Türkiye’yi yasa boğan 6 Şubat zelzelelerinin akabinde İBB’nin daveti ile bir ortaya gelen “İstanbul Zelzele Bilim Üst Kurulu”, 15 Şubat’ta AKOM’daki toplantının akabinde alanında uzman isimlerin iştiraki ile ikinci kere Florya’daki İstanbul Planlama Ajansı yerleşkesinde buluştu.
“İstanbul Zelzele Çalışma Grubu” toplantısının açılışında konuşan İBB Lideri Ekrem İmamoğlu değerli açıklamalar yaptı.
“İSTANBUL BİR ZELZELE ŞEHRİ”
Gündemdeki sarsıntı konusunun hiç kimse için yeni ya da unutulmuş bir mevzu olmadığını lisana getiren İmamoğlu “Çünkü Türkiye bir zelzele ülkesidir. İstanbul bir zelzele kentidir. Binlerce yıldır böyleydi ve bundan binlerce yıl sonra da bu türlü olacak. Bu değişmeyecek. Asla değiştiremeyeceğimiz ve yaşamak zorunda olduğumuz gerçeklerdir. Ne yazık ki devlet olarak, kurumlar olarak ve vatandaşlar olarak üstünü örtmekle, geçiştirmekle yetindiğimiz yalın gerçektir bunlar. Ve kendisini her hatırlattığında bizim için ülke vatandaşları için ortaya çıkan çok ağır, çok acı bir faturası olan bir durumdur” dedi.
“SIK SIK GÖRMEZDEN GELDİK”
17 Ağustos 1999 ve sonrasında yaşanan zelzele felaketlerine dikkat çeken İmamoğlu,
şöyle konuştu:
*Bugün 10 binlerce insanımızın hayatını yitirdiği bir afeti konuşuyor ve İstanbul’umuzun çok eksikleri üzerinden bir gündemle toplanıyorsak bu çok acı, çok ağır bir iş bizim için.
*Ne yazık ki devlet olarak, kurumlar olarak ve vatandaşlar olarak üstünü örtmekle geçiştirdiğimiz diye tariflediğimiz bu gerçeklere karşı duruşumuzun da bir özetidir.
*Sık sık görmezden gelmişiz. Israrla, inatla anlamak istemediğimiz bu çıplak gerçekler bize kendisini sık sık hatırlatmasına karşın enteresan bir biçimde unutmayı başarabilmişiz. Çok acı. Ve kendisine her hatırlattığında faturası çok ağır ve çok acı oluyor.
“İSTANBUL BÜYÜK BİR RİSKLE KARŞI KARŞIYA”
İstanbul’un yakın geleceğinde olacakları konuşmanın kâfi olmadığını harekete geçmenin kaide olduğunu vurgulayan İmamoğlu şöyle konuştu:
*İçinde yaşadığımız, hepimizin meskeni olan kadim kent İstanbul, görünür bir gelecekte kestirim edemeyeceğimiz kadar büyük bir riskle karşı karşıyadır. Karşı karşıya olduğumuz zelzelenin olacağı kesin ancak ne vakit olacağı ve ne tesirde olacağı şimdi belirli değil.
*Biz ne kadar rahatlatmak istersek isteyelim bugün İstanbul’da yaşayan her kesitten vatandaşımız çok lakin çok telaşlı. İnsanlarımızın en büyük tasası meskeninin mümkün zelzele karşısındaki dayanıklılığı. İşyerleriyle, tarihi yapıtlarıyla, kamu binalarıyla, köprüleriyle, üst geçitleriyle, İstanbul’un tamamı için kaygılanıyoruz. Lakin bu telaş bugün için çok yüksek.
*Zira biz millet olarak çok çabuk unutuyoruz. Tahminen de aksilikleri unutmak istiyoruz. Ama o yalın gerçek, biz unutsak da unutmak istesek de yok olmuyor.
BAŞVURANLARIN SAYISI 100 BİNE ULAŞTI
Kaygının nasıl arttığını göstermek için İBB’nin 3 yıldır binalarda yaptığı süratli tarama testi çalışmasını örnek veren İmamoğlu “Ekiplerimiz kentin riskli her ilçe ve mahallesinde binaların risk durumlarını saptayabilmek gayesiyle 107 bin binayı tek tek ziyaret etmişti. O ziyaretlerde yalnızca 29 bin binada oturan vatandaşımız, binasında inceleme yapılmasını kabul etmişti. Lakin Kahramanmaraş zelzelesi sonrasında bize başvuran yurttaşlarımızın sayısı bir kaç günde 100 bine ulaştı” dedi.
