Çavuşoğlu: Suriye rejimiyle iş birliği yapmak gerekiyor

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, gündeme ait değerlendirmelerde bulundu. Sudan’da iç savaşın başlamasının herkesi derinden üzdüğünü söyleyen Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın savaşan iki tarafın kumandanları, Egemenlik Kurulu Lideri ve Ordu Kumandanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ve Sudan Süratli Dayanak Kuvvetleri (HDK) Kumandanı Muhammed Hamdan Dagalu ile telefonda görüşerek Türkiye’nin fikir ve temennilerini paylaştığını ve arabuluculuk yapabileceklerini söylediğini aktardı.

Çavuşoğlu, tüm Sudan halkının Türkiye’ye hürmet duyduğunu ve hürmet gösterdiğini vurgulayarak, “Her iki kumandan da daha evvel Türkiye’de bulundu. Geçtiğimiz devirdeki olaylarda da vaktinde önünde protesto yapılmayan tek büyükelçilik biziz. Zira herkes, Türkiye’nin burada objektif olduğunu, rastgele bir tarafı tutmadığını, tam bilakis barış için gayret sarf ettiğini biliyor.” diye konuştu.

Olaylar başladığında zorlandıklarını, her yerde çatışma olduğunu anlatan Çavuşoğlu, Türkiye’nin Hartum Büyükelçiliği etrafında da çatışmaların olduğunu ve hatta elçiliğin camına serseri bir kurşunun da isabet ettiğini lisana getirdi.

Çavuşoğlu, Mısırlı bir diplomatın vefat ettiğini, Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri’yi arayıp taziyelerini ilettiğini belirterek, birinci gece bir uçaksavar mermisinin konuta isabet ettiğini, sarsıntıdan sonra yakınlarının yanına giden bir ailenin 2 yaşındaki kızının şehit olduğunu hatırlattı.

1834 KİŞİ TAHLİYE EDİLDİ

Vatandaşların evvel can güvenliğini temin etmek için oldukları yerde kalmalarını istediklerini, sonra da fırsat bulunca tahliyeleri başlattıklarını ve tahliyelerin hala devam ettiğini vurgulayan Çavuşoğlu, şu bilgileri verdi:

“1834 kişiyi tahliye ettik. Bunlardan 249’u 19 farklı ülkenin vatandaşları. Onları da İstanbul’a geldikten sonra Türk Hava Yollarıyla farklı uçuşlarla ülkelerine gönderiyoruz. Etiyopya vatandaşı vardı, Afrika ülkeleri vatandaşları vardı, Cibuti dahil. Onları da kendi ülkelerine gönderdik. Cezayirli de vardı, onları da hava yoluyla gönderdik. Bunların 1457’sini Etiyopya üzerinden tahliye ettik. Uzun bir seyahat, sonda da yavaşlık vardı.”

Etiyopya Dışişleri Bakanı Demeke Mekonnen ile telefonda görüştüklerini ve Başbakan Abiy Ahmed’in talimatıyla vatandaşların süratli bir biçimde sonu geçmeye başladığına işaret eden Çavuşoğlu, Mısır üzerinden 48 mühendis ve teknisyenin, Suudi Arabistan üzerinden ise 59 vatandaşın Port Sudan’dan Cidde’ye geçtiğini ve oradan da Türkiye’ye getirildiğini aktardı.

Çavuşoğlu, “(Sudan’da) Yaklaşık 2 bin 600 vatandaşımız var. Bize ‘Dönmek istiyorum.’ diyen her bir vatandaşımızın sayılarını topluyoruz. Nyala’daki hastanede tabip, hemşire ve sıhhat çalışanları çatışmalara uzak olsalar da panikledi. Sıhhat Bakanlığı ile onlar için bir nöbet değişimi yapılmasına yönelik görüşüyoruz.” tabirlerini kullandı.

