Bütçe uygulama sonuçları açıklandı

ANKARA (AA) – Hazine ve Maliye Bakanlığı, eylül ayına ilişkin bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, eylülde bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 113,2 artarak 441 milyar 265 milyon liraya, bütçe giderleri de yüzde 99,8 artışla 570 milyar 482 milyon liraya ulaştı.

Ocak-eylül döneminde ise bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 74,2 yükselerek 3 trilyon 439 milyar 983 milyon liraya çıktı. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 95,6 artarak 3 trilyon 952 milyar 585 milyon lirayı buldu.

Böylece merkezi yönetim bütçesi eylülde 129 milyar 218 milyon lira, ocak-eylül döneminde ise 512 milyar 602 milyon lira açık verdi.

Merkezi yönetim bütçe giderleri Eylül 2022’de 285 milyar 567 milyon lira iken bu yılın aynı ayında yüzde 99,8 artışla 570 milyar 482 milyon liraya yükseldi. Böylece 2023’te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 5 trilyon 589 milyar 85 milyon lira ödeneğin yüzde 10,2’si kullanılmış oldu.

Geçen yıl eylülde 45 milyar 511 milyon lira faiz dışı açık elde edilirken, bu yılın aynı ayında da 58 milyar 454 milyon lira açık verildi.

Faiz hariç bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 97,9 artarak 499 milyar 719 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2022’nin aynı ayında yüzde 10,1 iken geçen ay da yüzde 10,1 olarak hesaplandı.

Eylülde personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 118,5 artarak 134 milyar 355 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 952 milyar 308 milyon lira ödeneğin yüzde 14,1’i kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 82,8 artışla 17 milyar 354 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 150 milyar 392 milyon lira ödeneğin yüzde 11,5’i kullanılmış oldu.

Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 419 milyar 443 milyon lira ödeneğin yüzde 10’u harcandı. Eylülde yüzde 89,3 artışla 41 milyar 952 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.

Cari transferler eylülde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 88,1 artarak 211 milyar 952 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 1 trilyon 940 milyar 901 milyon lira ödeneğin yüzde 10,9’u kullanıldı.

Eylülde 37 milyar 122 milyon lira sermaye gideri gerçekleşirken, sermaye transferi 33 milyar 287 milyon lira olarak gerçekleşti. Borç verme giderleri ise 23 milyar 707 milyon lira oldu. Faiz giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 113,7 artışla 70 milyar 764 milyon lira olarak kayıtlara geçti.

Bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın eylül ayında 206 milyar 940 milyon lira iken geçen ay yüzde 113,2 artarak 441 milyar 265 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin eylül ayı gerçekleşme oranı 2022’de yüzde 8,1 iken geçen ay yüzde 9 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay, Eylül 2022’ye göre yüzde 122,6 artarak 386 milyar 224 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2022’de yüzde 7,9 iken geçen ay yüzde 9 olarak hesaplandı.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 63,4 artışla 46 milyar 608 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 6 milyar 797 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 1 milyar 636 milyon lira olarak kaydedildi.

Vergi türleri itibarıyla eylülde geçen yılın aynı ayına göre gelir vergisi yüzde 97, kurumlar vergisi yüzde 199,7, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 248,5, özel tüketim vergisi yüzde 161,5, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 127,1, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 71, damga vergisi yüzde 86,8, harçlar yüzde 76,7, diğer vergiler tahsilatı yüzde 137,9 arttı.

Ocak-eylül dönemi gerçekleşmeleri

Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Eylül 2022 döneminde 2 trilyon 20 milyar 760 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 95,6 artışla 3 trilyon 952 milyar 585 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2023’te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 5 trilyon 589 milyar 85 milyon lira ödeneğin yüzde 70,7’si kullanılmış oldu.

Faiz hariç bütçe giderleri ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 92 artarak 3 trilyon 481 milyar 721 milyon liraya çıktı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 70,4 olarak hesaplandı.

Personel giderleri söz konusu dönemde yüzde 117,8 artışla 96 milyar 890 milyon lira olurken personel giderleri için bütçede öngörülen 952 milyar 308 milyon lira ödeneğin yüzde 100,9’u kullanıldı.

Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 97,8 artarak 137 milyar 15 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 150 milyar 392 milyon lira ödeneğin yüzde 91,1’i kullanılmış oldu.

Ocak-eylül döneminde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 419 milyar 443 milyon lira ödeneğin yüzde 65,3’ü harcandı. Bu dönemde yüzde 83,8 yükselişle 273 milyar 997 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler yüzde 96 artarak 1 trilyon 624 milyar 5 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 1 trilyon 940 milyar 901 milyon lira ödeneğin yüzde 83,7’si kullanıldı.

Söz konusu dönemde 236 milyar 349 milyon lira sermaye gideri, 133 milyar 771 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 115 milyar 695 milyon lira olarak hesaplandı. Faiz giderleri yüzde 127,3 artarak 470 milyar 864 milyon lira oldu.

Ocak-eylül dönemi bütçe gelirleri

Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ocak-eylül döneminde 1 trilyon 975 milyar 260 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 74,2 artışla 3 trilyon 439 milyar 983 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-eylül dönemi gerçekleşme oranı 2022’de yüzde 77,4 iken bu yılın aynı döneminde yüzde 69,8 oldu.

Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde geçen yılın ocak-eylül dönemine göre yüzde 81 artarak 2 trilyon 982 milyar 35 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 69,8 olarak kayıtlara geçti.

Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de yüzde 34,7 artarak 383 milyar 116 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 55 milyar 595 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 19 milyar 237 milyon lira olarak belirlendi.

Vergi türleri itibarıyla ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi yüzde 93,9, kurumlar vergisi 31,4, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 175,5, özel tüketim vergisi yüzde 119,3, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 119,4, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 54,9, damga vergisi yüzde 102,2, harçlar yüzde 76,6 ve diğer vergi gelirleri yüzde 98,7 arttı.

Muhabir: Deniz Çiçek Palabıyık,Seda Tolmaç