİSSESİ NASIL HESAPLANIYOR?
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) hesabı yapılırken üretim sonucunda elde edilen gelirin 3 değerli bileşene dağılımı hesaplanıyor. Bunlar toplam işgücü ödemeleri, sabit sermaye tüketimi ve net işletme artığı.
Milli gelirden fiyatlı bölümlerin ve sermaye sahiplerinin aldığı hisse ise işgücü ödemeleri ve net işletme artığında görülüyor. İşgücü ödemeleri, emekçilerin elde ettiği gelire nazaran hesaplanırken net işletme artığı ise şirkete yani sermayedara kalan kısmı tanımlıyor.