“VATANDAŞIMIZ TELAŞLI OLMAKTA HAKLI”
Bu tasayı hafife alma lükslerinin olmadığının altını çizen İmamoğlu “Hiç kimsenin bu türlü bir hakkı da yok. Vatandaşımız telaşlı olmakta haklıdır. Öncesinde gerekli önlemlerin alınmadığı, sonrasında süratli ve kâfi müdahalenin yapılmadığı bir afet ve kaos ortamında binlerce insanımızı çaresizlik içinde bırakan, kabul edilmesi hiçbir şartta mümkün olmayan şartlarda kaybettik. Bu görüntüyü gören hiçbir yurttaşımız, hele ki sarsıntı bölgelerinde yaşıyorsa, ömrüne hiçbir şey olmamış üzere devam etmesi mümkün değildir” dedi.
İmamoğlu birebir halde, bu ülkenin hiçbir yöneticisinin de hiçbir şey olmamış üzere yoluna devam edemeyeceğini vurguladı.
“BU YIKIM BİZİ KENDİMİZE GETİRMELİ”
İmamoğlu’nun konuşmasından satır başları şöyle:
*Yaşadığımız bu büyük felaket sarsıntı problemine devlet ve millet olarak bakış açımızın yanlışlığının ispatıdır. Hepimiz başımızı iki elimizin ortasına alıp düşünmeliyiz. Bu büyük felaket, bu inanılmaz yıkım bizi kendimize getirmeli.
*Bize yetki veren vatandaşlarımızla bir senet imzaladık. Vatandaşlar biz yöneticilere, canlarını, mallarını, sevdiklerini, umutlarını, hayallerini emanet etti. Biz ise bu emanete sahip çıkacağımıza kelam verdik. Yöneticilik bu demektir.
“KADER PLANI” GÖNDERMESİ
*Vatandaşın bizlere yüklediği sorumluluk hiçbir yöneticinin tek başına üstesinden gelemeyeceği kadar büyüktür.
*Merkezi yönetim, mahallî yönetim, akademi, sivil toplum demeksizin güçlerimizi birleştirip, aklın, bilimin yolundan ilerlediğimizde çözemeyeceğimiz hiçbir sorun yoktur. Bunu yazgı diye tarifleyip akılla ve bilimle dalga geçmeyelim. Ben umut ve kararlılık içerisindeyim.
“İSTANBUL’DA YENİ BİR PERİYODA ATIM ATIYORUZ”
*İhtiyacımız olan tek şey, çalışmaktır. Bu anlayış içerisinde İstanbul’da yeni bir periyoda adım atıyoruz.
*Önümüzdeki günlerde çok kapsamlı bir açıklamayı çalışmalarımızı ve yol haritamızı paylaşmak için yapacağım.
*Deprem bölgemize sık sık gittim. Gördüklerim, şahit olduklarım tıpkı vakitte benim için bir iç hesaplaşma süreci başlattı.
“BU TRAJEDİNİN İSTANBUL’A YAŞATILMASINA MÜSAADE VERMEYECEĞİM”
*O iç hesaplaşmadan çıkan en değerli sonucu sizinle paylaşayım. Bu trajedinin İstanbul’a ve İstanbullulara yaşatılmasına, ne değerine olursa olsun müsaade vermeyeceğim.
*Bu çerçevede gerçekçi bir yaklaşıma, durumun samimiyetle paylaşılmasına, bilimsel aklın zelzelenin yıkıcılığına karşı verdiğimiz gayrette öne çıkarılmasına, toplumun ve devletin bütün güçleriyle seferber hale gelmesine ve kaynakların en geniş ve tesirli biçimde bu gayret için harekete geçirilmesine gereksinimimiz var.
“EKSİKLİKLERİ SÜRATLE GİDERECEĞİZ”
*Bu bütünlüklü stratejinin kimi öğelerinin altını çizmek isterim. Birincisi bilimsel bir yol haritasının en geniş biçimde oluşturulması ve öne çıkarılması gerekiyor.
*Bugüne kadar yaptıklarımızı daha da tesirli hale getirmek için mühendisliğinden planlamasına, ekonomik boyutundan toplumsal problemlerine, sıhhat örgütlenmesinden lojistik altyapısına kadar tüm boyutları içerecek biçimde sarsıntı konusunda çalışan bilim insanlarımızı, uzmanları bir ortaya getiren bir davet yaptık.
*Bugün ve önümüzdeki periyotta bir çalışma yürüteceksiniz. Nerede çalışmalarımızda eksiklikler varsa sizlerin de katkısıyla süratle gidereceğiz.
