Gaz piyasalarında grev tedirginliği

Dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatçısı Avustralya’daki birtakım LNG tesislerinde çalışanların gelecek hafta greve gitmek için harekete geçmesinin akabinde bu tesislerde üretimin aksayacağına yönelik kaygılar, arz sıkışıklığı yaşanan gaz piyasalarında tedirginlik yarattı ve Avrupa gaz fiyatlarında keskin yükselişe yol açtı.

Covid-19 salgını sonrası iktisatların toparlanmaya başlamasıyla ortaya çıkan arz-talep dengesizliği, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın gaz arzına tesirleriyle güç krizine dönüştü ve Avrupa, güç krizinden en fazla etkilenen bölge oldu.

GAZ FİYATLARINDA SON 12 YILIN EN YÜKSEK SEVİYESİ

Krizin yaklaşık iki yıl hakim olduğu gaz piyasaları, Avrupa’da gaz depolarındaki yüksek doluluk oranları ve talepteki düşüşle şimdi dengelenmeye girmişken, bu hafta Avustralya’daki Chevron and Woodside Energy Group şirketlerine ilişkin büyük LNG tesislerinde çalışanların greve gitmek üzere fikir birliğine varması Avrupa gaz fiyatlarında süratli yükseliş görüldü.

Son bir aydır megavatsaat başına 30 Euro bandında seyreden Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF’de fiyatlar, grev haberlerinin çıkmasının çabucak akabinde 9 Ağustos’ta bir evvelki kapanışa nazaran yüzde 30 yükselerek 39,8 Euro’ya çıktı.

Böylece, gaz fiyatları neredeyse son iki ayın en yüksek düzeyini gördü.

Fiyatlar, 10 Ağustos’ta gün içinde megavatsaat başına 42 Euro’yu aşmasının akabinde günü 37 Euro’dan kapattı. Bugün, fiyatlar megavatsaat başına 37 Euro düzeyinden açılış yaptı.

GREVLER İHRACAT KAPASİTESİ RİSKİ OLUŞTURUYOR

Avustralya’nın Avrupa’ya direkt LNG tedariki kısıtlı olmasına karşın, savaşın akabinde kıtaya Rus gazı arzının büyük ölçüde azalmış olması Avrupa’nın LNG ithalat bağımlılığını artırdı. Bu nedenle, global LNG piyasalarında oluşan arz telaşları, Avrupa’daki gaz fiyatlarını direkt etkiliyor.

Columbia Üniversitesi Global Güç Merkezi’nden alınan datalara nazaran, grev riski bulunan Gorgon, Wheatstone ve North West Shelf projeleri 40,8 milyon tonla Avustralya’nın toplam LNG ihracat kapasitesinin yarısını, global LNG ticaret hacminin ise yüzde 10’unu oluşturuyor.

Son 12 ayda, kelam konusu tesislerden LNG ihracatının yüzde 44’ü Japonya, yüzde 22’si Çin, yüzde 13’ü Tayvan, yüzde 12’si Güney Kore ve kalan kısmı Tayland, Singapur, Hindistan olmak üzere başka ülkelere yapıldı.

ASYA VE ARVUPA’NIN REKABETİ ARTABİLİR

Uluslararası Gaz Birliği (IGU) Sözcüsü Tatiana Khanberg yaptığı açıklamada, LNG piyasasındaki arz sıkışıklığının hiçbir aksamayı kaldıramayacak halde olduğunu tabir etti.

Herhangi bir nedenle yaşanabilecek en ufak tedarik düşüşünün bile piyasada büyük dalgalanmalara yol açabileceğini tabir eden Khanberg, “Dünya Covid-19’un akabinde 2021’den itibaren bir güç krizinde ve bu kriz Rusya’dan boru sınırlarıyla Avrupa’ya gaz tedarikindeki yapısal azalmayla doruğa ulaştı. Bu yapısal boşluk piyasaya yeni tedarik sağlanana, 2026 yahut 2027’ye kadar, devam edecek” dedi.

