Elektronik sigara ani vefata yol açabilir

2003 yılında Çinli bir eczacı Hon Lik (Han Li) tarafından geliştirilen ve kullanıcının bedenine yanmadan nikotin vermeyi amaçlayan elektronik aygıtlar, mucidine nazaran sigarayı bırakmaya yardımcı olmayı amaçlıyordu. Hala de bu türlü zannediliyor. Lakin bu aygıtların bu türlü bir tesirinin kesin olarak kanıtlanmadığını belirten Kalp Cerrahı Prof. Dr. Bingür Sönmez, günümüzde bilhassa gençler tarafından yaygın kullanılan e-sigaranın tehlikelerini şöyle anlattı:

SİGARADAN UZAKLAŞTIRMIYOR AKSİNE BAĞIMLILIK YAPIYOR

Herhangi bir yanma süreci olmamasına karşın bu aygıtların sigarayı andırması ve misal kullanım biçimi nedeniyle “Elektronik Nikotin Dağıtım Sistemi” olarak isimlendirilmesi gerekirken, sempatik göstermek hedefiyle “elektronik sigara” yahut daha cazip hale getirmek için “e-sigara” olarak isimlendirilmiştir. 2006 yılından sonra da ABD ve Avrupa’da rastgele bir denetime tabi olmadan piyasaya sürülmüştür. Günümüzde yaygın kullanılmaktadır. E-sigaranın, sigara içenlerin sigarayı bırakmalarına yardımcı olma potansiyel aktifliğini gösteren emniyetli bir çalışma yoktur. Hatta sigara içenler ortasında e-sigara kullanımının bırakma bahtlarını azalttığı da bildirilmiştir. İkili kullanıcılar (tütün ve e-sigara beraber) için risk daha büyüktür. Üstelik büsbütün e-sigara bağımlısı olanlar da az değildir. E-sigara bağımlılıkları gelecekte değerli bir sıhhat sorunu haline gelecektir. Bu nedenle yıllar içinde çok önemli ziyanlı tesirlerinin ortaya çıkacağı öngörüsü de yanlış değildir.

HİÇBİRİ İNANÇLI DEĞİL

Bu eserlerin piyasaya sürüldüğü birinci yıllarda mevzuyla ilgili bilimsel yayınların sonlu olması, potansiyel kullanıcıların ve sıhhat uzmanlarının elektronik sigaranın potansiyel sıhhat risklerini sigaraya kıyasla ayırt etmelerine yardımcı olmamıştır. Fakat yapılan araştırmalar arttıkça sigarayı bırakmada bir çözümmüş üzere sunulan e-sigaraların, yanan sigaralardan daha az ziyanlı olmadıkları ortaya çıkmıştır. Birden fazla merdiven altı olan ve çabucak hemen dünyanın her yerinde yasaklanan bu eserlerin her markasının kalp ve akciğer için çok tehlikeli olduğu tespit edilmiştir. Üstelik araştırmalar üretici firmaların müşteri memnuniyetini artırmak için eser modelini yükselttikçe ziyanlı tesirlerinin arttığını da göstermiştir.

İŞTE KORKUTAN GERÇEKLER

2019 yılında elektronik sigara kullanımına bağlı birçok trajik mevtle ilgili haberler ortaya çıkmıştır. Şubat 2020 prestijiyle, e-sigara kullanımıyla alakalı akciğer hasarı olup 64’ü vefatla sonuçlanan akut akciğer yetmezliği nedeniyle 2 bin 758 hastaneye yatış bildirilmiştir. Hastalar çoğunlukla nizamlı olarak e-sigara kullanan yaşı 24 olan gençlerdi. Birinci olgu Mart 2019’da kaydedilmiş olup, en yüksek hastaneye yatış sayısı Eylül 2019’da bildirilmiştir. Bu trajik olayların ışığında, sorunun temel olarak, öncelikle THC (tetrahidrokanabinol) içeren eserleri kullanan e-sigara kullanıcıları ortasında meydana geldiği görülmüştür. Araştırmalar, hastanede yatan hastaların kullandığı e-sigara dolum sıvılarının, müşteri memnuniyetini artırmak ve farklı bir keyif aracı olarak kullanılması için esrar yahut kannabidiolden (CBD) türetilen bağımlılık yapan psikoaktif bir husus olan tetrahidrokanabinol (THC) içerdiğini ve bunların büyük ölçüde karaborsadan satın alındığını göstermiştir. Bu hastaların akciğer sinemalarında görülen ve tedavileri çok sıkıntı olan akut eozinofilik pnömoni, diffüz alveolar hasar ve lipid pnömonisi saptanmıştır. Bu sigaralarla yüksek ölçü nikotinin birden kana karışmasının önemli bir ritim bozukluğu ile anı mevt nedeni olabileceği de açıklanmıştır. Pil voltajı ayarlanabilen kimi e-sigara tipleri için voltaj ne kadar yüksekse, e-sıvının sıcaklığı da o kadar yüksek olur. E-sigara aygıtı içindeki buharlaşma sıcaklığındaki değerli artış, yaygın olarak kullanılan iki e-sıvı çözücünün (gliserin ve propilen glikol) termal ayrışmasına neden olabilir. Her iki solvent de, kanıtlanmış bir kanserojen güce sahip toksik bir kimyasal olan formaldehite dönüşür. Son sistem olduğu tez edilen birtakım eserlerde pil voltajının 3.0 V’tan 4.8 V’a çıkarılmasının, aerosoldeki formaldehit ölçüsünü on kattan fazla artırarak tütün dumanındakine benzeri bir seviyeye neden olduğunu göstermiştir. Diğer bir çalışmada, e-sigara bobinindeki çok düşük ölçüdeki e-likidin, aygıtın çok ısınmasına neden olabileceği ve klasik sigaraya kıyasla on beş kat daha fazla formaldehit emisyonuna yol açabileceği gösterilmiştir. Görülüyorki daha çok keyif verici hale getirerek müşteri memnuniyetini artırmak için gösterilen her gayret kanser riskini de artırmaktadır.

AROMALARDAKİ TEHLİKE!

E-sigara kullanımıyla alakalı potansiyel riskin değerlendirilmesindeki bir öteki tehlike de e-sıvılarda bulunan aroma unsurlarının çeşitliliğidir. Bilhassa gençler ortasında cazipliğini artırmak için çeşitli modellere renk, tat ve aroma seçenekleri ilave edilmesi e-sigarayı daha cezbedici hale getirerek felaketin boyutlarını artırmaktadır. Örneğin, kiraz aromalı sıvılardan üretilen bir aerosolün, tütün dumanından daha fazla benzaldehit içerdiği saptanmıştır. Benzaldehit, burun ve boğazda yanma hissi, öksürme ve nefes darlığı hissine neden olan potansiyel bir teneffüs tahriş edicidir. Tatlı olan e-sıvılar (ör. şekerleme, süt, çikolata aromalı) daha fazla teneffüs yolu toksik unsur olan diasetil ve 2.3-pentandion içerir. Bu bileşikler solunduklarında önemli akciğer hasarına neden olarak bronşit gelişimine yol açar. Bu durum da teneffüs hacminin (vital kapasite) azalmasına sebep olur.