Bireysel emeklilik sistemi katılımcısının yüzünü güldürüyor

Noyan DOĞAN

Bu yılın ilk yarısında bireysel emeklilik katılımcısının yüzü güldü. Emeklilik fonları ortalama yüzde 8’e yakın getiri sağlarken, hisse senedi ve kamu borçlanma fonlarının getiri performansı yüzde 10’lara yaklaştı. Birikimlerini kıymetli madenlerde değerlendirenler ise devlet katkısı da eklendiğinde rekor getiri elde etti.

HEP söyledik, bireysel emeklilik, uzun vadeli bir sistemdir. Bugün girilip, yarın çıkılmaz; çıkılırsa, kimseye faydası olmaz, zararı olur. Piyasa şartlarından dolayı seçtiğiniz fona göre belki bu sene emeklilik fonlarının getirisi düşük olabilir, hatta birikimler eriyebilir de ama gelecek sene ya da bir sonraki sene getiri artar; uzun vadede ise emeklilik fonları kaybettirmez, birikimler erimez. Dedik mi, dedik. Biz bunları söyledikçe kimileri, ‘bireysel emekliliğin hiçbir getirisi yok, birikimler eriyor’ dedi. ‘Bir sene sonra çıktım, yatırdığımı bile geri alamadım’ diye şikayet etti. ‘Paramı, faize yatırsam daha fazla getiri sağlardım’ diye, emeklilik fonlarını faizle, dolarla mukayese etti.

Doğru, 2015’te; siyasi belirsizlik, finans piyasalarındaki dalgalanma, borsada yaşanan kayıplar nedeniyle emeklilik fonları performans gösteremedi. Devlet tahvili, hazine bonosu gibi getirisi düşük yatırım enstrümanlarının yanı sıra hisse senedini seçenlerin bile birikimleri enflasyon karşısında eridi ve fonlar, yüzde 7’ye varan oranlarda değer kaybetti.

KIYMETLİ MADEN GETİRİSİ
Bu sene ise durum çok farklı. İlk 6 ayda, emeklilik fonları, ‘yok böyle getiri’ dedirtecek kadar yüksek performans gösterdi. Bu yılın Ocak-Haziran döneminde, birikimlerini devlet tahvili, hazine bonosunda değerlendirenler; enflasyonla mukayese edildiğinde reel yüzde 5’in üzerinde getiri sağladı. Standart fonları bile seçenler, birikimlerini yüzde 4’ün üzerinde artırdı. Hisse senedine yatırım yapanlar, yılın ilk yarısında yüzde 6 getiri sağladı. Ancak ilk yarıda en çok, tasarruflarını altın gibi kıymetli maden fonlarında değerlendirenlerin yüzü güldü; yüzde 16’ya yakın getiri artışı yaşandı.
Sadece kişilerin birikimleri değil, fon yönetim şirketleri, bu yıl devlet katkısında bile yüksek performans gösterdi. Hatırlayacaksınız, geçtiğimiz dönemlerde Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, bireysel emeklilik sisteminde, varlık yönetim şirketlerinin performansının zayıf olduğunu belirterek, “Birçok kurum devlet katkısını bile buharlaştırıyor” diyerek, eleştirmişti. Bu yılın ilk yarısında devlet katkısının getirisi yüzde 10’a yaklaşırken, enflasyon ile mukayese edildiğinde reel getiri yüzde 6’ya yakın oldu.

 FAİZ, ENFLASYONA YENİLDİ
Hani, ‘birikimimi faize, dolara yatırsam emeklilik fonlarından daha çok getiri sağlarım’ deniyor ya; peki, bu yılın ilk yarısında diğer yatırım enstrümanlarının durumu ne oldu? Mevduat faizi, enflasyon karşısında yüzde 1.10, dolar ise yine enflasyon karşısında yüzde 3.61 kaybettirdi. Yani, sene başında faize bin lira yatırdığınızda, Haziran sonunda o bin liranız eridi, 989 liraya geriledi.

Gelelim, emeklilik fonlarının, bireysel emeklilik sisteminin başladığı 2003 yılından bu yana performansına. Daha açık bir anlatımla, 13 yıldır sistemde olan kişilerin, birikimlerinin getirisinin ne olduğuna. 13 yılda sistem ortalama, yüzde 155 getiri sağladı. Bu ortalama getiri. Eğer, 13 yıl önce, hisse senedi ağırlıklı fonu tercih ettiyseniz; bugün, enflasyondan arındırılmış getiriniz, yüzde 284’e yakın olacaktı. Yani, 13 yıl önce BES’e, bin lira yatıran bir katılımcı, hisse senedini seçtiğinde o bin lirası bugün, 3.840 lira olacaktı. Aynı şekilde devlet tahvili, hazine bonosu içeren kamuborçlanma fonlarını tercih edenler bile 13 yılda, birikimlerini yüzde 200’e yakın artırdı.

Tüm bu rakamlar da emeklilik fonlarının uzun vadede ciddi getiri sağladığını, sistemde uzun süre kalanların birikimlerinin erimesinin mümkün olmadığını gösteriyor.

İLK 6 AYDA 1000 LİRANIZ NASIL 1439 LİRA OLDU

2016’nın başında bireysel emeklilik sistemine 1000 lira yatırdınız ve birikimlerinizin değerlenmesi için de standart fon seçtiniz. Haziran sonunda standart fonlar yüzde 7,82 getiri sağladı. Enflasyondan arındırdığınızda ise fonun getirisi, yüzde 4.19 oldu. Bin liranız 6. ayın sonunda 1.049 liraya çıktı. Devlet de bu süre içinde sizin için 250 lira katkı yaptı. Fonlarda değerlenen devlet katkısının getirisi de yüzde 5.99 oldu ve devletin sizin için yaptığı 250 liralık katkı, getirisi ile birlikte 264.9 liraya çıktı. 1.049 lira sizin birikiminiz, 264.9 lira da devlet katkısındaki birikiminiz olmak üzere 6. ayın sonunda BES’teki toplam birikiminiz 1.314 lira oldu. Aynı dönemde birikiminiz için altın gibi kıymetli maden fonlarını seçseydiniz, bin liranız, enflasyondan arındırılmış olarak 1.174 lira olacaktı. Bunun üzerine bir de getirisi ile birlikte 264.9 liralık devlet katkısını eklediğinizde bin liranız, 1.439 liraya çıkacaktı.

12 YILDA TÜFE’NİN İKİ KATI GETİRİ

LUDENS Finansal Hizmetler’in Nisan 2016 itibarı ile hazırladığı Emeklilik Fonları Performans Raporu’na göre, emeklilik fonları son 2 yılda TÜFE’nin 4 puan üzerinde getiri sağlarken, son 5 yılda ise TÜFE ile hemen hemen aynı miktarda getiri sağladı. 12 yıllık dönemde ise TÜFE’nin yaklaşık 2 kat üzerinde getiri elde edildi. BES, uzun vadeli birikimleri esas alan bir sistem olması nedeniyle raporda, analiz dönemleri 2-5 ve 12 yıl olarak değerlendirildi. Emeklilik fonlarının performansları alternatif yatırım araçları ile karşılaştırıldığında, 2 yıllık ve 12 yıllık dönemde, fon getirilerinin mevduat faizinin üzerinde olduğu görülüyor. Son 5 yılda ise fon getirileri mevduat faizi getirisine eşit. Fonlar son 2 ve 5 yıllık dönemde BIST 100 endeksinin de üzerinde getiri sağladı.