Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz: Gelir düzeyine göre vergilendirme öngörüyoruz

GELİR SEVİYESİNE NAZARAN VERGİLENDİRME GELİYOR

“DAR GELİRLİLERİN FAZLA KULLANDIĞI KALEMLERİ YÜKSELTMEYİ DÜŞÜNMÜYORUZ”

Yılmaz, bahisle ilgili yaptığı açıklamada “Türkiye’de herkes vergi ıslahatı yapılmalı diyor. Kabaca bir uzlaşı var. Sadeleştirmekten bahsediyor insanlarımız. Direkt vergi dolaylı vergi sıkıntısı var. Mevcut yapıyı tartışmamız gerektiğine inanıyorum. Dolaylı vergilerin hissesi çok yüksek. Direkt vergiler nispeten düşük. Dolayısyla önümüzdeki günlerde oransal olarak direkt vergilerin hissesinin artmasının gerektiğine toplumsal adalet açısından artması gerektiğine inanıyorum. Gelir seviyesi ne olursa olsun herkesten tıpkı vergiyi almak değil, düşük gelirli kısımlara daha az sorumluluk yüklenmesi manasına geliyor. Dolaylı vergide bu ayrımı yapamıyorsunuz. Orada toplumsal adaleti şöyle gözetiyoruz, dar gelirlilerin fazla kullandığı kalemleri yükseltmeyi düşünmüyoruz” dedi.

Cevdet Yılmaz’ın açıklamalarından satırbaşları;

“ Orta Vadeli Program en fazla mesai harcadığımız dokümanımız oldu. Bir tarafta kamu dalı kendi içinde çalışmaları sürdürürken istişarelerle program hazırladı. Dünyanın en yeterli programını da hazırlasanız bir sahiplenme olmadığı sürece bir mana tabir etmez. Programlar uygulanmak üzere yapılan siyasetlerdir. Bir taraftan hükümet ve kabine içeride tartışmalar en üst seviyede sayın Cumhurbaşkanımızın dayanağı, bunu bilhassa söz etmek isterim. Bu son derece değerliydi. Gerideki güçlü siyasi irade altı çizilmesi gereken nokta. İştirakçi bir prosedürle hazırladık. Şahsen iş dünyası, emekçi bölümleri, kamu sendikalarıyla, tarım, finans kısımlarıyla toplantılar gerçekleştirdim. Tıpkı şeyi bakanlarımız yaptılar. Toplumun bütün bölümleriyle istişare edilerek hazırlanmış bir doküman oldu. Bir taraftan Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığımız, Merkez Bankamız, ilgili bakanlıklarımız birlikte bir takım çalışması sergilemiş olduk. Koordineli çalışma gerçekleştirdik. EKK’da bu mevzuları tartışarak, olgunlaştırarak farklı bir noktaya getirdik.

“OVP’DE ÇOK KIYMETLİ GAYELER KOYDUK”

Olabildiğince iç tutarlılığı olan gerçekçi bir program olarak değerlendirildiğini söz edebilirim. 17 milyar dolar olan 3 yıllık taahhüdünü Dünya Bankası 35 milyar dolara çıkardı. BAE ile yaptığımız çalışmalar meyvelerini veriyor. OVP’den sonra buradaki kaynak akışının hızlanacağını söz edebilirim. 8,5 milyar doları 51 milyar doların sarsıntı harcamalarına ayrılmıştı. 3 milyar doları ihracat finansmanı için taahhüt edilmişti. Bu iki kalemin hızlanacağını rahatlıkla söz edebilirim. En geç yıl sonuna kadar bu kaynaklar kullanılmaya başlanılacak. OVP’de çok değerli hedefler koyduk. Birincisi Türkiye büyük bir afet yaşadı.