Khanberg, global LNG ihracatında birinci sırada yer alan Avustralya’da arz kesintisine yönelik rastgele bir tehdidin piyasaları endişelendirdiğini ve “riskin fiyatlandığını” belirtti.

Avustralya’nın LNG ihracatının büyük bir kısmının Asya bölgesine olduğunu anımsatan Khanberg, “Buna karşın, (grevin gerçekleşmesi durumunda) Asya piyasasında LNG arzının yüzde 10 azalması, Asya’nın LNG tedariki için Avrupa ile rekabet etmesine yol açacak ve bu da her iki bölgede fiyatları artıracaktır. Avrupa gaz depolarındaki doluluk oranlarının yüzde 87,7 ile sağlıklı bir durumda olmasına karşın, muhtemel bir arz kesintisi değerli bir global şok olabilir. Bu nedenle telaş etmek için geçerli sebepler mevcut” diye konuştu.

Khanberg, ortaya çıkabilecek risklerin mümkün kesintinin büyüklüğüne ve piyasada arz-talep istikrarını etkileyen öbür faktörlere nazaran değişiklik göstereceğini aktardı.

Gaz piyasasının istikrarda olmadığının ve gaz arzının yetersizliğinin altını çizen Khanberg, fiyatlardaki oynaklığın piyasa istikrara oturana kadar devam edeceğini ve yeni gaz tedarik kaynaklarının sağlanması gerektiğini lisana getirdi.

AVUSTURALYA’NIN GLOBAL İHRACAT HİSSESİ YÜZDE 20,1

IGU’nun son raporuna nazaran, global LNG ticareti 2022’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 6,8 artarak 401,5 milyon tona çıktı.

Avustralya, 2022’de 80,9 milyon ton ile dünyadaki en büyük ihracatçı pozisyonunu korudu ve global LNG ihracatından yüzde 20,1 hisse aldı. Bu ülkeyi 80,5 milyon ton LNG ihracatıyla ABD çok yakından takip ederken, Katar 80,1 milyon ton LNG ihracatıyla üçüncü sırada yer aldı.

En büyük üç LNG ihracatçısı, 2022’de global LNG üretiminin de yüzde 60’ını oluşturdu.

Rusya, 33,8 milyon tonla geçen yıl en fazla LNG ihracatı yapan dördüncü ülke oldu.

EN BÜYÜK ALICILAR ÇİN VE JAPONYA

Japonya, geçen yıl toplam 73,6 milyon tonla dünyadaki en büyük ithalatçı pozisyonuna tekrar yükseldi. Çin, 63,7 milyon ton LNG ihracatıyla ikinci sırada yer aldı. Kelam konusu iki ülke, Avustralya’nın LNG ihracatının neredeyse üçte ikisini oluşturdu. Avustralya’nın LNG ihracatının kalanı büyük ölçüde Güney Kore, Tayvan, Singapur ve Hindistan’ın da ortalarında olduğu Asya bölgesine gitti.

Rystad Energy bilgilerine nazaran, bu yılın birinci yarısında da Çin ve Japonya Avustralya’dan 26 milyon ton LNG ile ülkenin bu periyottaki toplam ihracatının yüzde 60’ını aldı.

IGU datalarına nazaran, Japonya ve Çin ülke bazında dünyadaki en büyük LNG ithalatçıları olurken, Asya-Pasifik bölgesi dünyanın en büyük LNG ithalat pazarı unvanını korudu.

Avrupa Birliği (AB) 2022’deki 126,6 milyon tonla en fazla LNG ithal eden ikinci pazar oldu. Rus gaz arzındaki düşüşü LNG ile telafi etmeye çalışan AB, geçen yıl LNG ithalatını yüzde 66 artırırken, ABD bölgenin en büyük tedarikçisi haline geldi. (AA)