Araştırmacı Ahmet Gürel (74) Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün naaşının Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e nakledildiği merasimin renkli imgelerine ulaştı. İtalyanlar tarafından sonradan renklendirildiği öğrenilen imajlarda, Atatürk’ün Türk bayrağına sarılı naaşının top otomobiliyle taşınması ve Anıtkabir’de düzenlenen merasimden kareler yer aldı.
Atatürkçü Niyet Derneği Genel Lider Başdanışmanı, araştırmacı Ahmet Gürel, 1997 yılından itibaren Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili arşiv araştırması yaparak sayısız fotoğraf ile manzarasına ulaştı. Gürel, bu kapsamda Atatürk’ün naaşının 10 Kasım 1953 tarihinde Ankara Etnografya Müzesi’nden alınarak, Anıtkabir’e nakledildiği merasimin renkli imgelerine ulaştı.
Gürel, imajları Ege Üniversitesi’nde vazife yapan bir öğretim üyesinden 4 yıl evvel aldığını söyledi. Anıtkabir’de yapılan merasime 3 yaşında anne ve babasıyla katılan Gürel, kelam konusu imajların daha sonradan İtalyanlar tarafından renklendirildiğini öğrendiğini belirtti.
‘SENİ KURTARDIĞIN KUTSAL TOPRAKLARA VERİYORUZ’
Görüntülerde, Atatürk’ün Türk bayrağına sarılı naaşının top otomobilinde ve omuzlarda Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e taşınması ile düzenlenen merasim yer aldı. Atatürk’ün naaşının, merasimde konuşan Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın “Şimdi seni kurtardığın vatanın her köşesinden gönderilen kutsal topraklara veriyoruz. Senin gerçek yerin sürekli inandığın ve bağlandığın Türk milletinin minnet dolu sinesidir. Işık içinde yat” kelamların sonrası Anıtkabir merdivenlerinden ebedi istirahatgahına askerlerin omzunda taşındığı görüldü.
Atatürk’ün naaşının Anıtkabir’e seyahati sırasında çekilen imgelerde; cadde ve sokakları, konutlarının balkon ve pencerelerini dolduran vatandaşlar da yer aldı.
‘CENAZE NAMAZI TÜRKÇE KILINDI’
Gürel, Atatürk’ün vefatının 85’inci yıl dönümünde, Ulu Önder’in vefatının akabinde Dolmabahçe Sarayı’ndan Ankara’ya uzanan seyahatini anlattı. Gürel, “Mustafa Kemal’i, 10 Kasım 1938 sabahı kaybettik. Mevt evrakını imzalayanlardan Prof. Mehmet Kamil Berk, Atatürk’ün çenesini ipek mendille bağladı. 9 gün boyunca, Atatürk’ün önünden, İstanbullular hıçkıra hıçkıra geçmişlerdir. On binlerce kişi, Atatürk’ü son kere görmek için Dolmabahçe Sarayı’nı ziyaret etmiştir. 17 Kasım 1938’de sarayda çıkan izdihamda 11 kişi ölmüştür. Cenaze namazı, 19 Kasım sabahı mahallî saatle 08.10’da İslam Tetkikleri Enstitüsü Müdürü Ord. Prof. Mehmed Şerafeddin Yaltkaya tarafından Türkçe olarak kılınmıştır. Dini merasim sırasında fotoğraf çekimine müsaade verilmemiştir” dedi.
‘YAHUDİ VATANDAŞLAR DÜĞMELERİNİ KOPARARAK UĞURLADI’
Gürel, Dolmabahçe’den alınan Atatürk’ün naaşının Fındıklı ve Haliç üzerinden Eminönü’ne ulaştırıldığını anımsatarak şunları söyledi:
* İstanbullular, onu son sefer uğurlamışlardır. Ülkemizin Yahudi vatandaşları; bu hoş insanı kendi (matem) geleneklerine nazaran ‘gömleklerinin ceketlerinin düğmelerini kopararak’ uğurlamıştır. Gömleklerin, ceketlerin düğmeleri kopartılarak uğurlamak; ‘senden sonra eksiğim’ demekmiş. Naaş evvel Zafer Torpidosu’na alınır ve daha sonra da Yavuz Zırhlısı’na. Yavuz Zırhlısı’nın selam atışına, İngiliz, Sovyet, Alman, Fransız, Rumen ve Yunan gemileri iştirak etmişlerdir.
“12 MİLLETVEKİLİNİN OMZUNDA…”
* Birebir gece naaşı, İzmit’e oradan da tıpkı günün akşamı 20.30’da Ankara’ya götürülmüştür. 20 Kasım 1938’de Ankara’da başta Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Meclis Lideri Abdülhalik Renda, Başbakan Celal Bayar, hükümet bakanları olmak üzere devlet erkanı tarafından karşılanan cenaze, TBMM önünde hazırlanan katafalka konulmuştur. Ankara halkı, başkanlarını hürmet ile uğurlarken İngiltere’nin en büyük askeri Mareşal Birdwood, tek ayağı üzerinde Halk Meskeni balkonundan Atatürk’ü selamlamıştır. 21 Kasım 1938 günü, onun naaşı Ulus Meydanı’ndan, Etnografya Müzesi’ne ulaşırken 80 Türk askeri onun top otomobilini taşımışlardır. Atatürk, 12 milletvekilinin omuzunda ve yabancı devletlerden gelenlerin de katıldığı merasim ile Ankara Etnografya Müzesi’ndeki süreksiz kabrindeki katafalkta konmuştur.
Araştırmacı Ahmet Gürel
‘TÖRENDE BULUNMANIN ONURUNU YAŞIYORUM’
Gürel, 21 Kasım 1938 günü Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün, Atatürk üzerine bir radyo konuşması yaptığını belirterek “Ankara’daki Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nden (GATA) bu hedefle gelen patolog Prof. Lütfi Aksu tarafından Atatürk’ün naaşı mumyalanmıştır. Atatürk’ün naaşı, Etnografya Müzesi’nde 15 yıl kalmıştır. Atatürk’ün anıt mezarı Anıtkabir’in üretimine 9 Ekim 1944’te başlanmış ve inşası 1 Eylül 1953’te tamamlanmıştır. 10 Kasım 1953’te Atatürk’ün cenazesi, Ankara Etnografya Müzesi’nden alınarak, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın katıldığı bir merasimle Anıtkabir’e getirilmiştir. Orada konuşmasını yaptıktan sonra ebedi istirahatgahına indirildi. O merasimde bulunmanın onurunu ömür uzunluğu yaşamaktayım” dedi. (DHA)
