Çin’in Ukrayna-Rusya savaşıyla ilgili önerisi ortalığı karıştırdı
ABD Lideri Joe Biden, AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz üzere Batılı önderler tekliflere yönelik kuşkularını lisana getirirken, Kiev idaresi, ateşkes davetini da içeren tekliflerin “bir barış planı olmadığı” belirtti.
12 UNSURLUK BELGE
Çin Dışişleri Bakanlığı, dün savaşın yıl dönümünde “Ukrayna krizinin siyasi çözümü” için tekliflerini içeren “tutum belgesi” yayımlamıştı.
Pekin’in tahlile dair izlenmesini önerdiği genel unsur ve temellere yer verilen 12 unsurluk evrakta, ülkelerin egemenliklerine saygın gösterilmesi, yasal güvenlik dertlerinin dikkate alınması, tek taraflı yaptırımlara son verilmesi ve gerginliklerin evreli olarak azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.
“YENİ AKINLAR İÇİN KUVVET TAZELEMEK GAYESİYLE KULLANACAKTIR”
ABD Lideri Joe Biden, ülkesinde ABC televizyonuna verdiği röportajda, tekliflerde Rusya’dan diğerine yarar sağlayacak bir şey göremediğini belirterek, “Bu (öneriler) neye fayda? Bir tek Putin alkışlıyor.” dedi.
RUSYA’YA SİLAH SAĞLAYACAĞI ENDİŞESİ
Washington idaresinin Çin’in Rusya’ya silah sağlayacağı tasalarına ait soruya tanıt veren Biden, “Bunu beklemiyorum, şimdi bu türlü bir şey görmedik, Çin’in Rusya’ya silah sağlamak üzere büyük bir inisiyatif alacağını sanmıyorum.” tabirlerini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken de dün yapılan Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu toplantısında yaptığı konuşmada, Rusya’ya tekrar silahlanması ve yeni hücumlara hazırlanması için fırsat sağlayacak şartsız bir süreksiz ateşkese mahal verilmemesi gerektiğini belirtti.
Blinken, “Konsey üyeleri süreksiz yahut şartsız bir ateşkes davetine aldanmamalı. Rusya çatışmaların durmasını yasa dışı işgal ettiği topraklardaki denetimini sağlamlaştırmak ve yeni hücumlar için kuvvet tazelemek maksadıyla kullanacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da CNN televizyonuna yaptığı açıklamada, Çin’in tekliflerinin birinci hususta, yani “tüm ülkelerin egemenliklerine hürmet gösterilmesi” davetinde bitmiş olması gerektiğini belirtti.
ÇİN’DEN MÜZAKERE ÇAĞRISI
Güvenlik Kurulu toplantısında Çin’in tahlil tekliflerini lisana getiren BM Daimi Temsilciliği Maslahatgüzarı Dai Bing, uzun vadeli diplomatik müzakerelerin, krizin tahlili için “tek hakikat yol” olduğuna işaret ederek, Rusya ve Ukrayna’ya ön şartsız müzakere için platform sağlanması daveti yaptı.
Dai, “Çatışmanın taraflarını müzakere masasına getirmek kolay olmayacak ancak bu siyasi tahlil için atılması gereken birinci adım.” dedi.
Çin’in tek taraflı yaptırımlara karşı olduğunu yineleyen Dai, savaşın global tedarik zincirlerine tesirinin en çok gelişmekte olan ülkeleri etkilediğine, besin, güç ve finans krizlerinin bedelini en çok bu ülkelerin ödediğine dikkati çekerek, “Umarız ilgili taraflar hareketlerinde sorumlu davranır, tek taraflı yaptırımları ve hudut çok yargı yetkisini berbata kullanmayı bırakır.” dedi.
5 ÇİN ŞİRKETİ DAHA KARA LİSTEYE ALINDI
Bu ortada ABD Ticaret Bakanlığı, geçen yıl Rusya’ya yardım ettikleri kuşkusuyla yaptırım listesine aldığı şirketlere, 5 Çin şirketini daha ekledi.
Bakanlık, yaptığı açıklamada, kelam konusu şirketlerin, “Rusya’nın askeri ve/veya savunma sanayi kapasitesine önemli katkıda yaptığı ve ABD ulusal güvenliği ve dış siyasetine alışılmamış faaliyetlerde bulunduğu” belirtildi.
Karar, ABD’li yetkilerin, hafta boyunca Çin’e Ukrayna Savaşı’nda Rusya’ya silah takviyesi sağlamaması konusunda yaptığı ihtarların akabinde geldi.
Dışişleri Bakanı Blinken, Amerikan istihbaratının, Çin’in, Rusya’ya Ukrayna savaşında dayanak olmak için silah ve mühimmat sağlamayı değerlendirdiğine dair bilgiler edindiğini, Çinli şirketlerin, halihazırda Rusya savunma endüstrisine “öldürücü olmayan” çeşitte takviye sağladığını, yeni bilgilerin, Pekin’in direkt “öldürücü” nitelikte silah ve mühimmatı da sağlayabileceğini gösterdiğini ileri sürmüştü.
