Enflasyonu zenginler körüklüyor
İki yıl boyunca gelir dağılımını bozan, geniş halk bölümlerini yoksulluğa mahkum eden siyasetlere imza atan iktidar, seçimden sonra “U” dönüşü yaptı. İki yıl boyunca sürdürülen düşük faiz ısrarı, döviz kurlarının denetimden çıkmasına neden olunca bu sefer Kur Muhafazalı Mevduatlar (KKM) devreye alınmıştı. Lakin KKM zenginlerin servetini büyütürken, geniş bölümler yüksek enflasyona mahkum kaldı. İktisat idaresi yeni periyotta enflasyonu denetim altına almak için bu sefer faiz artırımına giderken, fatura tekrar vatandaşa kesiliyor. Talebi kısmak için kredi ve kredi kartı faizleri yükselirken, nüfusun küçük bir bölümünü oluşturan üst gelir kümesi bu gelişmelerden etkilenmeden harcamalara devam ediyor. Merkez Bankası, eylülde yüzde 61.53’e yükselen yıllık enflasyonun Mayıs 2024’te tavan yapmasını bekliyor.
KAYNAK TRANSFERİ YARATTI
“Yüksek enflasyon periyodunun, toplumsal kaynak transferi mekanizması” yarattığını belirten Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, tüketim harcamalarının yüzde 47’sini, üst gelir kümesindeki yüzde 20’lik kısmın yaptığını belirtiyor. Uzunoğlu ulaşım harcamalarının neredeyse yüzde 70’ini, eğitim harcamalarının da yüzde 62’sini yeniden yüzde 20’lik üst gelir kümesinin yaptığına dikkat çekiyor. Türkiye’de tüketimin hala çok şiddetli hissedildiğini ve tüketim malı ithalatının şimdi ‘soğumaya başladı’ sinyali vermediğini söyleyen TÜSİAD Baş Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç ise bir televizyon kanalına yaptığı açıklamada, eylülde yıllık yüzde 86’lara çıkan hizmet enflasyonuna ve aylık yüzde 30’a ulaşan eğitim harcamalarına dikkat çekerek, makul gelir seviyesindeki kısmın harcamalarını sürdürdüğüne işaret etti.
‘Frene basınca otomobil çabucak durmuyor’
TÜSİAD Baş Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç’a nazaran Türkiye’nin enflasyonla ilgili bulunduğu durum, ‘kredileri yavaşlatalım faizleri artıralım’ sorununun çok ötesinde bir sorun. “Tüketici kredileri yavaşladı, taşıt kredileri esasen kıymetli fakat taşıtlar satılmaya devam ediyor. Demek ki bir yerde, bir gelir düzeyi var ve enflasyon beklentileri hala olumsuz ki beşerler taşıt alımına devam ediyor. Münasebetiyle, ‘sadece kredileri kısarak bu sorunu çözebilir misiniz’ en kıymetli sorunun bu olduğunu düşünüyorum” yorumunda bulundu. Altınsaç, “Beyaz eşya, otomotiv satışları, ithalat kaleminin alt bileşenlerinde tüketim malı ithalatı kısmen soğumaya başladı, 3 aylık vadede verebileceğini düşünmüyorum. Nakit avans faizi yüzde 1.36’lardan yüzde 4’lere çıktı. Değerli bir adım lakin geçtiğimiz devirde o kadar bu tarafta para dağıttı ki; bu 6 ayda. Dövize, otomobile gitti. Muazzam bir çıktı, talep fazlası oluştu. Frene basınca çabucak durmuyor otomobil. Düşündüğümüz kadar enflasyonun üzerinde, köpüğü alabilecek kadar iç talep yavaşlamıyor” sözlerini kullandı.
Enflasyonun düşmesini istemezler
Enflasyon devirlerinde büyük kaynak transferi yaşandığını savunan Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, “Tekelleşmenin olduğu devirlerde fiyatı belirleyenler, enflasyonu kaynak transfer düzeneği olarak kullanır. Bu şuurlu bir tercihtir aslında. Enflasyonun düşmesini istemezler” diyor. Yaşadığımız enflasyon sürecinin, bölüşümü ve gelir dağılımını da inanılmaz bir halde bozduğunu belirten Uzunoğlu, Türkiye’de enflasyonun, 2017’den beri çift haneli olduğuna işaret ederken, bilhassa 2021’den sonra ‘kur nereye giderse gitsin, faiz düşürelim, düşük faizle enflasyonu yeneriz’ mantığının geniş bölümlerin cebinden, önemli manada kaynak transferine yol açtığını söylüyor. Enflasyon periyotlarında sistemin büyük şirketlerin lehine çalıştığını anlatan Uzunoğlu, negatif gerçek faiz ortamında vatandaşın tasarrufları erirken, şirketlerin ise borçlarının gerçek olarak düştüğüne hem de fiyat belirleme güçleri nedeniyle piyasa hakimiyetlerinin arttığına dikkat çekiyor.
