DMÖ’den korkutan ikaz: Çok sıcaklar sürecek

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), son devirde bilhassa kuzey yarım kürede ve dünya genelinde tesirli olan çok sıcaklarla ilgili ihtarlarda bulunuyor.

WMO’ya nazaran, Avrupa kıtasında tesirli olan sıcaklıkların yanı sıra ABD’nin güneyi, Kuzey Amerika, Asya’nın birtakım bölgeleri, Kuzey Afrika ve Akdeniz’de sıcaklıklar, bu hafta uzun müddet 40 derecenin üzerinde seyretti ve eş vakitli sıcak hava dalgası meydana geldi.

Dünya genelinde 1980’den bu yana 6 kat artış gösteren sıcaklıkların tasa verici olduğuna işaret eden WMO, deniz yüzeyi sıcaklıklarının mayıs, haziran ve temmuzda rekor düzeye ulaştığını, sıcak hava dalgası nedeniyle birtakım ülkelerde ulusal sıcaklık rekorlarının kırıldığını ve kırılmaya devam edeceğini belirtti.

EN SICAK HAZİRAN AYI

Avrupa Birliği’ne (AB) bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi de global sıcaklık artışı hakkında ikazlarda bulunuyor.

Copernicus’a nazaran, “geçen ay dünya genelinde yaşanan en sıcak haziran ayı” oldu. Global hava sıcaklığı da haziranda birinci defa endüstrileşme öncesi periyodun ortalamasını 1,5 derece aştı.

Ayrıca Antarktika deniz buzu, ortalamanın yüzde 17 altına inerek en düşük düzeyine ulaştı. Geçen haziranda günlük Antarktika deniz buzu ölçüsü “görülmemiş” düşük kıymetlerde kaldı.

EN SÜRATLİ ISINAN KITA AVRUPA

WMO ve Copernicus’un ortak raporu da Avrupa’nın yeryüzünde en süratli ısınan kıta olduğunu, 1980’lerden beri kıtadaki sıcaklık artışının global ortalamanın iki katına çıktığını ortaya koydu.

Rapora nazaran, Avrupa’daki sıcaklık her 10 yılda 0,5 derece arttı. Bu, 1980’lerden beri global ortalamanın iki katı olarak kayıtlara geçti.

AVRUPA, KAVURUCU SICAKLARLA BOĞUŞUYOR

Tarihinin en sıcak temmuz aylarından birini geçiren İspanya’da resmi istatistiklerin tutulmaya başlandığı 1928’den bu yana en sıcak günü 45,4 derece ile 18 Temmuz’da yaşadı.

Ülkenin doğusundaki Katalonya bölgesinin Girona kentine bağlı Figueres ilçesinde 18 Temmuz’da tespit edilen 45,4 santigrat derece “son 95 yıldaki en sıcak gün” olarak kayıtlara geçti.

Ülkede olağan kurallarda en sıcak bölge olan Endülüs’te ise Kurtuba kenti etrafında hava sıcaklığının 44,6 dereceye kadar çıktığı bildirildi. Endülüs bölgesindeki Malaga kentinde 20 Temmuz sabahı mahallî saatle 07.00’de tespit edilen 34,1 santigrat derece de yeni bir rekor olarak duyuruldu.

28 DERECENİN ALTINA İNMEDİ

Yaz mevsiminin 3. çok sıcak hava dalgasını 17-19 Temmuz’da yaşayan İspanya’da bu tarihlerde en düşük hava sıcaklıkları bile rekor kırarken, Balear Adaları ve Valensiya üzere kimi bölgelerde en düşük sıcaklıkların 28 derecenin altına inmediği açıklandı.

17-20 Temmuz’da Afrika sıcaklarının tesiri altında kalan İtalya, şu ana kadar bu yılın en sıcak devrini geçirdi.

48 DERECEYE ULAŞTI

Il Meteo sitesinin datalarına nazaran, 19 Temmuz’da güneydeki Sicilya Adası’nda hava sıcaklığı 45-46 dereceleri bulurken, Sardinya Adası’nda da yer yer 47-48 derecelerle bu yıl bazında rekor seviyeye ulaştı. Başşehir Roma’da da hava sıcaklığı kelam konusu günlerde 41 ile 45 derece ortasında değişti.

