Besin fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 100’ü aştı

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge ünitesi KAMU-AR, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden sistemli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel besin hususundan oluşan bir sepeti temel alarak hazırladığı besin fiyatları endeksinin Aralık 2023 sonuçlarını açıkladı.

“Halkın Enflasyonu” isimli araştırmada dünya genelinde düşmeye devam eden besin fiyatlarının Türkiye’de 43 aydır aralıksız arttığına dikkat çekildi.

Araştırma sonuçlarına nazaran aralık ayında besin fiyatları bir evvelki aya nazaran yüzde 6,2 oranında arttı. Besin fiyatlarındaki yıllık artış ise 2023 yılı sonunda yüzde 100,2 olarak gerçekleşti.

Araştırmada, TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere nazaran en varlıklı yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 16,6’sını, en fakir yüzde 20’lik kesim ise yüzde 35,8’ini besin için yaptığı hasebiyle da besin fiyatlarında Türkiye’de son 43 aydır yaşanan kesintisiz artıştan en fazla sabit gelirli ve fakir kısımları olumsuz etkilendiği belirtildi.

AÇLIK VE YOKSULLUK RİSKİ ARTIYOR

Eylül 2021’den bu yana besin fiyatlarının yüzde 670 oranında arttığı belirtilen araştırmada şu sözlere yer verildi:

“Yanlış ekonomik siyasetlerin besin fiyatlarında tetiklediği artış, ülkedeki açlık ve yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. İktidarın, lakin seçimden sonra zımnen “akıl dışı” ilan ettiği iktisat siyasetlerinin faturasını fakirler, yalnızca besinde değil başka harcamalarında da yüksek enflasyon yoluyla ödemeye devam ediyor.

Türkiye’nin, bu yanlış siyasetlerle yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana besin fiyatları yüzde 670 oranında arttı. Başka bir sözle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir besin sepeti için vatandaşlar bu yıl aralık ayında 670 lira ödemek zorunda kaldılar.

2022 yılında yüzde 179,3’e kadar yükselen besin fiyatlarındaki yıllık artış bu yıl haziran ayına kadar baz tesiriyle, öbür bir tabirle bir evvelki yılın tıpkı aylarında besin fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın tıpkı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Fakat bu yıl temmuz ayından başlayarak aylık artışlar tekrar evvelki yılın tıpkı ayındaki artış oranının üzerinde seyretmeye ve münasebetiyle da yıllık enflasyon tekrar yükselmeye başladı.

Haziranda yüzde 80,5’e indikten sonra temmuzda yüzde 92,2’ye çıkan besindeki yıllık enflasyon, ağustosta tekrar yüzde 100’ün üzerine yükselmişti. Eylülde yüzde 107,1’e ekimde yüzde 108,2’ye çıktı. Kasımda yüzde 104,1’le, aralıkta da yüzde 100,2 ile üç haneli oranlarda kalmaya devam etti.”

GIDA FİYATLARI 6 AYDA YÜZDE 50,5 ARTTI

Aralıkta, meyve dışındaki tüm harcama kümelerinde fiyatlar bir evvelki aya nazaran arttı. Ekmek, pirinç, un bulgur kümesi ile et-balık, süt ve süt eserleri, yağ, zerzevat, bakliyat üzere besin unsurlarında evvelki aya nazaran değerli artışlar yaşandı.

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları aralıkta bir evvelki aya nazaran ortalama yüzde 4,4 oranında artarken, et ve balık kümesi fiyatlarında yüzde 3.7 oranında artış kaydedildi.

Et ve balık fiyatlarında 2023 yılının tümünde yana yaşanan artış yüzde 129,8 oldu. Aralıkta evvelki aya nazaran süt ve süt eserleri ile yumurta kümesi harcamaları yüzde 3,2 oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 2,9 olarak gerçekleşti.

Meyve fiyatlarının yüzde 1,1 oranında gerilediği aralıkta zerzevat fiyatlarında, bir evvelki aya nazaran ortalama yüzde 29,8 oranında artış yaşandı.

Aralıkta bakliyat fiyatları yüzde 3,4, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve gibisi işlenmiş besin unsurlarından oluşan öbür besin fiyatları ise yüzde 2,4 arttı.

Vatandaşlar mevcut besin tüketim alışkanlıklarına nazaran seçilen 64 besin unsurundan oluşturulan besin sepetini satın alabilmek için aralıkta, bir evvelki aya nazaran yüzde 6,2 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.

Gıda fiyatları son altı ayda toplam yüzde 50,5 oranında artış kaydetti.

GIDA FİYATLARINDA YILLIK DEĞİŞİMLER

Bu yıl aralıkta geçen yılın birebir ayına nazaran ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 55,4, et-balık fiyatlarında 129,8, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 55,5 oranında artış oldu.

Bir yıl öncesine nazaran yağ fiyatları yüzde 77,7 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 104,9, zerzevat fiyatları ise yüzde 212,7 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 59,4, başka besin fiyatları ise yüzde 78,1 oranında zamlandı.

Döviz kuru ve tarım eseri üretici fiyatlarındaki artışlar besin fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.

12 aylık ortalama fiyatlar temel alınarak yapılan hesaplamaya nazaran ise 2023 yılındaki ortalama besin fiyatları 2022 yılındaki ortalamalara nazaran yüzde 103,5 oranında artış gösterdi.