Fransız sarsıntı bilimci Le Pichon’dan Kahramanmaraş ve İstanbul sarsıntısı açıklaması
Le Pichon, katıldığı yayında 11 ili sarsan zelzelelere yönelik tahlillerini ve Türkiye genelindeki zelzele iddialarını anlattı. Türkiye’deki zelzele hareketliliği ve muhtemel zelzelelerle ilgili 20 yıldan fazla bir müddettir çalışmalar yaptığını lisana getiren Le Pichon, Türkiye’nin zelzele neslinde bir ülke olduğuna işaret etti.
Le Pichon, Türkiye’nin jeolojik olarak “oluşum aşamasında” olan bir ülke olduğunu, bunun da hazırlanılması gereken çok fazla zelzele demek olduğunu söyledi.
“ANADOLU YAKLAŞIK OLARAK 4 METRE BATIYA KAYDI”
Türkiye’nin kuzey ve doğusunda iki büyük fay çizgisinin olduğuna dikkati çeken Le Pichon, şu değerlendirmede bulundu:
“Anlamamız gereken çok kolay iki şey var. Doğu Anadolu fayı üzerindeki 7,7’lik birinci büyük sarsıntı kuzeydeki Anadolu levhası ve güneydeki Arap levhası ortasında oldu. Anadolu yaklaşık olarak 4 metre batıya kaydı. Buradaki son jeodezik harekete baktığımızda yılda ortalama 6 milimetrelik bir kayma kelam konusu. Bu ne demek? Bu fayın bahsettiğimiz 4 metrelik hareketi yapacak enerjiyi biriktirmesi için 500 yıl gerekmesi demek. 1513’te Pazarcık’ta bir zelzele olduğunu görüyoruz. Yani denebilir ki fay kırıldığında elastik olarak bu büyük hareket için gerekli güç toplanmıştı ve 500 yıl sonrası olması gereken zelzele gerçekleşti. Beklenen de buydu. Yani bu sarsıntılarla birlikte bütün güç boşaldı.”
“İKİNCİ ZELZELE BÜSBÜTÜN ÖNGÖRÜLEMEZ BİR DEPREMDİ”
Fransız bilim adamı Le Pichon, birinci zelzelenin öngörüldüğünü lakin ikinci sarsıntının çok farklı özelliklere sahip olduğuna işaret etti.
Elbistan ya da Ekinözü’ndeki ikinci zelzelenin farklı ve şaşırtan olduğunu, 7,6 büyüklüğündeki zelzelenin 10 metrelik bir harekete yol açtığını anlatan Le Pichon, “Bu çok önemli bir kayma. Bu hareket çok büyük olmayan bir uzunlukta gerçekleşti. Birinci sarsıntı batıda başlayıp doğuya hakikat yayılmıştı. İkinci sarsıntıda ise merkezde başlayan yayılma tıpkı anda iki tarafa yanlışsız yayıldı. Bu fay çok yavaş güç biriktirmiş ve demek ki birinci zelzelenin boşalttığı gerilim ikinci zelzelesi tetiklemiş. İkinci sarsıntı büsbütün öngörülemez bir sarsıntıydı. Burada zelzele gerçekleşeceği söylenemezdi. Bu imkansız.” diye konuştu.
“KÜÇÜK ZELZELELERLE KARŞILAŞSANIZ BİLE BİRKAÇ YÜZYIL RAHATSINIZ”
Le Pichon, her iki büyük sarsıntının akabinde kimi tespitleri olduğunu belirterek, “Gelecek için şunu söyleyebilirim, bu faylar üzerinde rahat olabilirsiniz. Elbette bu dalga batıya doğuya yanlışsız yayılabilir. Küçük zelzelelerle karşılaşsanız bile birkaç yüzyıl rahatsınız. Lakin tekrar de unutmamak gerekiyor, tekrar de unutuyoruz. Geçmiştekinin birebirini yapıp, birebir yere birebir binaları inşa ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
“MARMARA’DA 7,6 ÜZERİNDE TEK BİR SARSINTININ OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Le Pichon, İstanbul’da olabilecek mümkün sarsıntılara ait de iddialarını paylaştı.
İstanbul’un da kıymetli bir fay çizgisine yakın olduğuna değinen Le Pichon, “İstanbul’un farklı bölgeleri zelzeleden farklı etkilenecek. Bu hususta çok sayıda Türk araştırmacı, tıpkı vakitte Çinlilerin de çalışmaları var. Değerli olan yapı üretme yönetmeliklerinin bu varsayımlara uygun olması ve kurallara, yönetmeliklere uyulması. İnsanların hürmet göstermediği, uymadığı düzenlemeler hiçbir işe yaramaz.” değerlendirmesinde bulundu. Le Pichon, şöyle devam etti:
“Marmara’dan 7,6 üzerinde tek bir sarsıntının olacağını düşünüyorum. Tüm meslektaşlarımın bu türlü düşünmediğimi biliyorum. Onlar 2 ya da 3 zelzele olacağını düşünüyor. Tarih kimi haklı çıkaracak göreceğiz. Bölgedeki levhaların nasıl geliştiğine bakıyorum. Marmara’da fayın bütün hareketi, belirli bir uzunlukta tek bir anda yapacağını görüyorum.”
İstanbul’da tsunami beklentisinin açık denizlerdeki üzere olmayacağını kaydeden Le Pichon, “Marmara için çok büyük olmayacak, hasar yaratabilecek tsunamiler olacak.” dedi.
“YAPAY OLARAK SARSINTI ÜRETEMEZSİNİZ”
Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde gündeme gelen “yapay deprem” tartışmalarına da değinen Le Pichon, şöyle konuştu:
“Yapay olarak zelzele yaratamazsınız. Yapabileceğiniz tek şey, olacak bir sarsıntının daha çabuk gerçekleşmesi için bir şeyler üretmek. Faya su enjekte ederek yahut delerek bunu yapabilirsiniz. Fayın düzlemine su enjekte ederseniz faydaki direnci daha düşük hale getirirsiniz. Fakat kimse yürek edemedi. Yapay sarsıntı üretilmez. Bu türlü bir şey olmaz. Bu türlü bir sarsıntısı öne almayı deneyip daha erken başlamasını sağlayabilirsiniz fakat yapay zelzele üretemezsiniz.” (AA)
