İhracatçılardan seçim iletisi: Yeni idaresinden kur dayanağı bekliyoruz

Uygulanan döviz siyasetinin tesirleriyle rekabet gücündeki erimenin kritik bir boyuta ulaştığına dikkat çeken ihracatçılar, bu pazar günü yapılacak seçimin kazananı kim olursa olsun, yeni idarenin ihracatı destekleyecek siyasetlerine süratle gereksinim olduğunu belirtiyor.

Döviz gelirlerinin yüzde 70’e ulaşabilen oranda TL’ye çevirme zaruriliği bulunan ihracatçıların TCMB’nin resmi kuru ile döviz ofisleri ve bankalarda karşılaştıkları kur ortasında yüzde 10’a yaklaşan alım-satım farkı nedeniyle maruz kaldıkları kur ziyanı giderek artıyor.

Bankacıların kamu denetimli olarak tanımladıkları siyasette seçim öncesi dolar/TL’nin kamu tarafından olması gerektiğinden daha aşağıda fiyatlanması uzun müddettir kârlılık sorunu yaşayan ihracatçıların esas sorunu.

‘DÖVİZİ UCUZA SATIP KIYMETLİ ALIYORUZ’

İhracatçılar seçim sonrası hemen “kontrollü” döviz siyasetlerinden vazgeçilmesi ya da ihracatçıya verilen kur takviyesinin hür piyasadaki farka paralel yüzde 2’den yüzde 10 düzeylerine yükseltilmesini talep ediyor.

Alım-satımda oluşan yüksek fark nedeniyle ihracatçının “kendi parasını satarken ucuza, alırken değerliye almak” zorunda kaldığını belirten bölüm temsilcileri, seçim sonrası ivedilikle “gerçekçi” kur siyasetlerine dönülmemesi halinde ihracatta rekabet edememe kaynaklı kayıpların artmasından telaşlı.

İhracatçılar, kur nedeniyle Türk firmaların memleketler arası pazarlardaki rekabet gücünün düşmesinin halihazırda ihracat sayılarına da yansıdığına dikkat çekiyor.

Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan öncü dış ticaret bilgilerine nazaran, ihracat nisanda geçen yıla nazaran yüzde 17,2 düşüşle 19,32 milyar dolar olarak gerçekleşti. Birinci dört ayda ise yüzde 3 düşüşle 80,9 milyar dolar oldu.

Öte yandan bankacılar, seçim öncesi son süreç gününde bireysellerin ağır döviz ve altın talebinin devam ettiğine dikkat çekiyor.

Bireyseller dövizde kurumsallar üzere kısıtlamalara tabi değil. Lakin alım satım ortasında fark tarihte eşi görülmemiş biçimde açık tutularak bir caydırıcılık oluşturuyor.

İhracatçılar zati tam da bu uygulamalar kaynaklı kur ziyanından ve gibisi uygulamalarla azalan rekabet gücüncen şikayetçi. Kurumsal tarafta da döviz talebi yüksek lakin şirketler ve bankalar Merkez Bankası’nın kısıtlamalarıyla makul kaideler dışında dövize erişimin “neredeyse imkansız” olduğunu belirtiyor.

Reuters’ta bu hafta yayımlanan bir tahlilde seçimlerin sonucu ne olursa olsun 2023’ün iktisat açısından kayıp bir yıl olma mümkünlüğü yüksek olduğuna dikkat çekildi. Son iki yılda rekor enflasyon düzeylerinin görüldüğü ve TL’nin yaklaşık yüzde 60 kıymet kaybettiği Türkiye’nin uygulanan iktisat siyasetlerden arda kalan hasardan toparlanmasının vakit alması bekleniyor.

TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Meclis Lideri Erdem Fayat:

İhracatçılar olarak regülasyonlar nedeniyle mecburen bozdurduğumuz kendi dövizimizi bankadan bir hafta sonra tekrar geri almaya kalksak, yüzde 5 daha değerliye alıyoruz. Enflasyona karşı kurlar yeteri kadar artmadığı için zati rekabet edemediğimiz, fiyat tutturamadığımız bir devirde kendi paramızın alım satım farkından da yüzde 5 ceza yemek canımızı sıkıyor. Bu fark daha evvel azamî yüzde 1 idi. TCMB bozdurduğumuz paraya yüzde 2 prim verince (bize) avantaj sağlıyordu. Artık hem özgür piyasadaki döviz alışı, hem de bankalar ortası fiyatlardan kendi dövizimizi geri almamızdaki fark ortalama yüzde 5-6’yı bulunca ihracatçılar olarak kendi paramızı satarken ucuza, alırken değerliye alan bir hale geldik.

