Erdoğan ‘dolar alan yaya kalır’ demişti, onu dinleyen yaya kaldı

Türkiye iktisadı sıkıntı günlerden geçiyor. Seçimden sonra Türk Lirası yabancı para üniteleri karşısında tarihi taban düzeyleri görürken, son bir aydaki kıymet kaybı yüzde 30’u buldu.

14 Mayıs seçimleri öncesinde 19,50 lira düzeyinde bulunan dolar kuru ve 28 Mayıs’taki Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci çeşidinin akabinde 20 lirayı geçti. Ortadan geçen müddette daima paha yitiren Türk Lirası dolar ve Euro’da rekor düzeyler görüldü. Dolar 26, Euro 28 lirayı görürken, gözler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a çevrildi. Geçmişte ‘Türkiye’nin iktisadının sorumlusu benim ben!’ diyen ve son 1,5 yılda uyguladığı düşük faiz siyasetiyle iktisatta istikrarları alt üst eden Erdoğan’ın sessizliği dikkat çekiyor.

‘DOLAR ALAN YAYA KALIR’

Oysa ki Erdoğan döviz kurunun TL karşısında bedel kazanmaya başladığı sürecin en başında epey savlı bir kelamı Türk siyasi ve iktisat tarihine kazandırmıştı. 6 Mart 2015 tarihinde cuma namazı çıkışı Ankara’da gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan doların Türk lirası karşısında 2 lira 64 kuruş düzeyini görerek rekor kırması üzerine,  “Şu anda bilhassa faiz lobisi yahut da dolara çok derecede yatırım yapanlar, yaya kalabilirler. Bunu bilmeleri lazım” demişti. Erdoğan’ın kelamları birebir gün yandaş gazetelerin manşetlerinde de yer buldu.

Erdoğan’ın ‘dolar alan yaya kalır’ kelamlarından bugüne Türk Lirası dolar karşısında tam 10 kat bedel kaybederek 26 lira düzeyini aştı.

Döviz kurundaki yükseliş, artan hayat pahalılığı ve belirsizlik iktisattaki bozulmayı hızlandırırken, işverenlerden çalışana, gencinden yaşlısına milyonlarca vatandaş gelişmeleri dertle izliyor.

Peki Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan, geçmişte dövizdeki yükseliş ve faiz siyasetine karşı neler söylemişti?

İşte Erdoğan’ın dolar kuru ile ilgili kadar dikkat çeken açıklamaları:

‘MERKEZ BANKASI LÜTFETTİ’

ŞUBAT 2015: Merkez Bankası’nın başındaki düzgündür, güzeldir vs. Ben yeterliliğe güzelliğe yaptıklarıyla bakarım, kendi fiziğiyle bakmam. Dün Merkez Bankası lütfetti, siyaset faizinde çeyrek puanlık indirim yaptı yıl boyunca hepsinin toplamı 2,5 puan. Ocak ayında 1 kalemde 5.5 puanlık artış yapılmıştı. Ocak ayındaki artışın yarısı kadar indirim yapılmış değil. Bu türlü şey olur mu? Bizim Merkez Bankası’nın bağımsızlığına kelamımız yok. Bize karşı bağımsızlık çabası veriyorsun da diğer yerlere bağımlılığın mı var?

‘YARIN TEKRAR KUR SIÇRADI DİYECEKLER’

MART 2015: Ben Cumhurbaşkanı olarak eleştirimi yaparım, yapabilirim. Buna kimsenin de müdahale etme yetkisi yok.  [Dönemin Merkez Bankası Lideri Fazilet Başçı’na sesleniyor] Artık burada bu ihtarlar yapıldığı halde artık biraz kendine çeki sistem ver. Ben diyorum ki faiz sebeptir enflasyon da sonuçtur. Bu da benim tezim. O ise enflasyon sebeptir, faiz sonuçtur diyor.  Şayet enflasyon düşerse faizi düşürecekmiş. Bu demek senin yanlış yolda olduğunun alametidir. Bu milletle, girişimciyle, yatırımcıyla dalga geçmenin manası yok. Sen, sene içinde 3-4 sefer enflasyonu revize etmeye kalkarsan, burada bir yerde su kaçağı var demektir. Fakat sen ne yapıyorsun, Cumhurbaşkanı’na ve aleyhte konuşanlara laf yetiştiriyorsun. Yarın kur tekrar sıçradı diyecekler, tamam da önlemi al.  Bu işi batılı güçlerin verdiği kararlara nazaran hareket etmekle sürdüremez, faiz lobisinin verdiği talimatlarla hareket edemez.