G7’DEN “ÜÇÜNCÜ ÜLKELERE” UYARI
ABD, Kanada, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve Japonya’nın oluşturduğu G7 ülkeleri de savaşın yıl dönümünde yayımladıkları ortak açıklamada, Rusya’ya saldırganlığına derhal son verme ve işgal topraklardan şartsız çekilme daveti yaparken, “üçüncü ülkelere” ve başka memleketler arası aktörlere Rusya’ya ekonomik ve askeri yardımda bulunmaktan kaçınmaları ikazında bulundu.
Açıklamada, “Rusya’ya karşı yaptırımların aşılmasına yardımcı olan üçüncü ülkeler, önemli maliyetlerle karşı karşıya kalacak.” sözüne yer verildi.
“ÇİN TARAFINI SEÇMİŞTİ”
Avrupalı önderler de Çin’in tavır evrakında yer alan tekliflere ait kuşkularını ve itirazlarını lisana getirdi.
AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, Estonya ziyaretinde yaptığı açıklamada, Çin’in Rusya-Ukrayna Savaşı’nda tarafsız davranmadığını vurgulayarak, “Bu belgeyi, art planıyla görmemiz gerekiyor. Çin, Ukrayna işgali başlamadan evvel Rusya ile ‘limitsiz dostluğunu’ ilan ederek tarafını seçmişti.” dedi.
Genel unsur ve yaklaşımlardan oluşan teklifleri dikkate alacaklarını belirten von der Leyen, “İlkeleri natürel ki değerlendireceğiz, ama art planda Çin’in tarafını seçmiş olduğunu hatırlayarak değerlendireceğiz.” sözlerini kulandı.
Çin Devlet Lideri Şi Cinping, Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile savaşın başlamasından çabucak evvel, 4 Şubat 2022’de, Putin’in Pekin Kış Olimpiyatları için Çin’e yaptığı ziyaretteki görüşmenin akabinde, iki başkanın,”Çin ile Rusya ortasındaki dostluğun limiti olmadığına” vurgu yapan ortak açıklaması, Çin’in Olimpiyatlar’ın sona ermesinin çabucak akabinde başlayacak askeri operasyonlardan “önceden haberi olduğu” ve “örtülü onay verdiği” yorumuna yol açmıştı.
“ÇİN İLE İLGİLİ İLLÜZYON İÇİNDE OLMAMALIYIZ”
Almanya Başbakanı Olaf Scholz da ülkesinde ZDF televizyonuna yaptığı açıklamada, “Çin ile ilgili illüzyon içinde olmamalıyız. Şu ana kadar Rusya’ya karşı bir duruş sergilemediler.” değerlendirmesinde bulundu.
Hollanda’nın Çin Büyükelçisi Wim Geerts, ülkesindeki bir internet sitesinde yayımladığı yazıda Çin’in tekliflerinin, “siyasi motivasyon olduğu”, “Rusya’nın cürümlerini örtmeyi ve onun yerine Batı’yı suçlamayı amaçladığını” savundu.
Geerts, yazısında, “Bu birilerini kandırabilir lakin Ukraynalılar kendi vatandaşlarını vefatının sorumlusunun silahı çekip tetiği sıkan olduğu gerçeğini görüyor.” yorumunu yaptı.
AB Kurulu Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Sözcüsü Nabila Massrali de Çin’in 12 unsurluk tavır evrakının BM Şartı’nın birtakım unsurlarını vurguladığını lakin Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığının sonuçları açısından seçici ve yetersiz değerlendirmeler içerdiğini belirtti.
Belgenin “saldırgan” ile “kurban” ortasında ayrım gözetmediğine dikkati çeken Massrali, “Pekin’in tavrı, ‘tarafların yasal güvenlik çıkarları ve kaygıları’ olarak söz edilen konuya yanlışlı formda odaklanıyor. Böylelikle Rusya’nın yasa dışı işgalinin legalliğini ima ediyor ve ‘saldırgan’ ile ‘saldırılanın’ hudutlarını muğlaklaştırıyor.” diye konuştu.
Massrali, Çin’in Rusya’ya askeri birliklerini Ukrayna’dan çekme davetinde bulunan BM kararında çekimser oy kullanmasından hüzün duyduklarını, bu halin tahlil tekliflerine dair soru işaretleri yarattığını vurguladı.
“BARIŞ PLANI DEĞİL, SAVAŞIN DONDURULMASI”
Bu ortada çatışmanın taraflarından Ukrayna da Çin’in tekliflerinden memnuniyetsizliğini lisana getirdi.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Lideri Mihail Podolyak, yaptığı açıklamada, “Ateşkes ve yeni hudut çizgisi çizilmesini öngören rastgele bir barış planı, Ukrayna topraklarındaki işgali ve Rus soykırımını sürdürecektir. Bu, barış değil, savaşın dondurulmasıdır. Ukrayna’nın hezimete uğraması, Rus soykırımının sonraki kademesi olacaktır.” sözlerini kullandı. (AA)