Sağlık Bakanlığı, sıcaklıkların en yüksek düzeye ulaştığı 19 Temmuz’da 27 büyük kentin 23’ünde “kırmızı alarm” vererek, bu kentlerde yaşayan halkı yüksek sıcaklıklar hasebiyle uyarmıştı.

Bu ortada ülkenin orta ve güney bölgeleri çok sıcaklarla gayret ederken, kuzey bölgelerde tesirli olan yağış ve fırtınanın çok sayıda ağacın devrilmesine yol açtığı, kimi yerlerde tenis topu büyüklüğünde dolu yağdığı belirtildi.

NEREDEYSE 3 KATINA ÇIKTI

Yunanistan’da tesirini termometrelerde 40 derece ile göstermeye başlayan yeni sıcak hava dalgasının ise 24 Temmuz’a kadar devam etmesi bekleniyor. Uzmanlara nazaran, ülkede son 10 yılda sıcaklığın 37 derecenin üzerinde olduğu müddet neredeyse üç katına çıktı.

Yunanistan Meteoroloji Dairesinin datalarına nazaran, “CLEON” ismi verilen ve tüm ülkede hakim olacak sıcak hava dalgasının cumartesi ve pazar günü kimi bölgelerde 44 dereceye kadar ulaşacağı kestirim ediliyor.

Sıcak hava dalgası, ülke genelinde çok sayıda orman yangınına da yol açtı. Hava sıcaklıklarının tesirli olduğu başşehir Atina’da tarihi Akropolis de dahil tüm tarihi ve turistik alanların 12.00-17.30 saatlerinde ziyarete kapatılmasına karar verildi.

YILIN EN SICAK GÜNLERİ YAŞANACAK

Bulgaristan’da meteoroloji uzmanları, bu sene görece geç gelen yaz mevsiminde son günlerde sıcaklık rekorlarına yaklaşıldığının altını çiziyor. Ülkede temmuzun ikinci yarısından itibaren tekraren “sarı” kod ilan edildiğini anımsatan uzmanlar, hafta sonu yılın en sıcak günlerin yaşanacağını belirtiyor.

Bulgaristan genelinde sıcaklıkların 34 ila 38 derece seyretmesi bekleniyor. Ülkede 40 dereceye yaklaşan en sıcak yazlar 2000, 2007, 2012, 2016 ve 2021 yıllarında yaşanmıştı.

Alman Meteoroloji Dairesi (DWD) 38,8 santigrat derece ile ülkede bu yılın en yüksek sıcaklığını 15 Temmuz Cumartesi günü kaydetti.

DWD’den yapılan açıklamada, bu yılın en sıcak gününün 15 Temmuz’da Bavyera eyaletinin Möhrendorf-Kleinseebach beldesinde ölçüldüğü belirtildi. Güney Avrupa’nın pek çok bölgesinde hava çok sıcak ve kurak olmaya devam ederken, Almanya’da sıcaklıkların olağan seyretmesi bekleniyor.

SICAKLAR YERİNİ FIRTINAYA BIRAKTI

Batı Balkan ülkelerinden Bosna Hersek, Sırbistan, Hırvatistan ve Slovenya, haftaya yüksek sıcaklıklarla başlarken, bölgede termometreler 40 dereceyi gösterdi.

Yüksek sıcaklık düzeyi nedeniyle Batı Balkanlar’da “kırmızı” ikaz verilirken, dün prestijiyle iklim şartlarındaki sert geçiş meydana geldi. Sıcak hava yerini fırtınaya bıraktı ve Hırvatistan, Slovenya, Bosna Hersek ve Sırbistan’da tesirli olan şiddetli yağış ve fırtına nedeniyle 5 kişi ömrünü yitirdi.

Bölgede halihazırda hava sıcaklığı 30-35 derece ortasında seyrederken, gelecek günlerde yağış ve fırtınanın devam edeceği aktarıldı.

ASYA’DA DA REKOR SEVİYEDE

Pakistan Meteoroloji Departmanının bilgilerine nazaran, Belucistan eyaletinin Turbat kentinde 7 Haziran’da ölçülen 49,5 derecelik hava sıcaklığı, “Pakistan’da 2023’te kaydedilen en yüksek sıcaklık” olarak kayıtlara geçti.

Belucistan’ın Nokkundi kasabasında 24 Haziran gecesi sıcaklık 35 derece olarak ölçüldü. Bu ise bu yıl görülen en sıcak gece oldu. 24 Haziran’da termometrelerin 42 dereceyi gösterdiği Muzaffergarh kentinde hissedilen sıcaklık 51 derece oldu.