Havaalanının açılmasıyla Türkiye’nin askeri uçaklar da gönderdiğini aktaran Çavuşoğlu, “Port Sudan’dan A400 tipi askeri uçağımız 270 vatandaşımızı alarak buradan ayrıldılar. Hartum’un kuzeyinde bir havaalanı var. Bu havaalanına 2 tane C130 uçağımızı gönderdik. Birincisi indi, vatandaşlarımızı aldı. Öbür uçak inerken kuyruğuna kurşun isabet etti. Kimin, ne gayeyle yaptığı aşikâr değil, tarafların tümünün de bize karşı rastgele bir arka niyeti yok. Öteki sebepler de olabilir.” diye konuştu.

Çavuşoğlu, iki uçağın da bugün kalkıp Mısır’a gideceğini, Hava Kuvvetleri ve Ulusal Savunma Bakanlığı ile uyum sağlandığını söyledi.

Konuya ait bugün Dagalu ile telefonda görüştüklerini belirten Çavuşoğlu, Dagalu’nun katiyetle saldırmadıklarını ve havaalanından 60 kilometre uzak olduklarını, saldıranın denetimsiz bir güç yahut “karşı taraf” da olabileceğini söylediğini aktardı.

“TÜRKİYE ARABULUCULUK KONUSUNDA BİR MARKA”

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Türkiye’nin iki bahiste marka olduğunun altını çizerek, şu değerlendirmede bulundu:

“Bir arabuluculuk, iki tahliye konusunda Türkiye bir marka oldu, uzmanlaştı. Bakanlığımızdan bir uyum takviye merkezi kurduk, tüm kurumlarımızla işbirliği içinde. 100 bin vatandaşımızı Covid-19 vaktinde tahliye ettik, çok sıkıntı kurallarda. Her yer kapanmıştı. Çok sayıda ülkenin vatandaşını da getirdik, ülkelerine gönderme imkanı bulduk. Afganistan’da herkes büyükelçiliği kapattı, kaçtı. Biz büyükelçilik grubumuzu havaalanına gönderdik, vatandaşlarımızı tahliye ettik. Kolay bir periyot değildi. Havaalanı etrafında tahminen yüz bin civarında insan vardı.”

Girişimci ve insani dış siyasetin ilham kaynağının Türk milletinin yapısı, teşebbüsçü yapısı ve insani özellikleri olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, milletten, halktan kopuk bir siyaset olamayacağını söyledi.

“TEMAS KURMAK ZOR”

Sudan’daki çatışmanın durdurulmasına ait Çavuşoğlu, bu çatışmanın 2 tarafı olduğuna işaret ederek, şunları aktardı:

“İki taraf üzerinde de tesiri olan ülkelerden bir tanesiyiz. Birtakım ülkeler taraf tutuyor. Kimi ülkeler bir tarafı, birtakım ülkeler başka tarafı tutuyor. Bu çok tehlikeli bir şeydir. Sudan’dan sizin çıkarınız ne ki, neyi amaçlıyorsunuz? Sudan tarım ve başka birçok maden bakımından da varlıklı bir ülke fakat bu zenginliklerini kullanamayan bir ülke. Bu ülkede istikrarsızlık olduktan sonra ne halk ne da öteki ülkeler bundan faydalanabilir.”

Çavuşoğlu, Etiyopya Başbakanı Ahmed’in ve Türkiye’nin bir saygınlığı olduğunu kaydederek, şöyle devam etti:

“Bakan Yardımcımızı gelecek hafta Etiyopya’ya gönderiyoruz. Burak Akçapar zati arabuluculuk konusunda uzmanlığı olan bir arkadaşımız. Kendisini gönderiyoruz, orada Etiyopyalılar ile bir altyapı, hazırlık yapacaklar. Ondan sonra daha üst seviyede, Cumhurbaşkanı’mız zati birinci günlerde telefon açtı. El-Burhan’la bugün bir telefon görüşmesi ayarlıyoruz ancak orada en büyük zahmetimiz sık sık internetin gitmesi, telefonların çalışmaz hale gelmesi. Temas kurmak sıkıntı. Hemetti (Dagalu) ile görüşürken de ulaşılamadı lakin sonunda görüştük, güzel de bir görüşme gerçekleşti.”

