Borsada seçim tahterevallisi

Borsa İstanbul’da son 3 aydır süren ralli sonrası başta bankacılık olmak üzere son 2 gündür bankaların taban olması veya devre kesilmesi, ekonomi gündeminin yeni manşeti oldu. Bankacılık endeksinde günün ilk yarısındaki kayıp yüzde 10’a yaklaşırken, Garanti, Akbank, Yapı Kredi ve Vakıfbank taban oldu. Açılışta BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre yüzde 4 değer kaybıyla 3.277,43 puana kadar geriledi. Birçok ekonomist, borsadaki bu hareketlerin normal olmadığına dikkat çekerek, küçük yatırımcıları dikkatli olmaları konusunda uyarıyor. Çoğunun birleştiği nokta ise borsadaki hareketleri iktidara yakın büyük grupların yönlendirdiği.

Nebati 23 Ağustos’ta sinyali verdi

Finansal piyasalar uzmanı İris Cibre, borsadaki anormal hareketlerin Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin 23 Ağustos’ta “Döviz kuru ve diğer emtialarda dengeli bir seyir var. Getirisi enflasyonun altında. Vatandaşlara şu an en çok getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı çok açık” diyerek vatandaşlara borsada yatırımı önermesiyle birlikte başladığına dikkat çekerek, şunları söyledi:

‘Hareketlerin tamamı manipülatif’

“25 Ağustos’tan itibaren bankacılık endeksi tavan yapmaya başladı. Belli gruplar bankacılık hisselerine girdi. Ben bunu seçime gidiş öncesinde ekonominin çok iyi durumda olduğu algısı yaratmak için borsanın kullanılması olarak yorumluyorum. Son 2 aydır borsa temel teknik datalarla açıklanmayacak bir hareket gerçekleşiyor. 3 haftada borsaya 750 milyon dolar para girdi ama bu yabancılardan kaynaklanan bir durum değil çünkü bu miktarda bir para bankacılık endeksini bu seviyeye taşıyamaz. Gerçek yabancı gelse yükseliş sindire sindire olurdu. Şu anda hareketlerin tamamı manipülatif.”

Cibre, borsadaki 2.5 milyon yatırımcının çoğunun küçük yatırımcı olduğunu, sadece yüzde 5’inin 100 bin liranın üzerinde parası bulunduğunu belirterek, “Borsanın çok yükseliyor olması halkın AKP’ye oy vereceği anlamına gelmez ki. Borsada kalma süresi 18 gün şu anda. Halk geçim derdinde. Borsa yüzde 200 yükselse de küçük yatırımcının geçinmesini sağlayamaz ki. Küçük yatırımcının gözünü korkutacak hareketler bunlar” dedi. Bu tür hareketlerin hızla düşen hisselerin yeniden yükselmeyeceği anlamına gelmeyeceğini de vurgulayan Cibre, “Bankalar tavan olduktan sonra taban oldu çünkü bu hareketlere belli gruplar sebep oluyor. Bu yüzden yarın neye karar verip nasıl hareket edeceklerini bilemeyiz çünkü herhangi bir analize dayalı hareketler değil” diye konuştu.

‘SPK önlem almalı’

Borsadaki hareketlerin nedeninin ekonomi yönetiminin desteklediği gruplar olduğuna dikkat çeken Cibre, “Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) bu tür aşırı oynaklıklarda genelde brüt takas uygular, şimdilik 2 banka hissesi dışında önlem almadı” dedi.

‘Bu resmen halkı tokatlamak, yargı konusu olmalı’

