Bütçe Komisyonu’nda domates tartışması: Muhalefete hazırlanıyorlar

Ticaret Bakanı Mehmet Muş, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun da dikkat çektiği uyuşturucu kaçakçılığına ilişkin verileri paylaştı. Muş, “Gürbulak Gümrük Kapısı’nda, biri 1 ton 18 kilo, diğeri 622 kilo olmak üzere ile tüm zamanların en yüksek miktarlı sıvı metamfetamin yakalamalarını gerçekleştirdik… Yürütülen operasyonlar neticesinde, 13,4 ton uyuşturucu, 31,9 ton uyuşturucu yapımında kullanılan kimyasal, 9 bin 410 ton akaryakıt, 2,4 milyon paket sigara, 21 milyon adet sigara kağıdı ve filtresi, 3,1 milyon adet elektronik sigara, 8 bin 237 ton gıda ve yaklaşık 26 bin adet tarihi eser ele geçirdik” dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bugün Ticaret Bakanlığı, Helal Akreditasyon Kurumu ve Rekabet Kurumu’nun bütçeleri görüşülüyor.

AKP Ağrı Milletvekili Ekrem Çelebi, Ağrı’daki seralarda yetiştirilen domatesleri kasalarla komisyona getirdi. CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Çelebi’ye, “Millet alamıyor, siz alıyorsunuz. Göstermeye mi getirdiniz” diye sordu. CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin ise “Muhalefete hazırlanıyorlar” dedi. AKP’li Çelebi de “Rüyanızda görürsünüz” diye yanıt verdi ve vekiller arasında gülüşme yaşandı.

Ticaret Bakanı Mehmet Muş, bütçe görüşmelerinin yapıldığı TBMM Tören Salonu’nda geldiğinde milletvekillerini selamladı.

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Ankara Milletvekili Bülent Kuşoğlu, Sayıştay raporlarındaki hususların tam anlamıyla tartışılması gerektiğini vurguladı ve “Sayıştay raporları önemli, bunları yazıldıktan sonra tartışmaya çalışıyoruz. Ondan sonra bunların akıbetini bilmiyorsak millet iradesine ve Meclis iradesine de vurulmuş darbedir” dedi.

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan da bakanlara ve milletvekillerine verilen sürelerin eşit olmadığını ve bakanların uzun süre kendilerini anlattığını kaydederek, “Milletin vekilinin sözünün havada kalması doğru değil. Soruların havada kalması doğru değil” diyerek bakanların milletvekillerinin sorularına yanıt vermediğini söyledi. Paylan, milletvekillerinin konuşmaları sırasında sorularını tarayacak bir ekip kurulmasını isteyerek, “Sayın Bakan, milletin vekilinin sorularına cevap verme imkanı sunuyorum size” diye konuştu.

Daha sonra Mehmet Muş, bakanlık bütçesinin sunumunu yaptı. Muş, şunları söyledi:

“IMF, son açıklamasında, 2021 yılında yüzde 6 oranında büyüyen dünya ekonomisinin 2022 yılında yüzde 3,2, 2023 yılında ise yüzde 2,7 oranında büyümesini öngörmektedir. Küresel ticarette de benzer beklentiler öngörülmekte olup Dünya Ticaret Örgütü, 2021 yılında gerçekleşen yüzde 9,7’lik küresel mal ticareti hacmi büyümesinin, 2022 yılında yüzde 3,5’e ve 2023 yılında ise yüzde 1’e gerileyeceğini tahmin etmektedir. Emtia fiyatlarındaki yükseliş başta olmak üzere, pandemi sonrası küresel arzın hızlı artan talebe karşılık verememesi, tedarik zincirindeki bozulmalar ve lojistik sorunları gibi nedenler, tüm dünyada yüksek enflasyonu beraberinde getirmiştir.

Dünya Bankası verilerine göre 2022 Ocak-Ekim döneminde, pandemi öncesine kıyasla enerji emtia fiyatları endeksi yüzde 97, enerji dışı emtia fiyatları endeksi yüzde 50, tarım emtia fiyatları endeksi yüzde 43, ham petrol varil fiyatı yüzde 56, Avrupa’da doğal gaz fiyatları yüzde 792, kömür fiyatları yüzde 416 oranında artmıştır. Kış aylarına yaklaştığımız bir dönemde küresel çapta gaz tedarikinde ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Bu durumdan en fazla etkilenen bölge, en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa Birliği’dir. Nitekim OECD, enerji krizinin ileri boyutlara ulaşmasının, 2023 yılında Avrupa’nın büyüme oranını 1,25 puan, küresel büyüme oranını ise 0,5 puan kadar azaltabileceğini belirtmiştir.

