Dolar 23 lirayı aştı, Erdoğan’ın o kelamları gündem oldu
Dolar/TL kamu denetimli bir yapı ile seçim öncesindeki dar bantta süreç gördüğü yatay seyirden büsbütün uzaklaşırken, Türk Lirası (TL) bugün dolar karşısında güne yüzde 7’yi aşan kıymet kaybı ile başladı.
Bankacılar, kamunun istikamet belirleyici olduğu ve rezervler ile seçim öncesi olması gerekenden daha pahalı tutulan TL’nin olağanlaşma sinyalleri ile kıymet kaybettiğini, paha kayıplarının devam edebileceğini belirtiyorlar.
Türk Lirası’ndaki paha kaybının akabinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeni iktisat programını ilan ettiği 21 Kasım 2021 Bakanlar Şurası Kabine Toplantısı sonrasında yaptığı açıklamalar yine gündem oldu.
NE DEMİŞTİ?
“Mandacı iktisatçıların reçetelerine prestij etmiyoruz” diyen Erdoğan akabinde “Altını bir defa daha çizerek söz etmek istiyorum, bu siyaset ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi çok âlâ biliyoruz” demişti.
Erdoğan bu açıklamayı yaptığında dolar 11,06 lira, Euro ise 12,48 lira düzeyindeydi. O tarihten bu yana Türk Lirası yüzde 100’den fazla bedel kaybetti.
Yükselen döviz kuru enflasyonu patlatırken, halkın alım gücü günden güne eridi.
Uygulanan iktisat siyasetini eleştirenlere Erdoğan, “Ülkemizdeki mandacı iktisatçılar ve mandacı siyasetçiler Türkiye’nin cumhuriyet tarihindeki bu en büyük ekonomik kurtuluş uğraşını tam aykırısı üzere göstermeye çalışıyorlar” derken, iki yıl boyunca Erdoğan’ın yaptığı açıklamaların tam aykırısı bir süreç işledi ve gelinin noktada ulusal paramız bir günde yüzde 7’ye yakın bedel yitirdi.
Erdoğan, yeni iktisat programı ilan ettikten bir ay sonra döviz kurundaki yaşanan yükseliş için “Benim her vakit bir tabirim var, ‘Para yatağında akar’, buna dikkat etmemiz lazım. Ve bu yatağını da artık buluyor, buldu, daha uygun olacak, tez etmiyoruz. Bir orta biliyorsunuz 10’un da altına düştü, şu anda 11 civarında zannediyorum. Bu istikrarlı biçimde gerek Maliye, Hazine gerekse Merkez Bankamızın dayanışmasıyla ve bizlerin de katkılarıyla, bütün istişare kurullarımızla bunu yerli yerine oturtacağız. Şöyle sabırla yola devam etmekte yarar var” dedi.
SABRIN SONU U DÖNÜŞÜ
Yeni iktisat programının ilanından tam dört ay sonra 28 Mart 2022’de yapılana açıklamada ise “Türkiye’yi dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasına sokacak bir programı uyguluyoruz. Problemlerimiz süreksiz fakat unutmayın kazanımlarımız bakidir. Umudumuz canlı, geleceğimiz aydınlıktır. Ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl başaracağımızı ve sonuçta ne elde edeceğimizi pek âlâ biliyoruz. Milletimizden yalnızca sabırlı olmasını, bize güvenmesini istiyoruz.” demişti.
2022’nin başında, “Yavaş yavaş, kademeli bir formda, telaşlı olmadan kur da düşecek, faiz de tıpkı halde düşecek ve 2022 bizim en parlak yılımız olacak inşallah” diyen Erdoğan Temmuz ayına gelindiğinde, dövizde ve enflasyondaki yükselişin devam etmesine sonlanarak, ” Hükümet olarak ülke iktisadına ziyan verme değerine günlük çıkar peşinde koşanları yakından takip ediyoruz. Milletimizin geleceğine balta vuran bu gözü doymazların hesaplarını ellerini tutuşturmakta kararlıyız. Milletimden biraz daha sabır ve verdiğimiz çabaya daha güçlü takviye bekliyorum” açıklamasını yaptı.
Şubat 2023’te “Benim alanım iktisat, sonucu de ortada” diyen ve Mayıs ayında tekrar Cumhurbaşkanı olarak seçilen Recep Tayyip Erdoğan, enflasyonun kalıcı hale gelmesi ve milyarlarca dolar döviz rezervinin erimesinden kaynaklanan ekonomik meselelerle çaba etmek için Hazine ve Maliye Bakanı olarak Mehmet Şimşek’i atadı.
Bankaları ucuz kredi vermeye teşvik etmenin yanı sıra uygulanan siyasetler bir çok yabancı yatırımcının da Türkiye’den çıkmasına sebep oldu. Bu süreç piyasaya nazaran Şimşek’e çözmesi gereken karmaşık bir sorun da bıraktı. Şimşek “Türkiye’nin rasyonel bir tabana dönme dışında bir seçeneği kalmadığını” söylemişti.
Piyasalar bu açıklamaları iktisat siyasetlerinde sürdürülemez olarak eleştirilen bir yapıdan olağanlaşmaya geçişin birinci sinyalleri olarak yorumlandı.
Ardından ise piyasalar Merkez Bankası başta olmak üzere bankacılık ve sermaye piyasaları düzenleme kurumları, Türkiye Varlık Fonu ve kamu bankaları idarelerindeki değişiklikleri beklemeye başladı. Piyasalar atamaların akabinde ise uygulanacak siyasetlerin ayrıntılarını izleyecek. Bu kapsamda Şimşek’in çalışmaya başladıklarını söylediği orta vadeli programı öne çıkması beklenen metinler ortasında yer alacak.