“KALICI KONUTLAR İNŞA EDİLECEK, ALTYAPILAR ONARILACAK”

Dünya tarihinin aslında en büyük afetlerinden birini yaşadı. Şubat sarsıntılarından bahsediyorum. 3 yıllık devirde zelzelenin yaralarını sarmak. Kalıcı konutlar inşa edilecek, altyapılar onarılacak. Ekonomik toplumsal hayat canlanacak. Bir taraftan da afet riski azaltıcı yatırımları hızlandırmak. İkinci olarak enflasyon. Para siyaseti itibariyle Merkez Bankası ile yakın işbirliği içinde orta vadeli enflasyonu kademeli olarak düşürecek perspektifi ortaya koyduk. 2006 itibariyle yüzde 8,5’lara düşen, tek haneli enflasyona geri dönen Türkiye var.

“3 YILDA BEKLENEN BÜYÜME YÜZDE 3 CİVARINDA”

Bunları yaparken afetin yaralarını sararken ve enflasyonu tek haneli sayılara düşürürken istihdamı ve büyümeyi korumak. Son 20 yıl ortalamamız 5,5 civarında. 3 yıl 3,5 gideceğiz. Önümüzdeki 3 yıl beklenen büyüme 3 civarında. İstihdamı sürdüreceğiz. 2.7 milyon ek istihdam öngörüyoruz. Yılda ortalama 900 bin ek istihdam artışı. Bütün bunları insan için, toplumsal refah için yapıyoruz. Sürdürülebilir toplumsal refahı oluşturma, toplumsal adaleti güçlendirme için. Bu açıdan vergi adaleti, sıhhat hizmetleri, mesleksel eğitimden daha uygun kentleşmeye varıncaya kadar birçok alanda toplumsal refahı güzelleştiren program.

“OVP’YE İNANÇ DUYULUYOR”

Para politikalarımız, maliye politikalarımız, mali disipline ehemmiyet vererek, kamuda özelde tasarrufları artırmak. Ve yapısal ıslahatlar. Bu üç mevzuda da ana çerçevede OVP’ye koymuş durumdayız. Öteki taraftan 12. planımız Ekim’de Meclis’e gelecek. OVP ile örtüşen perspektif göreceksiniz. Düzgün bir çalışma yaptığımıza inanıyoruz, bundan sonrası artık uygulama. Bir takvim ve yeterli bir sıralama içinde bunu gerçekleştireceğiz. Bu programa inanç duyulduğu, gerçekçi program olarak görüldüğünü söz edebilirim. Natürel ki eleştirecek taraflar bulabilirsiniz. Eksik ararsınız bulursunuz. Ana çerçeveye baktığınızda içeride dışarıda itimat ögesi oluşturduğunu tabir edebilirim.

“BRÜT REZERV 120 MİLYAR DOLARI AŞTI”

Kalkınmakta olan bir ülkeyiz. Yatırımları yapabilmek için tasarrufa gereksinimimiz var. Cari açık yatırımla tasarruf ortasındaki farktır. Kalkınmakta olan ülkelerde yatırım gereksinimi daha fazladır. Türkiye’nin bir cari açık sıkıntısı var. Bir taraftan OVP’de onu azaltmayı öngörüyoruz. Bu yıl sonu itibariyle yüzde 4 öngörüyoruz. İkinci yarı altın konusunda aldığımız önlemler, ihracat ve turizmde artış beklentileri, tüketim ve ithalatta bir ölçü gerileme beklentisi. Yıl sonu itibariyle yüzde 4 civarında cari açığımız olacak. OVP’nin sonunda yüzde 2’lere düşeceğini öngörüyoruz. Bunu sağlam, sağlıklı, uzun vadeli kaynaklardan elde etmek. Bunu da inanç veren bir çerçeveyle sağlamak durumundayız. Türkiye bunu geçmişte yaptı. Rezervlerimizde de artış getirecek. 22 milyar dolar civarında bir artış oldu rezervlerimizde. Bir sermaye girişi var. Sistemin dışında olan kaynaklar seçim sonrası itimat ortamında finansal sisteme girmiş oluyorlar. Merkez Bankası’nda brüt rezerv 120 milyar doları aştı. Merkez Bankası 22 milyar dolar yalnızca 3 ayda rezerv artışı oldu. Bir ölçü KKM’de çözülmeye karşın. Dünyaya gideceksiniz, kendinizi yatırımcılara anlatacaksınız. Yatırım imkanlarınızı dünyaya tanıtmanız lazım.