“SURİYE REJİMİYLE İŞBİRLİĞİ YAPMAK GEREKİYOR”

Türkiye-Rusya-Suriye ve İran savunma bakanları ile istihbarat liderleri ortasında gerçekleşen dörtlü toplantıya ve mayısta planlanan dörtlü dışişleri bakanları toplantısına ait soruya cevap veren Çavuşoğlu, Türkiye’nin bu angajmana siyasi sürecin tıkanması nedeniyle girdiğini lisana getirdi.

Çavuşoğlu, bu tıkanıklığı aşmanın yolunun Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) 2254 Nolu kararı çerçevesinde ülkenin seçime götürülmesi ya da Suriye’deki muhalefetin müzakere ederek bir yol haritası üzerinde muahedesi olduğunu belirterek, aksi takdirde kalıcı istikrar ve barışın sağlanamayacağını vurguladı.

Terörle gayret konusunda ise terör örgütü YPG/PKK’ya karşı birlikte uğraş edilmesinin “şart olduğuna” dikkati çeken Çavuşoğlu, buna Rusya ve İran’ın da “amasız fakatsız dayanak vermesi” gerektiğini belirtti.

Çavuşoğlu, üçüncü hususun Suriyeli mültecilerin ülkelerine “güvenli” halde dönmesi olduğunun altını çizerek, “Bunların inançlı bir formda bilhassa kendi kentlerine ve meskenlerine dönebilmesi için Suriye rejimiyle işbirliği yapmak gerekiyor.” sözünü kullandı.

Can güvenliği garantisi, dönen insanlara verilecek hizmetler, eğitim, sıhhat, istihdam ve temel gereksinimlerin karşılanmasında kimlerle işbirliği yapılacağı konusunun kıymetli olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, öte yandan insani yardımlar dahil birçok boyutun da olduğunu lisana getirdi.

Çavuşoğlu, Türk askerinin Suriye’deki inançlı bölgelerden çekilmesi durumunda YPG/PKK’nın bu boşluğu doldurabileceğine ve Türkiye’ye yönelik terör hücumları ve sızma teşebbüslerini artırabileceğine dikkati çekerek, “Ülkede siyasi süreçle ilgili bir mutabakat, ülkeyi birleştirecek bir yol haritası olmadığı sürece biz çekildiğimiz an burada kan gövdeyi götürür. İç savaş devam eder. Bu çatışmalar olduğu vakit tekrar birçok göçmen bizim kapımıza dayanır. Bunun birçok riskleri var.” değerlendirmesini yaptı.

Bakan Çavuşoğlu, “Siyasi istikrar oluştuktan sonra ülkenin tüm güvenlik güçlerinin birleştirilmesi lazım ve buralarda tam hakimiyeti sağlayabilmek lazım. Yani Adana Mutabakatını uygulayabilecek bir yapıya kavuşması lazım. Aksi takdirde bizim için ulusal güvenlik tehdidi devam eder, münasebetiyle biz bu türlü bir riski alamayız.” diye konuştu.

Suriye’nin hudut ve toprak bütünlüğüne hürmet duyduklarını, Irak’ın içinden de daima Türkiye’ye yönelik PKK hücumları olduğunu aktaran Çavuşoğlu, “Keşke Irak da PKK’yı terör listesine eklese ve bir arada gayret etsek.” sözünü kullandı.

“MAYIS’IN BİRİNCİ 10 GÜNÜ İÇİNDE TOPLANTI GERÇEKLEŞTİRİLMESİ BÜYÜK OLASILIK”

Türkiye-Rusya-Suriye ve İran istihbarat liderlerinin 3 sefer, savunma bakanlarının 2 kere görüştüğünü ve dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde de bir görüşme olduğunu hatırlatan Çavuşoğlu, artık bir sonraki toplantının dışişleri bakanları düzeyinde olacağını söyledi. Çavuşoğlu, “Bunun için Rusya’dan mayıs ayının birinci 10 günü için birtakım teklifler aldık. O tarihlere baktık, bize uyuyor.” biçiminde konuştu.

Toplantının Moskova’da olacağını ve Rusya’nın İran ve Suriye ile görüştükten sonra tarih konusunda dönüş yapacağını kaydeden Çavuşoğlu, “Mayıs ayının birinci 10 günü içinde dışişleri bakanı seviyesinde toplantı gerçekleştirilmesi büyük bir mümkünlük.” dedi.