*İkincisi, sarsıntı gerçekliği konusunda lokal idarelerle merkezi idare ortasında bir iş birliği ve birlikte çalışma çerçevesine gereksinim var. Hiçbir siyasi derde düşmeden iş birliğine hazırız.
“İSTANBUL ZELZELESİ DİYE BİR ŞEY YOK BÜTÜN MARMARA RİSK ALTINDA”
*Üstelik şu bir gerçek; İstanbul Sarsıntısı diye bir şey yok. Marmara bölgesi bütününden kelam ediyoruz. Münasebetiyle biz süratli biçimde İstanbul için toplandık. Lakin bu yaklaşımın bölge bütününe yayılması gerekir.
*Önümüzdeki günlerde buradan çıkan dersleri merkezi idarenin ilgili üniteleriyle Marmara Belediyeleri ve Belediyeler Birliği ile paylaşacağız. Birlikte çalışmak için irademizi beyan edeceğiz.
*Üçüncüsü, bu seferberlik tıpkı vakitte kamu kurumlarıyla sivil toplumu da bir ortaya getirecektir.
*Bu toplantıya olabildiğince meslek odalarını, organize sanayi tesislerinin yöneticilerini, patron ve emek örgütlerinin temsilcilerini çağırdık. Burada ilan ettiğimiz seferberlik dalga dalga yayılacak.
*Örneğin mahalle ve semt ölçeğinde kapsamlı ve klasik sivil savunma yaklaşımının ötesine geçen bir sarsıntı örgütlenmesini gerçekleştireceğiz. Toplum Çalışma Kümesinden gelecek teklifleri de dikkate alan bir örgütlenme çalışmasını en dış semtlerimize kadar taşıyacağız.
SPEKÜLATİF HABERLERE KARŞI WEB SİTESİ KURULACAK
*Dördüncü boyut olarak bilgilendirme ve saydamlığı son derece önemsiyoruz. Yalnızca zelzele konusuna odaklanan bir web sitesini hizmete sokuyoruz. Buradan toplum ve uzmanlar için kıymetli ve gerekli her türlü bilgiyi en süratli biçimde paylaşacağız.
*Her kezinde görüyoruz. Spekülatif haberler ve manipülasyonlar toplumu gereksiz paniklere ve soru işaretlerine sürüklüyor.
*Şunu kesinlikle gerçekleştireceğiz; sarsıntı konusunda en ufak bir gelişme ya da belirsizlik doğduğunda vatandaşlarımız bu siteye girdiklerinde gerçek bilgiye ulaşacaklarını bilecek.
MALİ BOYUT: 360 MİLYAR TL
*Beşincisi mali boyutu. Şayet gerçekçi olacaksak şunu en baştan itiraf edelim. Bugün İstanbul’u hakkını vererek sarsıntıya hazırlıklı hale getirmek demek Türkiye’nin gayri safi ulusal hasılasının üzerinde bir kaynak gerektiriyor.
*Bir konutun maliyetinin en optimist haliyle 1 milyon liranın üzerinde olduğu bir ortamda yalnızca bina stoku açısından 90 bin ağır hasarlı binadan kelam ediyoruz.
*Bu binalar tek bir konut değil her birinde çok sayıda bağımsız ünite var. Çok optimist biçimde bina başına 4 bağımsız ünite varsaydığımızda yalnızca sıkıntılı binalarımızı sağlam hale getirmenin faturası, 360 milyar lira eder.
*Şunu söyleyeyim, bu İBB’nin üç yıllık bütçe büyüklüğünün üzerinde bir sayı. Biliyoruz ki zelzeleye hazırlıklı olmak yalnızca bu binaların güçlendirilmesi demek değil. Çok ötesinde ve maliyeti yüksek işler yapmamız gerekiyor.
HÜKÜMETE DAVET: İSTANBUL’U RAHATLATALIM
*Buradan hükümetimize de bir davet yapmak istiyorum. Gelin daima birlikte hem zelzele bölgesini hem de İstanbul üzere zelzele tehdidi ile yaşayan bölgeleri, kentleri rahatlatalım.
*İstanbul, o denli ya da bu türlü Türkiye iktisadının belkemiği, GSMH’nin en az üçte biri bu bölgede üretiliyor. Nüfusunun yaklaşık dörtte biri İstanbul ve etrafında yaşıyor. Tarihi-kültürel mirasının en pahalı öğeleri bu kadim kentte.
*Geçtiğimiz periyotta bu birikim ve ağırlaşma nedeniyle büyük ölçekli denilen projelerin gayesi haline geldi İstanbul.