4 KİŞİ ÖLDÜ

Ülkede, 25-26 Haziran’da çok sıcaklar sebebiyle Peşaver’de 18, İslamabad’da 4 kişi öldü.

Pakistan’ın başşehri İslamabad’da halihazırda hava sıcaklığı 33, hissedilen sıcaklık 42 dereceyi buldu. Ülkenin değerli kentlerinde Turbat’ta termometreler 43, Sind eyaletine bağlı Jacobabad kentinde 39 dereceyi gösteriyor.

Hindistan, “bu yıl 122 yılın en sıcak şubat ayını” yaşadı. Sıcaklar, mevsim normallerinin 4,5 santigrat üstünde seyretti. Ülkede nisanda da çok sıcaklar tesirli olurken, bu ayda Mumbai’de düzenlenen bir siyasi aktiflikte 11 kişinin ömrünü yitirmesi olayın ciddiyetini gözler önüne serdi.

SECAK HAVA SONRASI SEL: 90 ÖLÜ

Yoğun sıcak hava dalgası, Hindistan’da yerini yaklaşık 35 derece sıcaklıklara ve muson yağmurlarına bıraktı. Ülkenin kuzeyinde hala süren yağışların yol açtığı sellerde bugüne kadar en az 90 kişi hayatını yitirdi.

Çin, son günlerde 35 derecelere ulaşan hava sıcaklıklarıyla 1961’den bu yana kaydedilen en sıcak günlerini yaşıyor. Ülkenin kuzeybatısındaki bir kasabadaysa, şimdiye kadar en yüksek sıcaklık olan 52,2 derece kaydedildi. Ulusal İklim Merkezi, ülkenin kuzeyinde birtakım günler 40 derecenin üzerine çıkan sıcaklıkların 200 milyondan fazla kişiyi etkilediğini bildirdi.

Bazı kentlerde hava hücumlarından korunmak hedefiyle yapılmış sığınaklar, halkın kullanımına açılırken, çok sıcaklar nedeniyle can kayıpları bildirilmeye başlandı. Yetkililer, başşehir dahil olmak üzere ülkenin çeşitli bölgelerinde açık havada çalışmanın askıya alındığını belirtti.

Japonya’da da 38 dereceye ulaşan çok sıcaklar, günlük hayatı olumsuz etkiliyor. Başşehir Tokyo’da sıcaklıklar, mevsim normallerinin yaklaşık 9 santigrat derece üzerine çıktı. Nüfusun yüzde 30’unun 65 yaşın üzerinde olduğu ülkede, yetkililer, sıcak çarpmasına karşı vatandaşları uyararak, dışarı çıkmaktan kaçınmaya ve bilhassa yaşlı komşularını denetim etmeye teşvik etti.

50 DERECEYİ BULDU

Artan sıcak hava nedeniyle Orta Doğu ve Kuzey Afrika da orman yangınları, kuraklık ve artan kum fırtınalarıyla karşı karşıya. Sıcaklığın 50 dereceye kadar yükseldiği bölge ülkelerinde, serinlemek için klimalara artan talep nedeniyle elektrik kesintileri yaşanıyor.

Cezayir Meteoroloji Genel Müdürlüğünden yapılan yazılı açıklamada, 11 Temmuz’da başşehir Cezayir’de gölgede hava sıcaklığının 47,9 derece ölçüldüğü hatırlatılarak, ülke genelinde sıcaklıkların 50 dereceye ulaştığı belirtildi.

Ülkedeki Elektrik ve Doğal Gaz Yönetimi Sonelgaz’dan yapılan yazılı açıklamada, sıcak hava dalgasıyla ülke tarihinin en yüksek elektrik tüketiminin kaydedildiği aktarıldı.

Tunus Ulusal Meteoroloji Enstitüsünden 13 Temmuz’da yapılan açıklamada, 9 Temmuz Pazar günü güneydeki Tuzer kentinde hava sıcaklığının gölgede 48,9, güneşte ise 57,3 dereceye ulaştığı kaydedilmişti. Ülkede, “benzeri görülmemiş” sıcak hava dalgasına şahit olunduğu vurgulanan açıklamaya nazaran, temmuz ayının birinci günlerinde ortalama sıcaklık 50 dereceyi geçti.