“RUSYA İLE DİREKT KONUŞUYORUZ”

Çavuşoğlu, Rusya tahılının Türkiye’de işlenerek Afrika ülkelerine gönderilmesi konusunu Rusya ile direkt konuştuklarını belirtti.

Rusya tahıl ve gübre ihracatının önündeki ödemeler, “sigorta, bankacılık ve Rus gemilerinin limanlara erişimi” konusundaki problemlerin devam ettiğini kaydeden Çavuşoğlu, “ABD ve İngiltere kararlar aldı, bunlar yaptırım listesinde değil diye. Lakin hala Amerikan ve İngiliz bankaları, sigorta şirketleri buna yanaşmıyor ‘başımıza bir şey gelir’ diye.” sözünü kullandı.

Çavuşoğlu, öte yandan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın öncülüğünde başlatılan “Sıfır Atık” teşebbüsü için gittikleri New York’ta Guterres’in bu sorunu “Türk bankaları üzerinden çözme” teklifinde bulunduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Biz de kendisine şunu söyledik, ‘Bizim bankalarımızın rastgele bir meseleyle karşılaşmayacağına dair bir garanti verirseniz biz sizinle çalışırız’. Genel Sekreter kelamlı olarak bunu söyledi. Biz Bankalar Birliği Lideri Ziraat Bankası Genel Müdürünü de aradık, kendisiyle de görüştük ‘bize birisini verin, Genel Sekreter’in ofisiyle bunu görüşsünler’ diye. Bankalar Birliği de bir arkadaşımızı önerdi. Biz de Genel Sekreterliğe bildirdik. Artık bunlar temas halindeler.”

Bu görüşmelerden sonra Guterres’in bir “yol haritası teklifinde” bulunduğunu anlatan Çavuşoğlu, “Bu Tahıl Anlaşması’nın devam etmesi için teklifleri var. Bunlardan bir tanesi Rus gübresi, amonyağının Odesa Limanı’ndan ihraç edilmesi, ödemeler konusunda da Türkiye ile işbirliği yapılması. Bu ülkelerin bu muahedeyi genişletme teklifleri de var. Ukrayna’nın kimi eserlerini de ekleyelim diyorlar. Bunlar müzakere ediliyor.” değerlendirmesini yaptı.

Çavuşoğlu, İstanbul’da imzalanan Tahıl Muahedesi ile dünyanın en güçlü ülkesinden en yoksul ülkesine kıymetli katkı sağladıklarını belirterek, bir besin krizinin önlendiğini vurguladı.

“HER SEÇİMDE İŞTİRAK ORANI ARTTI”

Yurt dışında Türk vatandaşlarının oy kullanabilmesinin uzun müddet beklenen bir hak olduğunu ve son 6 seçimdir oy kullandıklarını aktaran Çavuşoğlu, her seçimde iştirak oranının arttığını ve bugüne kadar seçimin güvenliği istikametinde ya da rastgele bir formda bir problem yaşamadıklarını tabir etti.

Çavuşoğlu, bu sene Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) yazdıklarını ve misyonların olmadığı yerlerde de sandık açma kapasitelerinin bulunduğunu lisana getirerek, oralarda oy kullanma müddetinin daha az olduğunu zira sandıkların misyonlara tekrar getirilmesi gerektiğini anlattı.

Avusturya, ABD’nin kimi bölgeleri, Belçika, Hollanda, Fransa ve Danimarka üzere kimi ülkelerin misyon olmayan yerlerde de sandık açılmasına müsaade verdiğini kaydeden Çavuşoğlu, “Almanya uzun vakittir bekliyordu. Bölgesel idareler müsaade vermesine karşın, federal hükümet geçen ‘biz müsaade vermiyoruz’ dediler, doğrusu biz çok şaşırdık.” dedi.

Çavuşoğlu, YSK’nin birinci kere bu yıl misyon bulunmayan yerlerde sandık açılmasına müsaade verdiğine dikkati çekerek, Türkiye’nin Almanya’dan beklentisinin bu kararı gözden geçirmesi olduğunu, bunu anlatmak için Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock ile de telefon görüşmesi talebinde bulunduğunu söyledi.

