Beyaz et üretimindeki sert düşüşün altından seçim telaşı çıktı
Vatandaş, fiyatların geldiği düzey nedeniyle kırmızı etten sonra beyaz eti de yiyemez hale gelirken üretici ise önünü göremediği için üretim kapasitelerinde daralmaya gitti.
Hayvancılık dalında yaşanan kriz süt ve süt eserleri üretimini düşürmeye, perakende fiyatları artırmaya devam ederken üretimde daha sert bir düşüş kanatlı hayvan eti tarafında yaşandı.
TÜİK’in bugün açıkladığı bilgilere nazaran, haziran ayında tavuk eti üretimi aylık bazda yüzde 16,1, yıllık bazda ise yüzde 19,7 azalarak 176 bin 179 tonun altına geriledi ve son 4 ayın en sert düşününü kaydetti.
Geçen yaz kilosu 40-50 TL’den satılan kanat bu yaz 130-140 TL’den satılıyor.
Kesilen tavuk sayısı haziranda aylık bazda yüzde 16,5 azalırken yıllık bazdaki düşüş yüzde 22,2’yi buldu.
Hindi eti üretimi ise aylık yüzde 25,8, yıllık yüzde 30,2 azaldı.
Türkiye Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri Birliği’nden aldığımız bilgilere nazaran, bu düşüşte üretim maliyetlerindeki artışın yanı sıra, hem zamlanan fiyatlar hem de turizmcinin istenen dolulukları yakalayamaması nedeniyle tüketim tarafındaki düşüş tesirli oldu.
Sektör temsilcilerine nazaran bir başka öne çıkan neden ise, seçim öncesi yeni hükümet ve iktisat siyasetlerine ait belirsizliğin hem üreticiler hem de ihracatçıda yarattığı kaygı…
‘SEÇİM MEÇHULLÜĞÜ ÜRETİM KAPASİTESİNİ DARALTTI’
Turgutlu Ahmetli Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri Birliği Lideri Mazlum Öztürk, ülke genelindeki entegre tesislerin seçimlerin yarattığı belirsizliğin tesiriyle önünü göremediğine, mart ayından itibaren de üretim kapasitelerinde daralmaya gitmeye başladıklarını söyledi.
Öztürk, “Üretimdeki daralma nisan ayında barizleşti. TÜİK’in bugün açıkladığı haziran ayı üretim bilgileri, mayıs ayında kapasite kullanım oranındaki azalmayı ortaya koyuyor” dedi.
Öztürk’ün işaret ettiği nisan ayına TÜİK’in üretim verisi üzerinden bakıldığında da, tavuk eti üretiminin nisanda yıllık bazda yüzde 9,4 ve kesilen tavuk sayısının yüzde 12,7 azaldığı görülüyor.
Öztürk, bunun yanı sıra tekrar seçimlerin tüm dallar üzerinde yarattığı belirsizlik nedeniyle Türkiye’nin ihracatçı olduğu pazarlarda da korkular oluştuğuna işaret ederek şöyle devam etti:
“Bizden mal alanlar taleplerini azaltınca ihracat geriledi. Bu da kapasitedeki daralmayı destekleyen bir öbür nokta oldu.”
İhracattaki bu gelişmede ayrıyeten, Ticaret Bakanlığı’nın mayıs ayı başında kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatlarını “ihracı kayda bağlı mallar listesine” eklemesinin de tesirli olduğu belirtildi.
VATANDAŞ VE TURİZM TARAFINDAKİ TÜKETİM DÜŞÜŞÜ DE ETKİLEDİ
Türkiye Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri Birliği’nden bir yetkili, beyaz et üretimi için gerekli girdilerin neredeyse tamamının ithal olduğunu, artan döviz kuru nedeniyle maliyetlerin katlanmasının da üretimdeki düşüşte tesirli olduğunu söyledi.
Bir başka kıymetli nedenin ise tüketimdeki daralma olduğunu kaydeden yetkili, “Aileler kasaptan ya da marketten tavuk alamaz oldu. Bütün tavuk fiyatları bir senede 30 liradan 70 liraya çıktı. Kanat üzere birtakım eserlerdeki fiyat artışı yüzde 200’ü de buldu” değerlendirmesinde bulundu ve şöyle devam etti:
“Turizmde de aslında dilek edilen doluluklara ulaşılamadı. Otellere giriş çıkış yapanlar dışarıda yemek yemese de otel içindeki açık büfelerde satılanlara talep gösterirdi, burada da daralma olunca tüketimdeki düşüş derinleşti.”
ZAMLI FİYATLAR SATIŞLARI YÜZDE 55 DÜŞÜRMÜŞTÜ
Geçen hafta sozcu.com.tr’ye konuşan Türkiye Kasaplar Besiciler Et ve Et Eserleri Federasyon Lideri Osman Yardımcı, artan et tavuk fiyatlarının tesiriyle bu yaz mangallık eser fiyatlarının bir evvelki yaz devrine kıyasla yüzde 200’ün üzerinde zamlandığını, satışların da en az yüzde 30-40 oranında azaldığını söylemişti.
İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Lideri Aydın Tüfekçi ise, İstanbul’daki satışlarda düşüş oranı yüzde 55’e ulaştığını tabir etmişti.
ÜRETİCİ FİRMA SAYISI DA BARİZ HALDE DÜŞTÜ
Öte yandan, 2019’da artan konkordato dalgası kanatlı bölümünü de vurmuş; ülke genelinde 18 entegre tesiste üretim yaptıran dev firmalar bir bir konkordato ilan etmeye başlamıştı.
Sadece 2018 Kasım’da Sakarya-Kocaeli Bölgesi’ndeki 1465 üretici firmanın 470’i; Ege Bölgesi’ndeki 3 bin firmanın da 400’ü artan maliyetlere dayanamayıp üretimini sonlandırmıştı.
Gelinen noktada, üretimden çekilen firmalarla birlikte entegre tesis sayısının 18’den 15’e; üretici firma sayısının da 17 bin düzeyinden 12 bine indiği belirtiliyor.
