Çin’de “İki Oturum”, ülkenin siyasi ve ekonomik rotasını tayin edecek

PEKİN (AA) – Yasama organı Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) ile danışma meclisi işlevini yerine getiren Çin Halk Siyasi Danışma Konferansının (ÇHSDK) eş zamanlı genel kurul toplantıları, 4-11 Mart’ta başkent Pekin’de düzenleniyor.

Çin’de “Lianghui” (İki Oturum) olarak anılan toplantılar, ülkenin yakın dönemdeki ekonomi stratejisi ve hedeflerini, iç siyaset ve dış politika önceliklerini ortaya koyması açısından kritik önem taşıyor.

5 yıllığına seçilen iki meclis, bu yıl 14. dönemlerinin 2. yıllık toplantılarını düzenliyor. Toplantılar, bugün danışma meclisi ÇHSDK’nin açılış oturumuyla başlayacak. Yasama organı ÇUHK’nin açılış oturumu ise yarın yapılacak.

Ekonomi, gündemin odağında

Ekonominin bu yılki toplantılarda gündemin odağında olması bekleniyor. Kovid-19 sonrası toparlanmanın sıkıntılarını yaşayan Çin, geçen yıl büyüme hedefini yakalasa da dış ticaretteki daralma, gayrimenkul sektöründe süregelen düşüş, iç talepteki durgunluk, deflasyon baskısı ve yüksek genç işsizliği, kırılganlığın sürdüğünü göstermişti.

Geçen yıl göreve gelen Başbakan Li Çiang, ÇUHK’nin yarınki açılış oturumunda ilk kez hükümetin çalışma raporunu meclise sunacak. Raporda 2024 yılı büyüme, istihdam, enflasyon ve bütçe açığı hedeflerine yer verilecek.

Çin ekonomisi, 2023’te yüzde 5,2 büyüme kaydederek önceki Başbakan Li Kıçiang’ın başkanlığındaki hükümetin “yüzde 5 civarında” belirlediği büyüme hedefinin üstüne çıkmıştı. Yeni Başbakan Li’nin de çalışma raporunda benzer şekilde “yüzde 5 civarında” büyüme hedefi koyması bekleniyor.

Çin’in eyalet ve bölge yönetimlerinin Ulusal Halk Kongresi öncesi düzenledikleri Yerel Halk Kongresi toplantılarında bu yıl için belirledikleri büyüme hedeflerinin ortalaması, geçen yıla kıyasla yüzde 0,2 azalarak yüzde 5,4 oldu.

Merkezi hükümet, büyümeyi dengeleyecek politikaların yürütülmesinden sorumlu olduğundan, genelde yerel yönetimlerin büyüme hedefi ortalamasından düşük bir ulusal hedef belirliyor.

İşsizlik, enflasyon, bütçe açığı

Li’nin 2024 yılı için şehirlerde 12 milyon yeni istihdam yaratma ve işsizlik oranını yüzde 5,5’te tutma hedefini koruyacağı öngörülüyor.

Ülkede geçen yıl rekor seviyeye çıkan ve yıl sonunda yüzde 14,9 ile hala yüksek olmayı sürdüren genç işsizliği, hükümetin çözüm önermesi beklenen sorunların başında geliyor.

Ekonomide artan deflasyon baskısı karşısında enflasyon hedefinin ne olacağı merak ediliyor. Çin’de 2023’te üretici fiyatları yüzde 3 gerilerken tüketici fiyatlarında yalnızca yüzde 0,2’lik cüzi artış kaydedilmişti. Fiyat artışları, hükümetin 2023 için belirlediği yüzde 3’lük enflasyon hedefinin gerisinde kalmıştı.

Dünyada Kovid-19 salgını sonrası başta gelişmiş ekonomiler olmak üzere enflasyonun yüksek seyrettiği bir dönemde Çin’de ters yönlü eğilimin yerleştiği gözleniyor.

Yeni hükümetin koyacağı bütçe açığı hedefi, büyümeyi teşvik edici politikalar için kesenin ağzını açmaya ne kadar niyetli olduğunu gösterecek.

Li Kıçiang’ın başında olduğu hükümet, 2023’te bütçe ağının gayrisafi yurt içi hasılaya oranının yüzde 3’te tutulması hedefini koymuştu. Yeni hükümetin benzer hedef korumakla birlikte 1 trilyon yuan özel hazine bonosu ve altyapı projelerini desteklemek üzere yerel yönetimler için 4 trilyon yuan özel amaçlı borç tahvili çıkararak büyümeyi sınırlı ölçüde destekleyecek bütçe politikasına yöneleceği öngörülüyor.

Şi’nin mesajları

Çin’in ekonomi stratejisinin genel yönünün Li’nin çalışma raporundan çok Devlet Başkanı Şi Cinping’in vereceği mesajlardan çıkması bekleniyor.