Büyük olay olmadığı ve güvenlik sağlandığı sürece Almanya’nın da buna müsaade vermesi gerektiğine işaret eden Çavuşoğlu, eforlarını Türkiye’nin büyükelçilikleri ve Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği ile sürdürdüklerini söz etti.

“GÖZLEMCİLERİN DE OBJEKTİF OLMASI GEREK”

Çavuşoğlu, muhalefetin her yerde Türkiye’yi şikayet ettiğini lisana getirerek, “Son 7-8 yılda, dışişleri bakanı olduğumdan beri Türkiye’yi her platformda her yere şikayet ediyorlar. İçerde tartışabiliriz lakin gerçek dışı ithamlarla suçluyor. HDP’nin yapması doğal, onlar PKK ne derse onu yapıyor, aşikar. Fakat CHP ve GÜZEL Parti de bunu yapıyor. Türkiye’nin imajı diye bir şey yok. Yüksek Seçim Kurulu’nda kimler var, her partinin temsilcisi var.” diye konuştu.

Seçimleri Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi’nin gözlemlediğini, AGİT’in uzun devir gözlemcilerinin de Türkiye’de olduğunu aktaran Çavuşoğlu, her ülkede seçimlerin gözlemlendiğini belirtti.

Çavuşoğlu, Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi’nden 30 kişilik heyetin geldiğini lakin sadece PKK destekçisi 2 kişinin girişine müsaade vermediklerini söyledi.

Kimsenin ‘Türkiye dışardan gözlemci kabul etmiyor’ dememesi gerektiğini vurgulayan Çavuşoğlu, “Gelen gözlemcilerin de objektif olması, taraf tutmaması lazım. Bu, müşahede heyeti gönderen teşkilatların da temel kurallarından bir tanesi.” sözünü kullandı.

“DENGE SİYASETİNİ DEVAM ETTİRMEMİZ LAZIM”

Çavuşoğlu, öteki parti genel liderlerinin da “Türkiye’nin NATO üyesi olduğunu göstereceğiz, yaptırımlara katılacağız” üzere telaffuzlarına ait, “Kimin güdümündesin de bunları söylüyorsun? Yaptığın vakit bu özellik, biraz evvel söylediğimi o saygınlığı kaybedeceksin. Tarafsızlığını kaybettiğin vakit arabuluculuk yapabilecek misin? Güçte bir merkez olduk, bir tarafı tuttuğun vakit başka taraftan güçle ilgili eza yaşayınca nasıl telafi edeceksin? Yararı ne bize, ne yararı var?” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’nin NATO üyesi, Avrupa Kurulu kurucu üyesi ve AGİT üyesi olduğunu anımsatan Çavuşoğlu, Avrupa Birliği hariç tüm Batı kurumlarının içinde olduklarına vurgu yaptı.

Çavuşoğlu, tıpkı vakitte dünyanın her yerinde olduklarının altını çizerek, “Neden bir tarafa ben sırtımı döneyim, bir tarafa yalnızca yüzümü döneyim? Bekledim de ne oldu 60 sene Avrupa Birliği kapısında, üye mi yapıyorlar? Buradan uzaklaşalım demiyoruz, bu kıtanın bir kesimiyiz. Lakin bizim bu istikrar siyasetini devam ettirmemiz lazım. Bunların ülkeye ne yararı, ziyanı var diye bir şeyleri, kederleri yok.” dedi.

“AK PARTİ AÇIK ORTA BİRİNCİ PARTİ”

Mevlüt Çavuşoğlu, Antalya’nın genel seçimlerde de lokal seçimlerde de bir özelliği olduğunu tabir ederek, “Antalya kendine hizmet edeni başının üzerinde meblağ. Kendisine hizmet etmeyeni desteklemez.” halinde konuştu.

Antalya’da AKP ve Cumhur İttifakı’na çok büyük bir ilgi gösterildiğini belirten Çavuşoğlu, toplumun her kısmından çok önemli takviye gördüğünü aktardı. Çavuşoğlu, “Anketlere baktığımız vakit AK Parti açık orta yeniden Antalya’da birinci parti.” açıklamasında bulundu. (AA)