*İşte orada ormanlarını ve su havzalarını yer yer tahrip ederek inşa edilen 3. Havalimanı duruyor. O havalimanı için 10 milyar dolarlık bir kaynak inşa süreci için kullanıldı. Bu ortada çalışan bir havalimanını da pistleriyle imha ettik.
“KANAL İSTANBUL’A DEĞİL BEŞERE YATIRIM YAPALIM”
*Şimdi milyonlarca İstanbullunun büyük korku içinde ömrünü sürdürdüğü bir periyotta buradan bir davette bulunmak istiyorum. Gelin bu seferberlik ve ulusal birlik anında bir öteki büyük proje yapalım.
*Cumhuriyet tarihinin en büyük projesini yapalım. Gelin o büyük projeyi ıssızlığın ortasındaki bir coğrafyaya yapmayalım. 100 milyar doları, insansız bir coğrafyaya gömmeyelim. Bu kentte Kanal İstanbul üzere anlamsız işlere muhtaçlık yoktur.
*Gelin bu defa yatırımı insanımıza yapalım. Devletin manası insanı yaşatmaktır. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına başlarken en büyük ve en çılgın projemiz insanımıza, çocuklarımıza, geleceğimize yatırım olsun.
*İstanbul’un her tarafını şantiyeye çevirelim. Ama hayat kurtaran şantiyelere çevirelim. Ekonomiyi canlandıralım, işsizlik kıskacındaki insanlarımıza istihdam yaratalım. Ancak bu sefer ıssızlığa ve bir avuç girişimciye değil, yatırımı evvel beşere yapalım.
“BU AFET GELECEĞİMİZİ DEĞİŞTİRECEK”
*Deprem hasebiyle yaşadığımız acı deneyimleri bir büyük dönüşümün itici gücü haline getirmek zorundayız. Zira, Kahramanmaraş Zelzelesi diye tarihe geçecek bu büyük afet, bu “olay” tüm geleceğimizi değiştirecek.
*1999 yılında Marmara bir büyük zelzele yaşadı. Orada da büyük kayıplar yaşadık. 17 binin üzerinde insanımızı kaybettik. Çok sayıda yerleşme etkilendi. Yer yer kaoslar yaşandı. Altyapıda, yollarda ıstıraplar çekildi.
*Kahramanmaraş Sarsıntısı gösterdi ki ortadan geçen 24 yılda çok şey değişmemiş hatta kimi şeyler daha da berbata gitmiş. İmar tertibi bunun en âlâ örneğidir.
*Devlet kurumlarının tesirli müdahalesinde yaşanan sorunlar bunun örneğidir. Lojistik alanında karşılaşılan meseleler bunun örneğidir.
*Belli ki 24 yıl afet alanında bir zihniyet ve yaklaşım değişimini getirmemiş. Binlerce insanı kaybetmemize rağmen 1999 Marmara Zelzelesi bir olay, bir milat olamamış.
*Çok daha büyük kayıpların ve yıkımın yaşandığı Kahramanmaraş merkezli sarsıntının de tıpkı akıbeti paylaşmasına müsaade veremeyiz.
“BİZİM NEYİMİZ EKSİK?”
*Bunu başaranlar var. Örneğin Şili yaşadığı büyük sarsıntılar sonrası dersler çıkarmış ve yaklaşımını neredeyse tümüyle değiştirmiş. Bizim neyimiz eksik?
*Gelin mahallî idareleri, merkezi idaresiyle, üniversiteleri ve meslek kuruluşlarıyla, sivil toplum örgütleri ve uzman kuruluşlarıyla, ancak hepsinden kıymetlisi tüm şuurlu insanlarımızla son yaşadığımız sarsıntısı bir milat, bir olay yapalım.
*Gelin resmi olarak 45 bine yaklaşan insanımızın kaybıyla sonuçlanan bu büyük trajedi bir milat olsun. Kentlerimizi ömür ve insan merkezli hale getirelim.
*Kentleri bir para basma makinası, bir rant aygıtı olarak görmekten süratle uzaklaşalım. Kentlerimiz artık daha beton blokların değil uygarlığın yükseldiği yerler olsun. Biz bunu yapabiliriz.
KİMLER KATILDI?
Toplantıya; CHP Genel Lider Yardımcıları Fethi Açıkel, Onursal Adıgüzel, CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu, Türkiye’nin önde gelen zelzele bilimcileri Prof. Dr. Naci Görür, Prof. Dr. Celal Şengör, Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, Prof. Dr. Haluk Özener, Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, milletvekilleri, belediye liderleri ile çeşitli oda ve STK’ların temsilcileri katıldı.