Öte yandan, Rusya ve Ukrayna, tahıl ürünleri, yağlı tohumlar ve gübrelerde temel tedarikçiler olduğu için, gıda fiyatları yılın ilk yarısında keskin bir şekilde yükselmiş; bu durum özellikle az gelişmiş ülkeler başta olmak üzere birçok ülkede gıda güvenliği endişelerini artırmıştır. Ek olarak, pandemi ile birlikte daha da yükselen küresel borçluluk seviyesi de son dönemde artan faiz oranları ile birlikte endişe verici noktalara ulaşmıştır.

İhracatımız, 2022 yılı ocak-ekim döneminde, geçtiğimiz yıla göre yüzde 15,4 oranında artarak 209,5 milyar dolar olmuştur. Bu rakamlarla ihracatta hem ilk 10 ay bazında hem de aylık bazda en yüksek seviyelere ulaşılmıştır. 2022 yılının ilk 10 ayında dünyanın farklı coğrafyalarına yaptığımız ihracat güçlü bir şekilde artmaya devam etmiştir. Oransal olarak en fazla ihracat artışı Amerika kıtasına gerçekleşirken en önemli ticari partnerimiz olan Avrupa Birliği’ne ihracatımız yüzde 13,5 oranında artmış, AB ile ticaret fazlamız 9,7milyar dolara ulaşmıştır. Birleşik Krallık’la ticaretimizde ise 6 milyar dolar dış ticaret fazlası verilmiştir. Bu başarılı performans, küresel ölçekteki olumsuz faktörlerin yanı sıra paritedeki düşüşün de dış ticaretimiz üzerindeki ciddi negatif etkilerine rağmen sağlanmıştır. 2021 Ocak ayında 1,22 seviyesinde olan dolar/avro paritesi, 2022 Ekim ayında ortalama 0,98’e kadar gerilemiştir. Paritenin ilk 10 ayda ihracatımıza 12 milyar dolar ve dış ticaret açığına ise 2,8 milyar dolar negatif etkisi olmuştur.

İthalatın artışını altın ve enerjiye bağladı

Bu yılın ilk 10 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre ithalat, yüzde 39,5 oranında artarak 300 milyar 553 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Şimdi sizlerle ithalatta yaşanan bu artışın sebeplerini paylaşmak isterim. Öncelikle başta enerji olmak üzere emtia fiyatlarındaki artışlar, emtia ithalatçısı konumunda olan ülkemiz ithalatı üzerinde doğrudan ve keskin bir artış yaratmıştır. Enerji ithalatımız, ilk 10 ayda geçen yıla göre yüzde 118,4, yani 43,7 milyar dolar artmıştır. Bu artışta fiyatların etkili olduğunu görmekteyiz. Nitekim 2022 Ocak-Ağustos döneminde enerji ithalat miktar endeksi yüzde 10,2 düşüş gösterirken enerji ithalat birim değer endeksi yüzde 166,4 artmıştır. Öte yandan, son dönemde altın ithalatında yaşanan yükseliş de ithalat faturamızı önemli ölçüde artırmaktadır. Toplam altın ithalatı, geçtiğimiz yılın ilk 10 ayına göre yüzde 198,4, yani 10,1 milyar dolar artmıştır. Dolayısıyla ithalatta izlenen artışın yüzde 63’ü enerji ve altın kaynaklı gerçekleşmiştir.

Bildiğiniz üzere ihracatımızın finansmanında Eximbank çok önemli bir yere sahiptir. Türkiye’nin tek resmi ihracat destek kuruluşu olan Türk Eximbank, 2022 yılının ilk 10 ayı itibarıyla ihracatçılarımız için 37,3 milyar dolar finansman desteği sağlamıştır. Bankanın toplam müşteri sayısı 2022 yılında da artmaya devam etmiş olup bu firmaların yüzde 80,7’si KOBİ’dir. Ayrıca Banka, uluslararası ve bölgesel bankacılık ve finans kuruluşları ile imzaladığı anlaşmalarla ilave finansman imkanları sunmaya devam etmiş ve yıl başından itibaren 1,5 milyar doları aşan miktarda kaynak sağlamıştır. Bankanın ödenmiş sermayesi 3 milyar lira artış ile 13,8 milyar liraya yükselirken kayıtlı sermaye tavanı 17,5 milyar liradan 30 milyar liraya yükseltilmiştir.