‘PİYASALARI KURTARMAMIZ LAZIM’

KASIM 2016: Biz milletlerarasında gelin daima birlikte altını devreye sokalım. Döviz baskısından piyasaları kurtarmamız lazım. Borçlanırken o halde borçlanmanın yolunu arayalım, yerli para üniteleriyle borçlanmanın yollarını arayalım. Bu süreci bir arada atlatmalıyız, dayanışma içinde atlatmalıyız. Bu vatan bizim, bu topraklar bizim. Hepimiz kardeşiz, dayanışma içerisinde bu süreci bir arada atlatacağız. Unutmayın, yakın tarihin gördüğü en alçak darbe teşebbüsünü, en sinsi işgal teşebbüsünü, en kanlı terör saldırısını tıpkı anda yaşayıp muvaffakiyetle üstesinden gelen bu millet, elbette ekonomik baskılara karşı da kendisini müdafaa edecektir.

‘SİZLERİ ALLAH İÇİN SEVİYORUM…’

ARALIK 2016: Son günlerde hani bir döviz problemi çıkardılar. Dolar şöyle oldu, bu türlü oldu. Ne olursa olsun. Ben milletime şunu hatırlatıyorum. Sevgili milletim, sizleri Allah için seviyorum. Yastığının altında döviz olanlar, gelsin parasını altına dönüştürsün. Gelsin, parasını TL’ye dönüştürsün. Türk Lirası bedel kazansın. Altın değer kazansın. Ne gerek var gideceğiz, dövize paha kazandıracağız? Gelin bunu yapın. Bu adımı attığımız sürece birilerinin oyunu da bozulacaktır. Hiç telaş etmeyin. Bu oyunu kısa vakitte bozarız. Bundan evvel de bunu yaptılar. 2007-2008’de de yaptılar, o vakit ne dedim? Teğet geçecek, dedim. Tıpkı şeyi yeniden söylüyorum. Teğet geçecek.

‘SİZ KARDEŞİNİZE BU YETKİYİ VERİN’

HAZİRAN 2018: Bu kur filan, bunların hiçbirisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil. Bizim geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. Bir ekip çevreler ısrarla Türkiye’nin başına kara bulutlar toplamaya çalışıyor. Halbuki Türk iktisadı bu tıp ataklara karşı şerbetlidir. 24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz. Japonya eksi faizle çalışıyor. Amerika’ya geliyorsun ikilerde, bilemedin üçte… Onların bankaları bu türlü çalışıyor da bize ne oluyor? Şu anda 20’lerde, 25’lere kadar çıkıyor. Faizin bu türlü olduğu bir ülkede siz yatırım yapabilir misiniz? Arkadaşlar bunu değiştireceğiz, bu işin lamı cimi yok. Bir anda üç puan, geriden bir buçuk puan daha. Artık kimileri diyor ki ‘Başkanım tam seçim arifesinde bunları kullanmayın, konuşmayın.’ Neyi konuşmayacağım?

ONLARIN DOLARLARI VARSA BİZİM ALLAH’IMIZ VAR

AĞUSTOS 2018: Bugün dünden daha âlâ, yarın bugünden de uygun olacağız. Hiç telaşınız olmasın. Çeşitli kampanyalar sürdürülüyor. Bu kampanyalara kulak asmayın. Şunu unutmayın, onların dolarları varsa bizim de halkımız, hakkımız, Allah’ımız var.  Çok çalışacağız, çok koşacağız. İnşallah 2023’e farklı gireceğiz. Benim buna imanım, inancım var.