“YATIRIM ORTAMINI İYİLEŞTİRİYORUZ”

Yatırım ortamını güzelleştiriyoruz. Artık hareket planına dönüştürüyoruz. Ekim’den itibaren Meclis çalışmaya başladıktan sonra yatırım ortamı güzelleştirici yasal düzenlemeler olacak. Öteki taraftan idari kararlarla ilgili yapılacak işlerle birlikte bir paket düşünüyoruz. Bu daima ilgilenmemiz gereken bir alan. Yatırım ortamını iyileştirdiğinizde içeride ve dışarıdaki yatırımcılar bunu kıymetlendiriyor. Yatırım ortamını iyileştirdiğinizde içeriden de dış dünyadan da uzun vadeli yatırımı cezbetme imkanınız oluşuyor.

“ENFLASYON VE BÜYÜME BİREBİR ANDA İYİLEŞEBİLİR”

Büyüme ile enflasyon ortasında teorik olarak baktığınız ya biri ya öbürü üzere bir şey var. 2002 sonrası bunu yaşadık. İnanç veren ortamı oluşturduğunuzda çabucak enflasyonu düşürmeniz hem de büyümeyi sürdürmeniz mümkün. Biz bunu yaptık. İki şeyi tıpkı anda güzelleştirme pratikte mümkün. Büyümenin kompozisyonu çok değerli. Büyümeyi tüketim yüklü yaparsanız enflasyonist büyüme olur. Arz yüklü yatırım, üretim, ihracat yüklü kompozisyonda yaparsanız o vakit büyüme enflasyonla çelişmez. Arz açığınızı gidererek enflasyona olumlu katkısı bile olabilir. Tüketimin daha istikrarlı seyrettiği, yatırım, üretim, ihracatın daha fazla yük kazandığı periyottan bahsediyoruz. Dış talebe bağımlılığı düşürüp, içeride üretim kapasitesini geliştirici, döviz kazandırıcı faaliyetleri öngörüyoruz. Tüketim berbat bir şey değil alışılmış ki, istikrarlı tüketimden bahsediyorum. Belirli seviyede elbette tüketim yapacaksınız. Toplumsal refah da öteki oluşmaz. Tüketimin seyri değerli. Önümüzdeki periyotta daha istikrarlı tüketim seyri göreceğiz.

“KIDEM TAZMİNATINDA MAALESEF ÇOK ÖNEMLİ SORUNLAR VAR”

Kıdem tazminatı yıllardır tartışılan bir mevzu. Hükümetlerimizin yaklaşımı şu; personel kısmı ile istişare içinde bu işi sonuçlandırmak. Tek taraflı tahlili dayatmak değil. Bir uzlaşı yeri yakalayıp bu sorunu çözmek. Bunu istişareyle personel ve patron istikrarı içinde hususa yaklaşmak lazım. Kıdem tazminatında maalesef çok önemli sorunlar var. Ödenmeme sorunları var. Oluşturduğu belirsizlik var iş dünyası ve firmalar üzerinde. Bunlar önümüzdeki periyotta Türkiye’nin gündeminde olan bahisler olacaktır. Toplumsal uzlaşı ile aşabileceğiniz bir problem bu.

“2025’TEN BAŞLAYARAK YÜKÜMÜZ AZALACAK”

Bu yıl yalnızca merkezi idare bütçemizden sarsıntı için harcadığımız para 762 milyar Türk Lirası. 2024’te bu 1 trilyonun üzerine çıkıyor. OVP devrinde 3 trilyon liranın üzerinde bir kaynağı merkezi idare bütçesinden sarsıntı için harcayacağız. Bu nitekim büyük yük. 2025’ten itibaren yarı yarıya düşüyor. Bir rahatlama olacak. Sarsıntı harcamaları tek seferlik harcamalar. Bu ve gelecek yıl bütçe açıklarımızın ulusal gelire oranı yükseliyor. 2026’da faiz ödemeleri dışında fazla veren bütçe öngörümüz var. Bütün bunlarla baktığımızda bu yıl ve gelecek yıl yükümüz ağır. 2025’ten başlayarak kademeli bir halde bu yükün azaldığını göreceğiz.