Ülkenin kuzeybatısında yer alan Tabarka kentindeki Malula ormanlık alanında yüksek sıcaklıktan dolayı 18 Temmuz’da başlayan orman yangınını söndürme çalışmaları devam ediyor.

ORMAN YANGINLARINA NEDEN OLDU

Lübnan’da da artan hava sıcaklığı ülkenin bilhassa kuzey bölgesinde yer alan Cehennem Vadisi’nde olduğu üzere orman yangınlarına yol açıyor.

Ülkede sıcak hava dalgalarının su kaynakları üzerindeki olumsuz tesiri de hissediliyor. Lübnan Tarım Bakanı Abbas Hacı Hasan’a nazaran ülke, tarımı ve günlük hayatı etkileyecek önemli bir kuralıkla karşı karşıya geldi. Öbür yandan ekonomik kriz nedeniyle 2019’dan bu yana yaşanan elektrik kesintileri, vatandaşların sıcaklarla baş etmesini güçleştiriyor.

İsrail’de “Cleon” isimli sıcak hava dalgasının, termometreleri yılın en yüksek düzeylerine çıkaracağı belirtildi. Tel Aviv’de sıcaklık 33 dereceye çıkarken karasal bölgelerde sıcaklığın 37 dereceye yükseleceği bildirildi.

İsrail Meteoroloji Dairesi, yüksek hava sıcaklıkları nedeniyle ulusal parklarda ateş yakılmasının yasaklanacağını, tabiat yürüyüşü yapmak isteyenler için kısa rotaların açık olduğunu fakat kimi uzun rotaların ziyaretçilerin emniyeti için kapatılacağını açıkladı.

24 KİŞİ BOĞULDU

Öte yandan sıcak havadan kaçmak için kıyılara akın edilmesi sonucu İsrail’de haziran başından bugüne 24 kişinin boğularak hayatını kaybettiği belirtildi.

Filistin Meteoroloji Departmanı, ülkede kuru ve sıcak hava dalgasının devam edeceğini sıcaklıkların ortalamalarının 6 derece daha üstünde seyredeceği paylaşıldı.

Ürdün Vadisi bölgesinde sıcaklığın 46 dereceye kadar ulaşabileceği paylaşıldı.

Irak’ta temmuz ayıyla bilhassa başşehir ve güney kentlerde hava sıcaklıkları 50 dereceye yaklaştı. Serinlemek için klimalara talebin artması nedeniyle var olan elektrik kesintileri artarken, Iraklılar serinlemek için ülkenin kuzey bölgesindeki dağlık bölgelere gidiyor ya da Dicle ve Fırat ırmaklarında yüzmeyi tercih ediyor.

Ürdün’ün başşehri Amman’da dün sıcaklık 39 dereceye ulaşırken, en yüksek sıcaklık ülkede Gor el Safi bölgesinde 46 derece üzerinde olarak kaydedildi.

Birçok ülkede olduğu üzere Ürdün’de de sıcaklıklar nedeniyle orman yangınları çıktı. Ülkenin kuzeyindeki Ceraş kenti yakınlardaki ormanlık bölgede çıkan yangın havadan ordunun müdahalesi sonucu denetim altına alındı.

66,7 DERECEYLE REKOR KIRILDI

İran’da en yüksek sıcaklık 66,7 derece ile ülkenin güneyindeki Basra Körfezi Memleketler arası Havalimanı’nda kaydedildi.

Sistan-Beluçistan Meteoroloji Genel Müdürü Muhsin Haydari bölgedeki sıcak havaya ait 3 Temmuz’da yaptığı açıklamada, Zehek ve Hirmend kentlerinin 50 derecelik hava sıcaklığına ulaşarak ülkenin en sıcak bölgeleri olduğunu belirtmişti.

Ülkede termometreler 15 Temmuz’da Dehloran’da 51,6 , Ümidiye’de 51,2, Ahvaz’da 50,8, Ağacari’de 50,3, Ramhürmüz’de 50,2 dereceleri gösterdi.

Sıcak havaların hakim olduğu ülkede bir öbür sorun ise kuraklığın tesiriyle artan kum fırtınaları. Sistan-Beluçistan eyaletinde tesirli olan fırtınanın taşıdığı ince toz nedeniyle yaklaşık bir ay içinde 3 binden fazla kişi hastanelere kaldırılırken, bir kişi hayatını kaybetti.

