Emekli maaşının taban fiyata oranı son 20 yılın en düşüğünde…

Yaklaşık 15 milyon emeklinin gözü hükümetin açıklayacağı artırım oranında. Resmi bilgilere nazaran 2023 yılı emekliler için son 20 yılın en sıkıntı vakti oldu.

Resmi bilgilere nazaran son 20 yılda emekliler için en makus periyot 2023 yılı oldu. En düşük emekli maaşının taban fiyata oranı 2003 yılından bu yana hiç bu kadar düşmemişti.

2003 yılında en düşük 4a emekli maaşının taban fiyata oranı 1,47’ydi. Yani en düşük emekli maaşı taban fiyatın 1,5 katıydı. 2023 yılının ikinci yarısında ise bu oran 0,66’ye geriledi. Yani, en düşük emekli maaşı minimum fiyatın üçte ikisi yapıyor.

Bazı emekliler için kök aylıklar epeyce geride olduğu için Hazine ve Maliye Bakanlığı (HMB) bunu 7 bin 500 liraya tamamlıyor. Artırımlar ise kök aylıklara geliyor.

Euronews’in haberine nazaran, hükümet HMB’nin tamamladığı bu ölçüsü arttırmazsa artırım oranı yüzde 50 bile olsa milyonlarca emeklinin alacağı fiili artırım bunun altında kalacak. Birtakım emeklilerin maaşı, muhtemel yüksek artırıma karşın hiç artmayabilir ve bu bireyler 7 bin 500 TL almaya devam edebilir.

TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon kasım prestijiyle son beş ayda yüzde 34 oldu. Aralık enflasyonun açıklanmasıyla son altı aylık enflasyon ortaya çıkacak.

Emeklilerin gerçek maaşına “kök aylık” ismi veriliyor. Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) bilgilerine nazaran mesela 4a en düşük emekli kök maaşı 2023 yılının ikinci yarısında 7 bin 324 TL. 4b’de ise en düşük emekli kök aylığı iki kümeye ayrılıyor. Bunlar 6 bin 558 lira ve 5 bin 163 TL. 4c’de en düşük emekli kök aylığı 9 bin 497 lira.

Hükümet son yıllarda en düşük emekli maaşı epeyce düşük kaldığı için buna Hazine takviyesiyle ek yapıyor. Hala en düşük emekli maaşı ödemesi 7 bin 500 lira.

Zamlar ise kök aylıklar üzerinden yapılıyor. Yani gelen artırım 7 bin 500 lira üzerinden yapılmayacak.

KÖK AYLIKLARA YÜZDE 50 ARTIRIM GELİRSE NE OLUR?

Peki, hükümet emeklilere yüzde 50 artırım yaparsa en düşük emekli maaşı ne olur? Bunu hesaplamak için kök aylıklara bakmak gerekiyor.

Bu durumda 4a’da en düşük emekli maaşı 10 bin 986 lira oluyor. 4b’de ise birinci kümede 9 bin 837 liraya yükselirken ikinci kümede bu maaş ölçüsü 7 bin 744 lira oluyor. 4c maaşları ise 14 bin 245 lira oluyor.

Kaynak: Euronews

Bu durumda yüzde 50 artırım yapılsa bile maaşlar gerçekte ne kadar artıyor? 4a’daki artış oranı yüzde 46,5. 4b’nin birinci kümesinde artış oranı yüzde 31,2 iken öteki kümede yalnızca yüzde 3.3 oluyor. 4c’deki fiili artış oranı da yüzde 50’ye tekabül ediyor.

Eğer hükümet 7 bin 500 olan “takviyeli” maaşı güncellemez ise bilhassa 4b’deki emeklileri büyük bir hüsran bekliyor. Artırım oranının yüzde 45’in altında kalması durumunda ise 4b’de kök aylıkları 5 bin 163 lira olan emeklilerin maaşı fiilen artmayacak.

En düşük emekli maaşı kaç emekliyi ilgilendiriyor?
Peki, köy aylığı 7 bin 500 liranın altında olan ve Hazine desteği ile 7 bin 500 lira aylık alan kaç emekli var?

Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı tarafından emekliler için yapılan iyileştirmeler kapsamında; 2019 yılında bin TL olarak getirilen emekli alt hudut aylığı 2020 yılında bin 500 TL’ye akabinde 2022 yılı Ocak ayında 2 bin 500 TL’ye yükseltildi. 2022 yılı Temmuz ayı itibariyle 3 bin 500 TL’ye yükseltilen emekli alt hudut aylığı, 2023 yılı Ocak itibariyle de 5 bin 500 TL’ye yükseltilmişti.

2023 yılı Nisan ayı ödeme periyodundan itibaren evrak bazında ödenen aylıklar ise 7 bin 500 liraya yükseltildi.

SGK’nın Mart 2023’teki açıklamasına nazaran bu artıştan 8,8 Milyon emekli vatandaş bu düzenlemeden yararlanacaktı. Kendilerini “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” (EYT) olarak tanımlayanların birçoklarının da emekli olmasıyla bu sayı biraz daha artmış olabilir. Bu da toplam emekli sayısının yarıdan fazlası demek.

Hazine takviyeli 7 bin 500 liralık en düşük maaş tekrar güncellemeyle fiilen yüzde 50 artsa bile en düşük emekli maaşı 11 bin 250 TL olacak. Şimdi zamlanmayan taban fiyatın 11 bin 402 lira olduğu dikkate alınırsa emeklilerin bu çok optimist artırımla bile nasıl geçinebileceği büyük bir soru işareti.

NE KADAR EMEKLİ VAR?

SGK’nin Eylül 2023 datalarına nazaran emekli sayısı evrak bazında 14 milyon 958 bin 820; kişi bazında ise 15 milyon 751 bin 971.

Emeklilerin 9,98 milyonu 4a’lı. 2,68 milyonu 4b; 2,29 milyonu ise 4c çeşidinden emekli.

Emekliler son 20 senede en makûs devri 2023’te yaşadı
SGK bilgilerine nazaran son 20 senede emekliler için en makus devir 2023 yılı oldu.

2003 yılında en düşük 4a emekli maaşının minimum fiyata oranı 1,47 idi. Yani, en düşük emekli maaşı taban fiyatın 1,5 katı idi. 2023 yılının ikinci yarısında ise bu oran 0,66’ye geriledi. Yani, en düşük emekli maaşı taban fiyatın üçte ikisi yapıyor.