“ÖNÜMÜZDEKİ PERİYOTTA DAHA İSTİKRARLI BİR SEYİR GÖRÜYORUZ”

Kurla ilgili olarak OVP’nin ne kur iddiası ne de maksadı var. Kur rejimimiz açık. O özgür kur rejimidir. Kur gündelik olarak arz talep şartlarına nazaran, bir ölçü artar düşer. Muhakkak aralıkta değişken öge. Kurla ilgili rastgele sayı açıklamış değiliz. Toplumsal medyada bilakis mühendislik dediğimiz bir şey var; kur bu türlü açıklandı diye haberler yapıldı. Biz bu türlü bir açıklama yapmadık. Yıl sonunu lineer halde hesaplayanlar var. Bu türlü bir artış olmayabilir. Seçimlerden sonra uzun mühlet kurda değişim yaşanmadı, bir düzeltme oldu diyebilirim. Bir taraftan enflasyon seyri, başka taraftan kaynak girişi, inanç ortamında bunlar şekillenecek. Orta vadede enflasyonun üstünde seyir görmüyoruz. Gelecek yılla ilgili hesabi bir şey var üzere görünüyor, onun da geçerli olduğunu düşünmüyorum. Kur dediğiniz hadise piyasada arz talep şartlarında belirlenir. Kaynak giriş iolur kuru farklı bir yerde görürsünüz. Elbette genel eğilimi tartışabilirsiniz. O denli nokta atışı yaparak şu tarihte bu türlü olacak demek gerçek değil. Mevzuyu Merkez Bankası’nın beklenti anketlerini izlemekte yarar var. Kurda enflasyonun üstünde bir seyir öngörmüyoruz. Önümüzdeki devirde daha istikrarlı bir seyir görüyoruz.

“MEMURA DEĞERLİ BİR ARTIŞ OLACAK”

Biz bir oran veriyoruz. Memura yüzde 15 dediniz. Yıl ortasında yüzde 15’in üstünde ise farkını veriyorsunuz. Hiç kimseyi enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz. Yıl ortasında enflasyon neyse o fark verilecek. Memurla ilgili bu yılın enflasyon farkı olacak. Seyyanen artış yaptığımız için. Münasebetiyle gelecek yılın artışı daha yüksek olacak. Enflasyondaki yeni kestirimlerimiz ışığında baktığımızda memura değerli bir artış olacağını söyleyebilirim. Bu otomatik olarak memur emeklisine yansıyacak. Personel emekli ve taban ücretlilerle ilgili dengeleyici çalışmayı öngörüyoruz. Taban emekli ile taban fiyatı mukayese edersek geçen yıl yüzde 64’üydü. Bu yıl yüzde 66’ya yükseldi. Bu yıl minimum fiyata önemli artış yaptık. Taban emekli aylığına yüzde 114 artış yaptık. Buna karşın toplumsal koşullar, beklentiler münasebetiyle burada yeniden bir çalışma yürütüyoruz. Yıl sonuna kadar bu çalışma bitecek inşallah. 2023 ve 2024 sonrası inşallah çok daha rahat bir periyoda gireceğiz.

“KAMUYU TASARRUF DIŞINDA TUTAMAYIZ”

Şunu söyledim ben; eski Kalkınma Bakanı ve planlamacı olarak söyledim. Tasarruf demek kaynak kullanmamak demek değil. Kaynakları gerçek yerlerde, yanlışsız önceliklerle verimli biçimde kullandığınızda tasarruf etmiş olursunuz. Örnek vereyim; kamunun yatırım programına 100 tane proje alın. 100 lira paranız var diyelim. Her birine 1’er lira dağıtın. Hiçbirini bitirmezseniz ortaya çıktı olmaz. Lakin 20 projeyi önceliklendirirseniz. Her birine 5’er lira verip bitirirseniz, onların hasılatını alırsanız o vakit farklı olur, sonraki yıl bununla 30 yıl, sonraki yıl 40 proje yaparsınız. Kamu kuruluşlarının tasarrufu çok daha dikkatli yapmalarını öngörüyoruz. Cumhurbaşkanımızın da bu bahisteki titizliği var. Kamuyu tasarruf dışında tutamayız.