Örneğin 100 bin dolarlık ithalat yapmak için kendi paramı 5 bin dolar daha değerliye alıyorum. 2 binini Merkez Bankası takviye verdiği için ziyanım 3 bin dolar oluyor. Şu an aslında hiç kâr edemediğimiz bir ortamda fark nedeniyle bir de yüzde 3 kambiyo ziyanı yazıyoruz.

Seçimleri kimin kazanacağından bağımsız olarak tekrardan şu anki iktisat modelinden çıkıp bildiğimiz klasik, ortodoks iktisat idare haline geçip özgür piyasa rejiminde TCMB’nin kuru özgür bırakması lazım. Kimin kazandığından bağımsız olarak klâsik usullere dönülmeli.

Lux Plastik Genel Müdürü Burak Başkan:

Şu an süreç yaparken karşılaştığımız iki tane kur var. Bir tanesi Merkez Bankası’nın alış ve satış kuru, bir de bankaların uyguladığı kendi alış ve satış kuru. İhracat gelirini TL’ye çevirme mecburiliği nedeniyle dolarımı bugün bozduruyorum, bunu satarken banka Merkez Bankası’nın kuru üzerinden alıyor. Fakat girdimizin yüzde 70’i ithalata dayalı. Yarın da hammadde ithal edeceğim, mecburen TL’mi dolara çevireceğim ve hammadde parasını göndereceğim. Bu sefer banka diyor ki, ‘Merkez Bankası’nın satış kuru ile değil, benim satış kurumla sana satarım.’ O vakit da yüzde 5,5 ile yüzde 7 ortasında bir makas oluşmaya başlıyor. Yani ihracat bedelini bozdururken, bunu banka TCMB’nin alış kuru ile alıyor lakin yarın ben döndüm, ithalat yapabilmek için dolar alacağım, o vakit banka diyor ki ‘Merkez Bankası’nın değil, benim kendi kurumdan alacaksın.’ Burada da bankalar özelinde yüzde 7’ye kadar çıkmakla birlikte ortalama %6’lık makas oluşmuş oluyor. Mecburî bir alım-satım sürecinden yüzde 6 kaybediyoruz.

Kayalar Küme İdare Heyeti Lider Yardımcısı Fikret Kaya:

“Kurun düşük oluşundan ötürü ihracatımız da düştü. Dolar kurunun ihracatçı için farklı bir kur olarak belirlenmesi lazım. Seçim sonrası gelecek hükümetin, hangisi olursa olsun farketmez, ihracatçının ihracat bedeline kesinlikle yüzde 10-15 ortası dayanak vermesi gerek. Şu anda bu oran yüzde 2. Kârlılıkların zati çok düşük olduğu bir ortamda ihracatçı bu durumdan daha da ziyan görüyor. İhracatçınn döviz bedelinin kesinlikle rekabetçi olması lazım, enflasyona karşı kendini müdafaası lazım. Döviz bozulurken kesinlikle efektif döviz kuruna nazaran yüksek olması lazım. Mevcut durumda 25 TL’nin üzerinde olması lazım. Bunu sağlamadığın sürece ihracatçının ihracat yapma kabiliyeti daha da düşüyor. İhracat sayılarımız şu an düşüş eğiliminde, bu kurlar bu türlü olursa ihracattaki düşüş daha da devam edecek görünüyor.

İhracatçılar olarak fiyat tutturamazsak ve malımızı satamazsak, ihracatın azalması bu ülkede dövizi daha da azaltıyor. Devlet gidiyor bu sefer yurtdışından döviz getirmek için yüksek faiz ödüyor. Meğer ihracatçının dövizini bozarken yüksek bozsan, o vakit o parayı esasen ihracatçılar ülkeye getirecek. Lakin döviz gelmeyince bu sefer faizle döviz alıyorsun mecburen. Şu anda dövize karşı fevkalade bir talep var. Talepten ötürü birden fazla endüstrici, ihracatçı da ulaşamıyor dövize. Örneğin o denli gidip çabucak birkaç milyon dolar alayım diyorsanız, piyasada o denli bir döviz de yok.”