Devlet Başkanı Şi, genel kurul toplantılarında bazı eyalet oturumlarına katılıyor ve iş ve meslek gruplarından delege gruplarıyla bir araya geliyor. Çin liderinin burada ilettiği mesajlar, ülkenin genel stratejisine dair güçlü işaretler veriyor.

Şi, geçen yıl Ciangsu eyaleti delegeleriyle bir araya geldiği oturumda “Çin’in güçlü bir ülke olabilmesi için teknolojik gelişimin ve kendine yerliliğinin kilit önemde olduğunu” vurgulamıştı.

İş dünyasından delegelerin yer aldığı toplantıda ise “ABD’nin öncülüğündeki Batılı ülkelerin Çin’e karşı topyekun çevreleme ve baskı siyaseti izlediğini” ve “Çin’in kalkınmasını bastırmaya çalıştığını” dile getirmişti.

Toplantılarda ekonomik stratejiye ilişkin mesajlarda Devlet Başkanı Şi’nin “yüksek kalite kalkınma” ve “teknolojide kendine yeterlilik” hedeflerinin öne çıkarılması bekleniyor.

Dış politikada yeni açılım

Dışişleri Bakanı Vang Yi, genel kurul toplantılarının marjında 7 Mart’ta “Çin’in Dış Politikası ve Dış İlişkileri” başlıklı basın toplantısı düzenleyecek. Toplantı, Çin’in dış politikasındaki genel eğilimine ve güncel uluslararası sorunlara yönelik tutumuna dair ipuçları verecek.

Devlet Başkanı Şi, 2023 sonunda düzenlenen Merkezi Dış İlişkiler Çalışma Konferansı’nda Çin’in, dünyayla ilişkilerinde yeni dinamikler geliştirerek uluslararası etkisini, çekimini ve “olayları şekillendirme gücünü” yeni bir düzeye taşıma hedefini koymuştu.

Çin’in, ABD ve Avrupa ile rekabetin ve gerilimlerin arttığı son dönemde Batı dışı dünyayla temasını artırmaya yöneldiği görülüyor. Pekin yönetimi, bir yandan Rusya ile yakınlaşırken diğer yandan “Küresel Güney” olarak adlandırılan gelişmekte olan ülkelerle işbirliğini artırıyor.

Kuşak ve Yol, Küresel Kalkınma, Küresel Güvenlik ve Küresel Uygarlık girişimleri, BRICS grubunun genişleme sürecindeki öncülüğü, Suudi Arabistan ile İran’ın diplomatik uzlaşmasındaki arabuluculuk rolü, bunun yansımaları niteliğinde.

Öte yandan İsrail’in saldırıları altındaki Gazze’de insani krizin çözümüne yönelik diplomatik çabaları ve Filistin sorununda izlediği ilkeli tutum, Çin’in Batı dışı ülkelerdeki imajını güçlendiriyor.

Dışişleri Bakanlığına yeni isim getirilebilir

ÇUHK Genel Kurulu, ayrıca yeni bakan ve Devlet Konseyi üyelerinin atanmasına da karar verecek.

Eski Dışişleri Bakanı Çin Gang’ın geçen yıl görevden alınmasının ardından görevi yeniden üstlenen ÇKP Dış İlişkiler Direktörü Vang Yi’nin iş yükünü hafifletmek üzere dışişleri bakanlığına yeni bir ismin atanabileceği belirtiliyor.

ÇKP Dış İlişkiler İrtibat Dairesi Başkanı Liu Ciençao, Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Caoşü ve Merkezi Ulusal Güvenlik Komisyonu Direktör Yardımcısı Liu Hayşing, bakanlık için adı geçen adaylar arasında.

Liu hakkında, ocak ayında ABD’ye ziyaret gerçekleştiren üst düzey Çin heyetine başkanlık etmesi ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşmesinin ardından dışişleri bakanlığına hazırlandığı yorumları yapılmıştı.

Devlet Konseyi üyeliklerine olası atamalar

Yeni dışişleri bakanının Çin Gang’ın görevden alınmasıyla boşalan Devlet Konseyi üyeliğine atanması muhtemel görülüyor.

Çin Gang, Haziran 2023’te aniden ortadan kaybolduktan bir süre sonra görevden alınmıştı. Akıbeti hala belirsizliğini koruyan eski Bakan’ın geçen hafta Ulusal Halk Kongresi üyeliğinden “istifa ettiği” açıklanmıştı.

Aynı şekilde geçen yıl aniden ortadan kaybolduktan sonra görevden alınan eski Savunma Bakanı General Li Şangfu’nun durumu da belirsizliğini koruyor.

Li’nin yerine savunma bakanı olarak atanan Donanma Komutanı Amiral Dong Cün’ün, ondan boşalan Devlet Konseyi üyeliğine atanacağı öngörülüyor.

Ayrıca Ekoloji ve Çevre Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı ve propagandadan sorumlu Devlet Konseyi Enformasyon Ofisi Direktörlüğüne yeni isimlerin atanabileceği belirtiliyor.

Muhabir: Emre Aytekin