Borsadaki oynaklığı eleştiren ekonomistlerin görüşleri de şu şekilde:
Erol Taşdelen: Borsada özellikle banka hisselerinde son bir ayda yapılan işlemler yargı konusu olacak nitelikte. Millete gel gel yapıp, dün itibarıyla hisseleri boşaltan banka ana hissedarlar ve iştirak işlemleri incelenmeli. Piyasanın ne kadar canlı olduğunu göstermek için bizzat Maliye Bakanı tarafında da borsanın ne kadar kârlı olduğu tweet’ler ile desteklendi. Kamu fonlarının da içinde bulunduğu gruplar özellikle bankalar başta olmak üzere borsada ciddi artışlar sağladı. Bunun genele yayılması amaçlandı. Burada kur korumalı mevduatlardan (KKM) dönecek paraların borsaya yönelmesi de amaçlanabilir. Zira KKM artış hızı düştü. Kılıçdaroğlu’nun “Faiz dışında KKM’lere ödeme yapmayacağım” çıkışı da yatırımcıları ürküttü. 2 günde Garanti, Akbank, Yapı Kredi Bankası yüzde 20 değer kaybetti borsa çok iyi olacak diye açıklama yapanlar ortada yok. Üstelik bu bankalardan bazılarında ilk satışı yapanlar banka ana hissedarları ve iştirakleri oldu… Bu resmen halkı tokatlamaktır!
Cüneyt Akman: Belirli bir grup saraydaki belirli kişilere bunu telkin ettiler. Buradan büyük kazanç elde ediyorlar. Küçük yatırımcıların üstünden elde ediliyor.

‘Üçkağıtların en büyüğü’

Güldem Atabay: Böylesini bu ülke ilk defa görüyor. Borsada geçmişten bildiğiniz bütün skandalların, frontlamaların, kumpasların aklınıza gelebilecek üçkağıtların en büyüğü. Organize işler şeklinde.

‘Aldatıcı bir kazanıyorum yanılsaması var’

İktisatçı ve Altınbaş Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu da Borsa İstanbul’daki inişlerin ve çıkışların nedenini Twitter hesabından 10 maddede şöyle açıkladı:
1. Yüksek enflasyon ortamında genelde şirketlerin piyasa değerlerinin enflasyona paralel artması beklenir. Nominal endeks yükselişi de aldatıcı bir “Ne güzel kazanıyorum!” yanılsaması yaratır.
2. Türkiye’de diğer yatırım araçlarının getirisinin düşüklüğü, örneğin devlet iç borçlanma senedi (DİBS) faizlerinin yüzde 11 civarında seyretmesi, mevduat faizlerinin eksi reel faizi, dövizin göreceli istikrar kazanması borsayı cazip kıldı. Bir kez yükseliş başlayınca ivme hızlandı.
3. Bankacılık sektörünün özellikle de bu enflasyon ortamında Merkez Bankası’nın yüzde 13 faizle ucuza fonlamasının etkisiyle kârları çok kabardı. Bu da sektöre yönelişi hızlandırdı.
4. Hükümet yetkilileri başta Erdoğan ve Nebati borsanın yükselişiyle övünmeye başladılar. Temmuz net hata noksan kalemindeki kaynağı belirsiz 5.5 milyar doların bir kısmının planlı şekilde borsaya girdiği tahmin edilebilir. Varlık Fonu’nun devrede olması da muhtemel.
5. Sıcak paranın ülkeden hızla çıkışı, gerek borsada gerekse DİBS’te yabancı payının iyice düşmesinin ardından bir miktar giriş oldu. Son 1 aydır 800 milyon dolar bir yabancı alımından söz ediliyor. 2 Eylül haftasında ise net alımlar 97 milyon dolardı.
6. VİOP’ta açığa satanları sıkıştırma harekatı gerçekleşti. Bu yatırımcıların pozisyon kapamak için zorunlu alıma geçmeleri de endekste bir moment yarattı.
7. Kaldıraçlı işlemlerde borsa yükseldikçe teminatların artışı nedeniyle yeni alım olanakları doğar. Bir kez düşüş başlayınca da zembereğin boşalması gibi teminat çağrısı nedeniyle panik satışları tetiklenir.
8. Amatör yatırımcılar genellikle fiyatlar şiştikten sonra, “Geri kalmayayım” dürtüsüyle vagona geç atlar. Bu noktada kaşarlanmış yatırımcılar treni usulce terk ederler.
9. Bugün ABD enflasyonunun beklenenden yüksek gelmesi hızlı faiz artışlarının süreceği beklentisini güçlendirdi. Bu da doların değerlenmesini, bu haberi sevmeyen Wall Street’in düşüşünü getirdi. Küresel bir satış dalgası yayıldı.
10. Kısa sürede çok hızlı yükselen, satış için bir bahane arayan Borsa İstanbul da sert çakıldı. Burada kesinlikle al-sat şeklinde bir yatırım tavsiyesi de yok. Geleceğe yönelik iner-çıkar tahmini de yapılmıyor.