‘LAF DİNLEMİYORDU…’

KASIM 2019: Bu faizi düşürmekten öbür deva yok dedim, bunu düşürdükçe enflasyon düşer dedim, büyüme hızlanır dedim. Artık sistem değişince Merkez Bankası liderini misyondan alma yetkisini de aldık, laf dinlemiyordu. Yeni arkadaş ile devam ettik, dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz. Faiz kalkınmada en büyük zulümdür, üretimi durdurur, sizin büyümenizi maniler, adımlar atılınca hava değişir

‘ACI İLACI İÇMEMİZ GEREKİYOR’ 

KASIM 2020:  Milletimizin geleceğine itimatla bakabilmesi için bugün alınması gereken önlemler neyse onları hayata geçirmekten kaçınmıyoruz. Gerekirse şu kademede birtakım acı ilaçları içmemiz gerektiğinin de farkındayız. Dün yapılan faiz artırımı kararını bu çerçevede değerlendiriyorum. Asıl amacımız enflasyonu en kısa müddette evvel tek haneli sayılara, akabinde orta vadeli hedeflerimizdeki düzeye düşürerek faizlerin de buna uygun halde aşağı inmesini temin etmektir. Bu başarıldığında kurun da istikrara kavuşacağını düşünüyorum. Türkiye’yi faiz-enflasyon-kur sarmalından çıkarmamız kaidedir. Aksi halde daima bu tartışmayı yaşamak, bu bedelleri ödemek mecburiyetinde kalacağız. Her vakit söylüyorum bugün burada tekrar söylüyorum: Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Bunu bu türlü bilin.

NASLAR NEYİ GEREKTİRİYORSA…

KASIM 2021: Bu vazifede olduğum sürece faizle uğraşımı sonuna kadar sürdüreceğim. Bu hususta nas ortada. Nas ortada olduğuna nazaran sana, bana ne oluyor? Neymiş efendim? Faizleri düşürüyormuşuz. Benden öbür bir şey beklemeyin. Bir Müslüman olarak naslar neyi gerektiriyorsa onu yapmaya devam edeceğim. Elhamdülillah biz yanlışsız yoldayız. Zira faiz, zengini daha güçlü, yoksulu daha yoksul yapar kararı bize o denli sıradan gelen bir karar değil.

YERLİ YERİNE OTURTACAĞIZ

ARALIK 2021: Benim her vakit bir tabirim var, ‘Para yatağında akar’, buna dikkat etmemiz lazım. Ve bu yatağını da artık buluyor, buldu, daha düzgün olacak, tez etmiyoruz. Bir orta biliyorsunuz 10’un da altına düştü, şu anda 11 civarında zannediyorum. Bu istikrarlı halde gerek Maliye, Hazine gerekse Merkez Bankamızın dayanışmasıyla ve bizlerin de katkılarıyla, bütün istişare kurullarımızla bunu yerli yerine oturtacağız. Şöyle sabırla yola devam etmekte yarar var.

KUR DA DÜŞECEK FAİZ DE

OCAK 2022: Yavaş yavaş, kademeli bir formda, sabırsız olmadan kur da düşecek, faiz de tıpkı halde düşecek ve 2022 bizim en parlak yılımız olacak inşallah.

TEMMUZ 2022: Türkiye’yi dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasına sokacak bir programı uyguluyoruz. Problemlerimiz süreksiz lakin unutmayın kazanımlarımız bakidir. Umudumuz canlı, geleceğimiz aydınlıktır. Ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl başaracağımızı ve sonuçta ne elde edeceğimizi çok âlâ biliyoruz. Milletimizden yalnızca sabırlı olmasını, bize güvenmesini istiyoruz.

BENİM ALANIM İKTİSAT SONUCU ORTADA

ŞUBAT 2023: Faiz ve enflasyon hakikat orantılıdır, faiz sebep, enflasyon sonuçtur. Buna inanmayanlar olabilir, ben bu türlü inanıyorum. Alansa benim alanım da iktisat ve sonucu ortada