Enflasyon hesaplarında büyük fark
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla faiz indirimi operasyonu başlatılmasının üzerinden tam iki yıl geçerken, bu periyottaki tarihi fiyat artışlarının hesaplanmasında büyük farklar ortaya çıktı.
Eylül 2021 ile Eylül 2023 devri ortasındaki 24 aydaki birikimli enflasyonuna dair Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bulduğu oran ile İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) bulduğu oranlar ortasında daha evvel görülmedik makaslar oluştu.
TÜİK datalarına nazaran iki yıllık birikimli enflasyon yüzde 196,3 olurken, bu oran İstanbul enflasyonunu ölçen İTO’ya nazaran yüzde 259,2, ENAG hesaplamasına nazaran yüzde 558,8 oldu.
TÜİK hesaplamasına nazaran bile Türkiye tarihinde enflasyonun en süratli formda yüzde 100’e ulaştığı, yani fiyatlar genel düzeyinin en süratli formda ikiye katlandığı sürece imza atılırken, İTO ve ENAG’ın hesapladığı oranlar, durumun resmi sayılardan çok daha vahim olabileceğine işaret ediyor.
HANGİSİ HAKİKAT?
Birçok vatandaş da TÜİK’in açıkladığı oranların, hayatlarında deneyimledikleri gerçek fiyat artış oranını yansıtmadığına inanıyor.
Eylül 2021’de 100 TL olan bir sepet mal ve hizmet eylül 2023’te; TÜİK’e nazaran 296 TL’ye, İTO’ya nazaran 359 TL’ye, ENAG’a nazaran ise 659 TL’ye yükseldi.
Eylül 2021’de vadesizde unutulan 100 TL’nin alım gücü bugün TÜİK’e nazaran 33,8 TL’ye, İTO’ya nazaran 27,8 TL’ye, ENAG’a nazaran 15,2 TL’ye geriledi.
Seçimler öncesinde oy derdiyle düşürülen faiz, seçim sonrasında ödemeler istikrarı krizinden kaçınmak için süratle yükseltilse de son iki yılda yaratılan tahribatı düzeltmenin kolay olmadığı görülüyor.
YANLIŞ HESAP BÜYÜK ADALETSİZLİK YARATIYOR
Enflasyonun yanlış hesaplanması, iktisatta yanlış kararlar ile birlikte büyük adaletsizlikleri de beraberinde getiriyor.
Maliyet artışlarının çok üzerinde artırım yapabilen şirketler son iki yılda ucuz kredilerin de katkısıyla rekor kâr artışlarına imza atarken, fiyatları resmi TÜİK enflasyonunun civarında artan çalışan kesim için reelde büyük kayıp yaşadı.
Enflasyonun yanlış hesaplanması sonucunda faiz hesaplaması yapmak da zorlaştı. Hiperenflasyon nedeniyle altın, gayrimenkul ve arabaya kaçış da cari açığı patlatırken barınma krizini de beraberinde getirdi.