‘Hizmet ihracatı 20 yılda 4 kattan fazla arttı’

Hizmet ihracatımız, son 20 yılda 4 kattan fazla artmıştır. Bu kapsamda, pandeminin etkilerini geride bırakarak 2021 yılında, bir önceki yıla göre yüzde 74,3 oranında artarak 61,3 milyar dolar seviyesine ulaşmış, aynı dönem hizmetler dengesi ise 31,7 milyar dolar olmuştur. 2022 Ağustos yıllıklandırılmış veriye baktığımızda ise hizmet ihracatımız, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 65 oranında artış kaydederek 76,4 milyar dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde, hizmet sektörlerindeki dış ticaret fazlası, yüzde 103 artışla 39,3 milyar dolara yükselmiştir. Sektörle dirsek teması halinde çalışmalarımız doğrultusunda, nisan ayında ‘Hizmet İhracatı Destek Program Paketi’ uygulamaya alınmıştır.

Bilişim sektörüne özel tasarlanmış olan e-Turquality, diğer adıyla Bilişimin Yıldızları Programı ile bu alanda bölgesel ve küresel anlamda güçlü şirketlerin çıkarılması hedeflenmektedir. Bakanlığımız tarafından 2022 Ocak-Ekim dönemi içerisinde 657 firmaya 695 milyon lira destek ödemesi gerçekleştirilmiştir.

2021 yılının ilk 6 ayında yaklaşık 161 milyar lira olan e-ticaret hacmi, 2022 yılının aynı döneminde 348 milyar liraya yükselmiştir… Lisanslı depoculuk sistemi ile tarım ürünlerini sağlıklı ve modern koşullarda muhafaza altına aldık ve tarım ürünleri ticaretini elektronik ortama taşıdık. Bugüne kadar 166 lisanslı depo işletmesine faaliyet izni verdik. Böylelikle ülkemizin tarım ürünlerinde lisanslı depolama kapasitesini 8,7 milyon tona yükselttik.

‘Pandemide esnafa verilen krediyi anlattı’

Pandemiden dolayı zarar gören esnaf ve sanatkârlarımızı yüzde 50 ve yüzde 100 faiz indirimli krediler ile desteklemeye devam ettik. 31 Ekim 2022 tarihi itibarıyla yıl içerisinde kullandırılan faiz indirimli kredilerin toplam tutarı 56 milyar lirayı aşmıştır. Ekim ayında, Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından esnaf ve sanatkârlara yönelik yeni finansman imkanları kamuoyuna duyurulmuştur. Bu bağlamda, Halkbank’tan kredi kullanıp takibe düşenlere 6 aya kadar geri ödemesiz, 36 aya kadar vadeli, yüzde 4 faizli krediyle borçlarını tasfiye imkanı sağlanmıştır. Ayrıca, esnaf ve sanatkârların Halkbank’tan kullandıkları kredilerin faiz oranları yüzde 7,5’e düşürülmüş, kredi üst limitleri işletme kredileri için 500 bin liraya, yatırım kredileri için ise 1,5 milyon liraya yükseltilmiştir. Öte yandan, genç girişimcilerin faydalandığı kredilerin üst limiti 300 bin liraya yükseltilmiş, genç girişimciler için yaş sınırı 35’e çıkarılmıştır.

453 bin tükecitici hakem heyetine başvuru

Eylül sonu itibariyle tüketici hakem heyetlerine 453 bini aşkın başvuru yapılmış olup, yapılan başvuruların yüzde 61’i e-devlet üzerinden gerçekleştirilmiştir. Aynı dönemde 441 bini aşkın başvuru sonuçlandırılmış ve yaklaşık 900 milyon lira tutarında uyuşmazlık karara bağlanmıştır.

Balıkesir ve Nizip Gümrük Müdürlükleri 2022 yılında faaliyete geçmiş olup, önümüzdeki süreçte Çukurova Havalimanı’nda açacağımız gümrük müdürlüğü ile sayımızı 167’ye yükselteceğiz.

E-ihale sistemi üzerinden 2022 yılının ilk 10 ayında 10 bini aşkın ihale yapılarak 1 milyar lirayı aşkın hasılat elde edilmiştir. Bu rakam ile geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 122 artış sağlanmıştır.

Milli Tarama Sistemi Projesi (MİLTAR) kapsamında, ilk milli tarama sistemimizi Alsancak Limanı’nda faaliyete aldık. Akabinde, yarı sabit ve mobil tarama sistemlerinin de yerli olarak üretilmesi için çalışmalara başladık ve Savunma Sanayi Başkanlığı’mızla bir iş birliği protokolü imzaladık. Ülkemiz, bu proje sayesinde tarama sistemlerini seri olarak üretebilen sınırlı sayıda ülkelerden biri olacaktır. Tarama Ağı Projemiz ile gümrük kapılarında taranan araç ve konteynerlere ait X-Ray görüntülerini yapay zekayı da kullanarak hem merkezde hem de sahada eş zamanlı olarak süratle analiz edebilen bir sistem kuracağız.

