Doğan Özdemir -İktidarın Yolu
İktidarın Yolu
Kitabın Yazarı: Eren ERDEM
(Halk Kitabevi, 2019, 294 Sayfa)
Dinsel konulardaki kitapları ile tanıdığım gazeteci-yazar Eren Erdem’in bu kitabı, alışılmış yazma biçeminden farklı, bir tür inceleme ve yönlendirme kitabı halindedir. Bizlere popülizmin tarihini anlatırken konuya uygun olarak günümüz iktidarından bol miktarda örnekler vererek konuyu pekiştirmektedir. Kitabın sonuna doğru ise bu durumdan nasıl kurtulabileceğimizin reçetesini bize sunmaktadır.
“Baştan söyleyeyim; bu kitap AKP’yi eleştirmez. AKP’nin iktidarda kalmasını sağlayan sistemi ortaya koyar ve bu durumun nasıl değişeceğini defalarca sağlama yaparak temellendirir. Yani bir “çözüm” kitabıdır. Endişeleri büyütme amacı taşımaz. Çözümü önerir. Uygulanması halinde, bütün tarih boyunca olduğu gibi “kazandırır.” Bu kadar iddialı olmasının sebebi, tarih ve bilimin gerçekleri üzerinde yeşermesindendir.”
Yazar, kitabın ilk paragrafındaki bu cümleleriyle kitabının neden yazıldığını güzel bir şekilde özetlemiştir. Gerçekten de okudukça bu savlarını doğruladığı görülmektedir. Temel konu popülizmdir.
“Popülistler halkı bölerek var olur ve yaşarlar. Bu bölünme genellikle “millet ve elitler” şeklinde olur. Aslında “millet ve elitler” olarak başlayıp “millet ve hainler” olarak sürdürülür.”
Yazar, popülizmin 4 temel başlıkta incelenebileceğini söyler;
“1- Popülizm tümüyle halka vurgu yapar. Halkla özdeşleşme şeklinde kendisini ifade eder.
2- Elit karşıtlığı vurgusuna dayanır. Halkın yıllarca elitlerden çok çektiğini, elitlerin düzenini değiştireceğini iddia eden siyasetlerin yöntemidir.
3- Halkı homojenleştirir, farklılıkları görmezden gelir.
4- Sürekli olarak küresel düşmanlıklara dayanan bir bütünleşme ve halk adına halkçılık adına birleşme çağrılarını esas alır.”
Halktan yana olduğunu söyleyen popülistlerin asıl amacının kendilerine göre bir halk tanımı yaparak yandaşlarını bu kalıba sokmak, sonra da bu kalıba uymayanları ise ötekileştirmektir. İlk aşamayı geçtikten sonra ise ötekileştirilenler hızla düşmanlaştırılmaya, şeytanlaştırılmaya başlanır.
“Çünkü popülizmin varlık gerekçesi “gerçek halk ve hainler” ayrımını yapabilmesine ve halkın çoğunluğunun “gerçek halk” ve bir kısmının da “hainler” kategorisine göre dizayn edilmesine borçludurlar.”
Popülizme karşı direnebilmenin temeli onların tuzağına düşmemektir. İktidar ile aynı söylemi paylaşmaya, onu yanıtlama zorunluluğunda kalmaya başlamak, muhalefetin zamanla siyasetten uzaklaşmasına ve başarısızlığına yol açabilir. Bu durum da siyasal iktidarın önünü açar, gittikçe davranışlarını hegemonyaya ve diktatörlüğe çevirmesine yol açar.
“Yani bir ülkede popülist iktidarların diktatörlüğe dönüşmesinin temel sorumlusu, popülizmle mücadele etmeksizin, iktidarın gündem ve sınırları içinde kalarak siyasetsizleşen muhalifleridir. (…) Daha açık tabirle; “popülistler asla kazanamaz, karşısındakilerin kendilerine benzemesini sağlayarak kaybettirirler.”
Buna örnek olarak kitapta, RTE’nin kürsüden Kılıçdaroğlu’na sataşmasını, onu vatan haini, millet düşmanı ilan etmesini; buna karşılık Kılıçdaroğlu’nun ise hiç onu dikkate almadan sadece vaatlerini anlatmasıyla AKP’nin nasıl hazırlıksız yakalandığı ve sarsıntı geçirdiğini okuyoruz. Yine buna örnek olarak siyaset bilimci Jan-Warner Müller’den bir alıntı okuyoruz:
“Yolsuzlukları ifşa etmenin popülist siyaseti yenmeye yetmeyeceğini, doğru olanın; yolsuzluğun, hukuksuzluğun, adam kayırmacılığın ülkenin tamamındaki birlik duygusuna zarar vereceğini halka anlatmak, polemik yapmadan; projelerle konuşmaktır.”
Bu arada zamanında Almanya’daki faşist Hitler popülizminin ülkemizde de çok benzer olarak yinelenmekte olduğunu da örnekleriyle okuyoruz. Çünkü hedef aynı olunca temel de aynı olacaktır.
Kitap yukarıda da söz edildiği gibi, ülkemizde uygulanan rejimin temelinin, tarih boyunca benzerleri tarafından kullanılan aynı ideolojiden kök aldığını ve neredeyse aynı yöntemlerin kullanılarak sürdürüldüğünü örneklerle anlatıyor. Yazılış amacı olarak, eğer bu gidişten kurtulmak isteniyorsa öncelikle amacının iyice anlaşılması, onu zayıflatıp yok edebilecek yöntemlerin ise tüm halka mal edilerek muhalefet tarafından uygulanmasından geçtiği belirtiliyor.
İyi okumalar dileği ile. (23.2.2020)