Kuraklığın yanı sıra otoyol projesi ve İran’ın su siyasetleri nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Urumiye Gölü, hava sıcaklıklarının artmasıyla telaşa sebep oldu. Ülkenin kuzey bölgelerindeki ani yağışlar ise sele yol açtı.

Suudi Arabistan’da en yüksek sıcaklıklar ülkenin doğu bölgesinde görüldü. Buradaki El-Ahsa kentindeki sıcaklığın, 19 Temmuz’da 50,5 dereceye ulaştığı bildirildi.

Meteoroloji uzmanları, ülkede temmuz ayının son 10 gününde hava sıcaklıklarının 52 dereceyi bulabileceğini belirtiyor.

Mısır Tarım Bakanlığı bünyesindeki İklim Enformasyon Merkezi Lideri Muhammed Ali Fahim, 18 Temmuz’da yaptığı açıklamada, ülke genelinde sıcakların kimi bölgelerde 46 derecenin üzerine ulaştığını kaydetti.

EN SOĞUK BÖLGELER BİLE 40 DERECEYE ÇIKTI

Azerbaycan’da temmuz ayında mevsimsel sıcaklıklar ortalamanın 6 derece üzerine çıktı.

Azerbaycan Ulusal Hidrometeoroloji Servisi, 8 Temmuz’da Bakü ve Abşeron Yarımadası’nda sıcaklığın 40 dereceye yükseldiği bildirildi.

Aynı gün Nahçıvan’da da 40 derece sıcaklık kayıtlara geçti.

Kazakistan’da bu yaz ülkenin “en soğuk bölgelerinde” bile hava sıcaklığı 40 dereceye yaklaştı.

Ulusal Meteoroloji Genel Müdürlüğü (Kazgidromet), haziran ayında Kostanay, Kuzey Kazakistan ve Öskemen’de hava sıcaklığının 38 dereceye yükselerek daha evvel kelam konusu bölgelerde yaşanmayan sıcaklığın kaydedildiğini bildirdi.

Başkent Astana’da da sıcaklık, bu yaz 6 Haziran’da 38,4 dereceye yükselerek 1939’da 35,7 olarak kaydedilen rekoru kırdı.

ABD’DE DE KAVRULUYOR

ABD’nin güneybatısında çok sıcaklar 110 milyondan fazla kişiyi etkilerken, 38 kentte sıcaklık rekoru kırılması bekleniyor.

California’da sıcaklıklar 53,9, Las Vegas’ta 47,2, Arizona’da 43, Texas’ta ise 38 dereceye ulaştı.

Ulusal Meteoroloji Servisi (NWS), ABD’nin güneybatısında tesirli olan sıcak hava dalgasını “bugüne kadarki en şiddetli hava olaylarından biri” olarak nitelendirdi.

Dünyanın en sıcak yerlerinden biri olarak bilinen ve sıcaklık rekorlarına mesken sahipliği yapan ABD’nin California eyaletindeki Death Valley’de (Ölüm Vadisi) hava sıcaklığı 11 Temmuz’da 46 santigrat derece ölçülürken, bu sıcaklığın da ilerleyen günlerde 50 derecenin üzerine çıkması bekleniyor.

AFRİKA’DA SON DURUM

Kışın en soğuk günlerini yaşayan Güney Afrika Cumhuriyeti’nin iktisat başşehri Johannesburg’da 11 yıl ortadan sonra birinci defa kar yağışı görülürken kıtanın doğusu, kuzeyi ve batısı çok sıcaklarla uğraş ediyor.

Kıtada Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Cezayir, Tunus, Somali, Çad, Nijerya, Mali, Burkina Faso, Kamerun ve Güney Sudan çok sıcaklardan etkilenen ülkeler ortasında yer alıyor.

Uzun müddettir kuraklıkla çaba eden Somali ve Kenya üzere ülkelerde mevsim normallerinin üstünde seyreden sıcaklar hayatı olumsuz etkiliyor.

Tarım eserlerinin ziyan görmesine ve hayvanların can vermesine yol açan çok sıcaklar nedeniyle binlerce kişi konutunu terk ederek göç etmek zorunda kalıyor.

Mevsim kaidelerinin bu biçimde devam etmesi durumunda sıcaklıkların daha da tesirli olabileceğine dikkat çeken uzmanlar, global ısınmanın sürmesi durumunda bundan en fazla etkilenecek kıtalardan birinin de Afrika olduğu vurguluyor. (AA)