Dünyada 2023: Sarsıntı, savaş, darbe…

2023’te dünyada ve Türkiye’de siyasi olayların yanı sıra birçok doğal afet ve çarpıcı olay yaşandı.

Türkiye’yi sarsan 6 Şubat zelzeleleri, İsrail-Hamas savaşı, Rusya-Ukrayna savaşı ve Azerbaycan-Ermenistan ortasında Karabağ bölgesine ait operasyon 2023 yılının dikkat çeken olayları ortasında dünya basınının manşetlerinde yer buldu.

2023’ÜN EN YIKICI DOĞAL AFETİ: MARAŞ DEPREMLERİ

Türkiye’de 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki zelzele yaşandı. Zelzelelerde yaklaşık 6 bini Suriye tarafında olmak üzere en az 56 bin kişi hayatını kaybetti.

Dünya çapında yankı uyandıran sarsıntı felaketi için birçok ülke kurtarma takımı gönderdi.

2023 yılında bir öbür zelzele felaketi, Fas’ın Marakeş bölgesi’nde yaşandı. 8 Eylül’de Marakeş, şiddetli bir zelzeleyle sarsıldı ve 6.8 büyüklüğündeki sarsıntıda yaklaşık 3 bin kişi öldü, 5 bin 600’den fazla kişi yaralandı.

Bir başka afetse Libya’da yaşanan sel felaketiydi ve 11 binin üzerinde kişi hayatını kaybetti.

Afganistan’da ise Ekim ayında 6.3 ve 6.2 büyüklüğünde yıkıcı iki zelzele meydana geldi. Birçok ülkenin yardım gönderdiği ülkede, 3 binden fazla kişi hayatını kaybettti.

2023 yılı birçok doğal afetin yaşandığı bir yıl olarak kaydedilirken dünyanın birçok yerinde orman yangınları, sel felaketleri ve heyelanlar yaşanmaya devam etti.

TÜRKİYE’DE SEÇİM

Türkiye Mayıs ayında Cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gitti.

Seçim, Erdoğan ve Kılıçdaroğlu ortasında birinci tıpta salt çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle ikinci cinse kaldı.

Dünya gündeminde yer alan ikinci tıp seçimi 28 Mayıs 2023’Te yapıldı ve Recep Tayyip Erdoğan tekrar seçildi.

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI

24 Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşı, 2023’te de devam etti.

Ocak ayında Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, Rus kuvvetlerinin büyük intikam için hazırlık içerisinde olduklarını ve Batılı ülkelerin bir an evvel Ukraynaya takviyelerini arttırmaları gerektiğini söylemişti.

Ukrayna için 2023 diplomatik gelişmelerin yaşandığı bir yıldı. Kiev idaresi, Moskova’nın işgal ettiği toprakları geri almak maksadıyla Haziran’da karşı hücum başlattı, çatışmalarda birçok sivil hayatını kaybetti.

Yıl biterken Rusya, 29 Aralık Cuma günü 2023 yılının en büyük füze ve dron saldırısını gerçekleştirdi. Ukrayna, 158 füze ve insansız hava aracından 114’ünü düşürdüğünü açıklarken akınlarda 30 kişi hayatını kaybetti, 160 kişi yaralandı.

WAGNER İSYANI

Rusya devleti ismine askeri faaliyetlerde bulunan paramiliter Wagner Kümesi’nin önderi Yevgeny Prigojin, 23 Haziran’da destekçileri ile birlikte Moskova’ya yürüyere isyan başlattıklarını duyurdu.

‘Kardeş kanı dökülmemesi’ için isyanı durduran Prigojin, 2 ay sonra beraberindeki yolcularla birlikte Moskova yakınlarında uçak kazası yaptı. Kazadan kurtulan olmadı.

Kazanın akabinde “intikam suikastı” tezleriyle gündeme gelen Rusya önderi Putin kısa bir başsağlığı açıklamasında bulundu.

KARABAĞ’DA ANTİ-TERÖR OPERASYONU

Azerbaycan Savunma Bakanlığı, 19 Eylül’de Karabağ bölgesinde Ermenistan’ın provokasyonlarına karşı anti-terör operasyonu başlatıldığını duyurdu. Azerbaycan harekatı “Dağlık Karabağ bölgesinde anayasal sistemi tesis etmek hedefiyle düzenlenen antiterörist bir operasyon” olarak tanımlamladı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 15 Ekim’de Hankendi ve Hocalı’da Azerbaycan bayrağını göndere çekti.

İSRAİL-HAMAS SAVAŞI

Hamas’ın askeri kanadı İsrail’e karşı 7 Ekim’de Aksa Tufanı operasyonu başlattıkları duyurarak gece boyunca 5 bin roket fırlattıklarını açıkladı.

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) ise gece boyunca devam eden roket saldırısı sonrasında sabah saatlerinde savaş durumu alarmı ilan etti. İsrail Hava Kuvvetleri, savaş uçaklarının abluka altındaki Gazze Şeridi’nde bulunan Hamas maksatlarını bombaladığını duyurdu.

7 Ekim’den bu yana süren çatışmalarda yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda, Gazze nüfusunun neredeyse tamamının yerinden edildiği sözleri yer aldı. 28 Aralık itibariyle İsrail’in Gazze’deki taarruzlarında meyyit sayısı 21 bin 500’ü geçti.

2023’TE YAŞANAN ÇARPICI OLAYLAR

Dünyanın çeşitli yerlerinde iklim krizi kaynaklı çok hava olaylarının yaşandığı 2023 yılında düzenlenen en üst seviye iklim doruğu COP28’de, global ısınmayla çaba için tüm ülkelere fosil yakıtlardan uzaklaşma davetinde bulunuldu.

Çevre ismine düzenlenen tepe ve panellerin yanı sıra tartışmaların odağında olan Japonya, 2011’deki sarsıntının akabinde meydana gelen tsunamide ziyan gören Fukuşima Dai-içi Nükleer Santrali’ndeki radyoaktifle kirlenmiş atık suyu ALPS formülüyle arındırarak 24 Ağustos’ta okyanusa boşaltmaya başladı. Radyoaktif atık suyun tahliyesi, dünyanın çeşitli yerlerinde protesto edilse de Japonya hükümeti kademeli olarak Ekim ve Kasım aylarında da boşaltma süreçlerine devam etti.

AFRİKA’DA ARKA ARDA DARBE

Afrika’da 2023’te iki askeri darbe yaşandı.

Nijer’de ordu 26 Temmuz’da ‘kötüleşen güvenlik durumunu’ münasebet göstererek idareye el koydu. Batı Afrika ülkesi Gabon’da ise usulsüzlükler nedeniyle eleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin çabucak akabinde 30 Ağustos’ta askeri bir darbeyle Ali Bongo idaresi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek idarenin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı kelamını verdi.