Bakanlığımız bünyesinde görev yapan akaryakıt özel ekibince bu yıl içerisinde yürütülen çalışmalarda, 4 milyar lira değerinde vergi zayi ile 10 milyar lira değerinde sahte fatura tespit ettik ve bin 262 ton kaçak akaryakıt ele geçirdik. Aynı zamanda, 7318 sayılı Kanun sonrası dış satış yöntemiyle gerçekleştirilen suiistimallerin engellenmesine yönelik çalışmalar yürüterek 30 milyar liradan fazla kamu zararının önüne geçtik.

‘Gürbulak’ta bir yılda 1,5 tona yakın metanfetamin ele geçirildi’

Bu yıl da uyuşturucu madde kaçakçılığıyla mücadele alanında rekor yakalamalara imza attık. Gürbulak Gümrük Kapısı’nda, biri 1 ton 18 kilo, diğeri 622 kilo olmak üzere ile tüm zamanların en yüksek miktarlı sıvı metamfetamin yakalamalarını gerçekleştirdik. İstanbul Ambarlı Limanı’nda rekor yakalama olarak tarihe geçen 2 ton 91 kilo captagon yakalamasının yanı sıra yine İstanbul’da 338 kilo, Cilvegözü Gümrük Kapısı’nda 404 kilo captagon ele geçirdik. Ayrıca, Esendere Gümrük Kapısı’nda 513 kilo eroin yakalayarak son zamanların en yüksek miktarlı eroin yakalamasını yaptık. Yakın zamanda Gürbulak Gümrük Kapısı’nda 285 kilosu eroin olmak üzere toplam 305 kilo uyuşturucu yakalaması gerçekleştirdik. Ticari eşya yakalamalarımız kapsamında, 242,4 milyon lira değerinde kaçak elektronik cihaz ele geçirilmiştir. Benzer şekilde, son yılların tek seferde yapılan en yüksek miktarlı alkollü içki yakalamasına imza atarak Mersin’de toplam 86 bin 245 şişe alkollü içkiye el koyduk.

13,4 ton uyuşturucu ele geçirildi

Diğer taraftan uyuşturucu, akaryakıt, tütün mamulleri ve alkollü içki kaçakçılığı başta olmak üzere kaçakçılıkla mücadele kapsamında yürütülen operasyonlar neticesinde, 13,4 ton uyuşturucu, 31,9 ton uyuşturucu yapımında kullanılan kimyasal, 9 bin 410 ton akaryakıt, 2,4 milyon paket sigara, 21 milyon adet sigara kağıdı ve filtresi, 3,1 milyon adet elektronik sigara, 8 bin 237 ton gıda ve yaklaşık 26 bin adet tarihi eser ele geçirdik. Bakanlık olarak, kaçakçılığa karşı ortaya koyduğumuz tavizsiz mücadeleye önümüzdeki dönemde de kararlılıkla devam edeceğiz.

Bakanlığımızın ilgili kuruluşu Helal Akreditasyon Kurumu’na (HAK), akreditasyon başvurularının kabul edilmeye başlandığı Kasım 2019’dan bugüne kadar Türkiye dahil 23 farklı ülkeden 80 akreditasyon talebi gelmiştir. HAK, toplam 27 akreditasyon kararı almış, akreditasyon güvencesi kapsamındaki helal belge sayısı 790’ı aşmıştır.

Ticaret Bakanlığı’mızın, sizlere takdim olunan amaç ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılmak üzere 2023 yılı bütçesi, toplam 17 milyar 124 milyon 310 bin TL’dir. Bu meblağın 13 milyar 335 milyon 123 bin TL’si Ticaretin Düzenlenmesi, Geliştirilmesi ve Kolaylaştırılması Programı’na, 1 milyar 988 milyon 706 bin TL’si Yönetim ve Destek Programı’na, 1 milyar 411 milyon 43 bin TL’si Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Programı’na, 368 milyon 634 bin TL’si Tüketicinin Korunması, Ürün ve Hizmetlerin Güvenliği ve Standardizasyonu Programı’na, 20 milyon 804 bin TL’si program dışı giderler olarak tahsis edilmiştir.

Ayrıca, ekonomik sınıflandırmaya göre Bakanlığımız 2023 yılı bütçe teklifinin 4 milyar 592 milyon 150 bin TL’si personel giderlerine, 651 milyon 76 bin TL’si SGK devlet primi giderlerine, 662 milyon 768 bin TL’si mal ve hizmet alım giderlerine, 720 milyon TL’si sermaye giderlerine, 32 milyon 300 bin TL’si sermaye transferleri tertibine, 10 milyar 466 milyon 16 bin TL’si ticari transferlere, yani büyük ölçüde ihracatçı ve ticaret erbabımızın desteklenmesi ile ilgili giderlere tahsis edilmiştir.”