“KKM’DEN EVRELİ ÇIKIŞ OLACAKTIR”

KKM bir büyüklüğe gelmiş durumda. Burada ani duruş kelam konusu olamaz. Vakit içinde, doğal seyir içinde, Merkez Bankası düzenlemeleriyle, Türkiye’ye kaynak akışı ve rezerv birikimiyle KKM’den çıkış olacaktır. Etaplı olarak çıkış olacaktır. Aslında belirli bir gelişme sağlandı. Makro ihtiyati önlemlerle bir yönlendirme olacak. Bu bir anda olmayacak. Tasarruf sahipleri kaygı etmesinler. Mevduat vadelerini de uzatmayı teşvik edici düzenleyici çerçeve içinde basamak etap, doğal seyri içinde çıkış sağlayacağız. Ani bir hareket olmayacak. Tasarruf sahiplerinin kaygı etmemesi lazım. Doğal seyir içinde olacak. Yeni kaynak girişleri olacak, Türkiye çok daha güçlü yapıya girecek. Doğal seyir içinde süreç gerçekleşecek. Şu basamakta bir takvime girmeyi gerçek bulmuyoruz.

“ORTA VADELİ PROGRAM YENİ ÇIPA”

Dünyadaki bankalar pandemi sonrası muazzam mali genişlemeye gittiler. Dünyada olağan vakitlerde görmediğimiz bir periyot yaşadık. Artık dünya da farklı periyoda girdi. Dezenflasyonist eğilimler güçlendi, istikrarlı periyot hakim hale geldi. Her periyodun kendine ilişkin kaideleri var. OVP program olarak baktığınızda yeni çıpa. Temel olan bu devrin en kıymetli, tarafı Mayıs seçimleri. Siyasi istikrar olmadan ekonomik istikrar olmuyor. Mayıs ayında belirsizlik ortadan kalktı, 5 yıllık bir pencere açıldı önümüzde. Cumhuriyetimizin 100. yılındayız. Bir yeni yüzyıla adım atıyoruz. Bu yeni devirde daha farklı bakmamız lazım. Bütün toplum kısımları için bunu söylüyorum. Güç bir devirdeyiz fakat sıkıntı periyotlar tıpkı vakitte fırsatları getiren periyotlar, sıralamaları değiştiren devirler. 100. yıla Türkiye olarak argümanlı girmemiz lazım. Sıkıntı vakitleri uygun yönetirsek Türkiye olarak dünyadaki pozisyonu farklı bir yere taşıyacağız. Özgür kur ismi üzerinde. Türkiye’nin kaidelerine nazaran, gelen kaynağın ölçüsüne nazaran TL kaynaklarına olacak eğilime nazaran birçok etkenden bahsediyoruz. Son 3 aylık düzeltme üzere bir hareketlenme beklememek gerekir.

“CARİ AÇIK KISIT OLMAKTAN ÇIKACAK”

Önemli olan cari istikrarınızı sürdürülebilir yapıda tutmak. OVP’de şunu tercih ettik; tasarruflarımızı artırarak, yatırımları daha fazla iç tasarrufla finanse edecek anlayışla hareket ettik. Bu cari açığı yüzde 2’ler civarında kolay, sürdürülebilir hale getiriyor. Cari açık sürdürülebilir kalkınmanın önünde bir kısıt olmaktan çıkacak.

“EMEKLİLER İÇİN ÇALIŞMALAR SÜRDÜRÜLÜYOR”

Emekliler için ne yapabiliriz diye alternatiflere bakılıyor. 16 milyon emekli var. En küçük bir şeyin büyük tesirler oluştuğu bir alan. Çok dikkatli konuşmak gerekiyor. Maliyetleri âlâ planlamak gerekiyor. Biz kurallarımızı sonuna kadar zorlayarak emeklimizin, çalışanlarımızın yanında olmaya uğraş ediyoruz. Etmeye de devam edeceğiz.”